İnce Yapı

Taş Kaplama

Doğal ve Yapay Taş Yüzey İşlemleri

Çoğu inşaat malzemesi yıllar içinde görünümünü kaybeder; ancak doğal taş görünümünü her zaman korur. Kullanıcılar, doğal taşı kolay ve düşük maliyetle temizleyerek avantajlarından yararlanır. Uzun ömürlü bir malzeme olan doğal taş, doğru planlama ve inşaat ile yıllarca dayanabildiği gibi orijinal hâline gelecek şekilde restore de edilebilmektedir.

Doğal ve yapay taş yüzeyinin el veya makinelerle şekillendirilmesi, düzeltilmesi, parlatılması gibi işlemlere yüzey işlemleri denir.

Önemi

Doğal ve yapay taş yüzeyi, kusurların kapatılması, görüntünün güzelleştirilmesi veya sağlığa daha uygun olması için işleme tabi tutulur. Bu işlemlerde malzemenin cinsi, kullanılacağı yer ve estetik görünüş etkili faktörlerdir.

Çeşitleri

Doğal taş yüzeyleri iki farklı şekilde işlenir: Biri klasik olan elle işleme, diğeri ise makineler ile yapılan işlemedir.

• Elle yapılan yüzey işlemleri günümüzde pek kullanılmamaktadır. Daha çok sanatkârlar tarafından yapılan işlemelerde ve şekillendirmelerde kullanılır.
• Makine ile yapılan yüzey işlemleri de aslında kendi arasında ikiye ayrılmıştır. Birincisi el makineleri ile işleme, ikincisi ise işletme tipi makinelerle işlemedir.

Katraklardan kesilen bloklar, levha hâline getirilir. Blok doğal taştan kesilen levhalar yüzey işlemlerine alınır. Yüzey işlemleri ölçümleme, dolgu ve silme sıralamasıyla yapılır. Dolgu travertenlerde uygulanır. Daha sonra ebatlama ve pahlandırma işlemlerine geçilir.

İnşaatlarda Kullanılan Doğal Taşlar

Doğal taşlar, doğadan çıktıktan sonra ticari olarak işletilebilen en eski inşaat malzemeleridir. Tarih boyunca insanoğlu tarafından yapılarda ve anıtlarda güzelliği ve dayanıklılığı sebebiyle kullanılmıştır. Zamanla kullanımı artan doğal taşlar günümüzde özellikle inşaat, kaplama, döşeme, heykelcilik, yol yapımı, porselen ve cam sanayi (kuvars), optik sanayi ve süs eşyalarının yapımında kullanılmaktadır.

Çeşitleri

Taş ocaklarından çıkarılan, homojen yapıya sahip, atmosfer etkilerine dayanıklı, teknolojik özellikleri bakımından yapı işlerinde kullanmaya elverişli taşlara “doğal yapı taşları” denilmektedir.

Tablo 1: Doğal taş sınıf ve çeşitleri

Özellikleri

• Kâgir yapılarda kullanılan taşlar homojen, sert, damarsız, yoğun hava etkilerine ve dona dayanıklı, ocak nemini kaybetmiş, darbelere dayanıklı ve harca iyi yapışacak nitelikli olmalıdır.
• Kalker türünde taşlar fazla ateş altında olan yerlerde kullanılmaz. Su emmeleri % 1,8’den büyükse dona dayanıksızdır. Harcı kurutur ve harcın suyunu emer.
• Özgül ağırlıkları = 2,5 g/cm3
• Su emmeleri % 1,8’den küçük olmalıdır.
• Yontma işlerde kullanılacak taşlar ince taneli kolay işlenebilir olmalıdır.
• Kalker traverten 350 kg/cm2 minimum basınç mukavemetine sahiptir. Darbe dayanımı 6 kg/cm2den küçük olmamalıdır. Çekme mukavemeti minimum 30-60 kg/cm2 olmalıdır.
• Taş duvarın kalınlığı taşın niteliği, harcın niteliği, işleme şekline ve taş duvarın yüksekliğine bağlı olarak taşın yük taşıma ortamı düşünülmektedir.
• Granit; 1200 kg/cm2 ye kadar basınç mukavemetine dayanabilir.

