Kaba Yapı

Yüzeysel Temeller

Yapı yükünün, zemin yüzeyine yakın bir yerde, güvenle aktarılmasına uygun zemin bulunması halinde uygulanır. Temeller çok sert zemin dahi olsa, mutlaka don seviyesi altına indirilmelidir. Temeller duvarları ya da betonarme karkas yapıda yapıda kolonlar altına, yükü daha geniş bir alana yaymak amacıyla yapılan temeller elemanlarına Sömel denir.

Resim 1- Sömel

Yığma binalarda binaya ait yükler, en az bir tuğla kalınlığındaki taşıyıcı duvarlar yardımıyla zemine aktarılır. Bu duvarların oturtulduğu taş duvarlar, alttan betonarme kuşakla (sömel), üstten ise betonarme hatılla çevrelenir.

Taş temellerde anpatmana lüzum olmasa bile, temel duvarı altına aynı genişlikte betonarme bir kuşak inşası, yapıyı alttan uzunluğuna bağlamak bakımından faydalıdır. Bilhassa homojen olmayan zeminlerde lüzumludur. Homojen olmayan zeminlerde temellerin altına 10cm.’den az olmamak üzere kum serilmesi kuvvetlerin iyi yayılmasını sağlamak bakımından yararlı olur.

Yüzeysel temeller, yapılış şekillerine göre üçe ayrılırlar:

1. Münferit Temeller
2. Sürekli (Mütemadi) Temeller
3. Radye-Jeneral Temeller

Münferit Temeller

Zeminin sağlam veya binaya ait yüklerin az olması halinde, sadece kolonlar altına uygulanan temel türüdür. Genellikle betonarmeden yapılan münferit sömeller, kare ya da dikdörtgen olarak tertip edilirler ve bağlantı kirişleri ile birbirine bağlanır. Boyut ve demir donanımı, zemin güvenlik gerilmesi ve yüklere bağlı olarak, statik hesaba göre belirlenir.

Resim 2- Münferit Temeller Tipleri

Resim 3- Münferit Temel Planı

Resim4- Münferit Temel Perspektifi

Sürekli (Mütemadi) Temeller

Bir taşıyıcı perde duvarın veya bir kolon dizisinin altını boydan boya kaplayan temellerdir. Münferit temellerin yetersiz hale geldiği durumlarda tek veya çift doğrultulu olarak tatbik edilir.

Tek Doğrultulu Mütemadi Temeller

Münferit temellere ait sömellerin, tek bir yönde arttırılması ile meydana gelen temel türüdür. Bu uygulamada kolonlar temellere dik yöndeki bağlantı kirişleri ile birbirine bağlanır.

Resim 5- Tek Doğrultulu Mütemadi Temel Planı

Resim 6- Tek Doğrultulu Mütemadi Temel Plan Perspektifi

Çift Doğrultulu Mütemadi Temeller:

Tek doğrultulu mütemadi temellerin alan olarak yetersiz kaldığı durumlarda uygulanan bir temel türüdür. Bu uygulamada, kolonlar birbirlerine bağlantı kirişleri ile değil, temel ayakları ile bağlanmaktadır.

Resim 7- Çift Doğrultulu Mütemadi Temel Planı

Resim 8- Çift Doğrultulu Mütemadi Temel Plan Perspektif

Radye-Jeneral Temeller

Özellikle dolma zeminler gibi taşıma gücü az, çökme oranı fazla olan zeminlerde uygulanan temel türüdür. Yapı alanının tamamına uygulanır. Bilinen kirişli döşemelerin ters dönmüş şeklidir.

Resim 9- Radye Jenarel Temel Planı

Resim 10- Radye Jenarel Temel Plan Perspektif

Kaynak:

Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive