Kaba Yapı

Temeller

Temeller, bir yapının kendi ağırlığını ve üzerinde oluşan faydalı ya da hareketli yükleri zemine güvenli şekilde aktarır. Zemin yapısı ve özelliklerine göre farklı biçim ve yöntemlerle inşa edilir. Sağlam bir taşıyıcılık sağlamak için temel tabanını sağlam zemine oturtmak gerekir. Aksi durumda, temel farklı oranlarda oturur ve yapı dengesini kaybedebilir.

Özellikle zemine sızan ya da zemin içinde bulunan suyun donması, temel altında istenmeyen hareketlere neden olur. Bu riski önlemek için temel tabanını, don olaylarının etkili olmadığı derinliğe yerleştirmek gerekir. Bu derinliğe don seviyesi denir. Ülkemiz koşullarında don seviyesini genellikle en az 80 cm kabul ederiz. Soğuk bölgelerde ya da büyük yapılarda bu derinliği 150 cm’ye kadar çıkarırız.

Zemin, temel yükünü aldıktan sonra belli oranda çöker. Bu çökmeler zemin türüne göre değişiklik gösterse de düşey doğrultuda gerçekleşmeli ve belirli bir sınırı geçmemelidir. Yatay veya eğimli çökmeler yapıda ciddi hasarlara yol açar.

Temel yüklerini zemine düşey (dik) olarak aktarmak esastır. Farklı zemin oturmaları beklenen durumlarda, yapının çeşitli noktalarına dilatasyon derzleri yerleştirerek bölümleri birbirinden ayırır ve her kısmın bağımsız çalışmasını sağlarız. Ayrıca temel kademeli şekilde zemine oturmalı, ani seviye değişimleri önlenmelidir.

Temel Türleri

Zemin etütleri ve yapıdan gelen yüklerin büyüklüğüne göre temelleri taş, beton, betonarme, ahşap veya çelik gibi çeşitli malzemelerle inşa ederiz.

İnşa yöntemine göre temelleri iki ana grupta toplarız:

• Yüzeysel Temeller

• Derin Temeller

Kaynak:

Gündüz, Z. (2013). Temeller 1. Ders Notları. Sakarya Üniversitesi