Doğal Taş Kaplamalarda Malzeme Seçim Kriterleri

• Kullanılacak taşlarda kırık ve çatlakların olmaması
• Renk ve desenlerin uygunluğu ve sürekliliği
• Rezervin yeterliği
• Doğa şartlarına dayanıklılığı
• Yıpranma ve aşınma sertliği

Kaplama İçin Doğal Taşlarda Görülen İşleme Problemleri

• Damar sertliği farklılıkları
• Desen asimetriği
• Aynı plakada farklı yoğunluk
• İşlem sırasında fire oranının fazla olması

İnşaatta Kullanılan Yapay Taşlar

Doğal taşın sahip olmadığı birçok avantajı (hızlı ve kolay montaj, her yüzeye uygulanabilmesi, montaj sırasında kirlilik oluşturmaması, yüzeylere çok daha az yük binmesi vb.) beraberinde getiren yapay taş kaplama ürünleri doğal taş kaplamanın verdiği gerçek doğallığı aynen kaplandığı yüzeylere vermektedir.

Üreticiler, hafif agrega, yüksek mukavemetli portland çimento, inorganik demir oksit boya pigmentleri gibi bağlayıcı, agrega ve katkı maddelerinden oluşan karışımı kalıplara döker. Özel kopyalama ve üretim teknikleriyle karışıma doğal taş dokusu ve görünümü kazandırırlar. Böylece bu karışımla kaplama çeşidi oluştururlar.

Çeşitleri

Yapay taş kaplama ürünleri; üretildiği malzeme çeşidi, boyutu ve kalınlığı bakımından farklılıklar göstermektedir.

Panel türü yapay taş kaplama ürünleri oldukça büyük boyutlarda (örneğin 335 cm-135 cm), 3-4 mm et kalınlığında ve ortalama 6-8 kg/m2 ağırlığında olabilmektedir. Fiberglas, polyester ve doğal taş tozundan üretilmektedir. Esnek yapısı sayesinde oval ve yuvarlak yüzeylere uygulanabilmektedir. Uygulayıcılar, malzemeyi her türlü yüzeye ve tavana, doğrudan dübel ve vida ile ya da karkasla alt yapı hazırlayarak kolayca monte eder.

Yapay taş kaplama plakaları modele bağlı olarak; 15-70 mm et kalınlığında, ortalama 15-40 kg/m2 ağırlığında ve farklı ebatlarda üretimi yapılmaktadır. Yapay taş kaplama ürünleri yapımında kullanılan malzemeler firmadan firmaya değişiklik göstermekle beraber hafif agrega, yüksek mukavemetli portlant çimento ve inorganik demir oksit boya pigmentlerinden oluşmaktadır.

Özellikleri

Panel türü yapay taş kaplama ürünleri ile yapay taş kaplama plakaları arasında bazı farklılıklar vardır.

Panel türü yapay taş kaplama ürünleri

• Kaba inşaattan, herhangi bir uygulama yapılmış hâle kadar her aşamada her yüzeye uygulanabilir.
• Sıvasız beton üzerine montaj yapılabildiğinden sıva, boya ya da ek bir kaplama maliyetini ortadan kaldırır.
• Kendi kendine ayakta durabilen herhangi sağlam bir yüzeye ek bir destek sistemi gerektirmeden uygulanabilir.
• Montaj sırasında hiçbir inşaat atığı ya da kirliliği yaratmaz.
• Uygulayıcılar, malzemeyi dübel ve vida yardımıyla her türlü yüzeye monte eder.
• Dekupaj testere veya elmas testere ile malzemeyi kolayca kesip istenilen ölçüye getirir; böylece her ebat ve şekildeki alanı rahatlıkla kaplarlar.
• Hafif yapısı sayesinde rahatça taşınıp montajı yapılabildiği gibi montaj sonrasında da yapılarınıza ek bir yük getirmeyerek deprem vb. gibi kritik durumlarda yapınızın davranışını olumsuz etkilemez. Uygulayıcılar, mağaza ve stant gibi yerlerde dekor amaçlı tasarımlarla portatif uygulamalarda malzemeyi rahatça kullanır.
• Esnek yapısı sayesinde malzemeyi oval ve yuvarlak yüzeylere monte eder; doğal taş uygulamasının mümkün olmadığı tavan, kiriş ve kemer gibi kısımlarda da uygular.
• İç ve dış mekânlarda kullanırlar.
• Hızlı ve kolay montajıyla dekorasyon değişikliklerinde rahatça çalışır, zamandan ve maliyetten tasarruf sağlar.
• Yeni dekorasyon değişikliklerinde, doğal taş veya benzeri uygulamalara kıyasla çok daha düşük maliyet ve sürede, uygulandığı yüzeye zarar vermeden sökme işlemi yaparlar.
• Sökülen panelleri başka yüzeylerde ölçülendirip yeniden kullanırlar.
• Ayrıca, yapısı yaşam alanlarının daralmasını engeller.

Yapay taş kaplama plakaları

• Bünyesindeki hafif agrega sayesinde 1 m2 de yaklaşık 15-40 kg ağırlığa sahiptir. Bu özelliği ile hem taşıma ve depolamada, hem de uygulamada büyük rahatlık sağlamaktadır. Aynı zamanda uygulanan yüzeylere çok daha az yük bindirmektedir.
• Yapay taş kaplama ürünleri hafif olmasının yanında, tasarım aşamasında birbirine uyumlu olarak dizayn edildiğinden istenildiğinde kolayca uygun ölçüye getirilebilmektedir. Yapay Taş uygulanması, doğal taşa göre çok daha hızlı ve az maliyetle yapılır. Ayrıca yapısındaki boşluklu hafif agregalar, yapılarınızda ses ve ısı yalıtımı sağlanmasına katkıda bulunmaktadır.
• Uygulayıcılar, özel olarak tasarlanmış köşe taşlarıyla duvar köşelerinde blok taş görünümü oluşturur.
• Böylece düz yüzeylerde yakaladıkları doğallık ve estetiği köşelere de taşırlar. Kalınlıkları az olduğu için mekânlarda yer kaybı yaşamazlar. Duvara yapışan düz yüzey sayesinde tüm uygulamada, fazladan işlem yapmadan düzenli ve estetik bir görünüm elde ederler.
• Darbelere karşı dayanıklı olup iç ve dış mekânlarda rahatlıkla kullanılabilmektedir.

Yapay Taşların Kullanımındaki Kolaylıklar

Panel türü yapay taş kaplama ürünleri

• Her aşamada her yüzeye uygulanabilir. Sıvasız beton üzerine montajı yapılabilir.
• Montaj sırasında hiçbir İnşaat atığı ya da kirliliği yaratmaz.
• Uygulayıcılar, dübel ve vida yardımıyla malzemeyi her türlü yüzeye monte eder.
• Esnek yapısı sayesinde oval ve yuvarlak yüzeylere de kolayca uygularlar.
• Hızlı ve kolay montajı vardır.
• İç ve dış mekânlarda rahatlıkla kullanılabilmektedir
• Dekor değişikliğinde sökülmüş paneller, başka yüzeylerde yeni bir ölçülendirme yapılarak kullanılabilir.

Yapay taş kaplama plakaları

• Hafif olmasından dolayı hem taşıma ve depolamada hem de uygulamada büyük rahatlık sağlamaktadır.
• Kolayca uygun ölçüye getirilebilmektedir.
• Uygulanması doğal taşa göre çok daha hızlı ve az maliyetle yapılır.
• Ses ve ısı yalıtımı sağlanmasına katkıda bulunmaktadır.
• Kalınlıkları fazla olmadığı için gereksiz yer kayıplarıyla karşılaşılmaz.
• İç ve dış mekânlarda rahatlıkla kullanılabilmektedir.

Kaynak:

Milli Eğitim Bakanlığı(2012). İnşaat Teknolojisi. Duvara Doğal ve Yapay Taş Kaplama. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.