Kaba Yapı

Tahkim İşleri

Kazı sırasında zemin gevşek olduğunda, toprak yıkılır ve akar. Bu durum yalnızca kazıyı değil, temel, drenaj ve boru döşeme işlerini de tehlikeye sokar. Ayrıca işçilerin güvenliğini ciddi şekilde riske atar. Mühendisler bu sorunları önlemek için farklı destek yöntemleri kullanır. İşte bu uygulamaya tahkim denir.

Tahkim Şekilleri

Zeminin kayma riskine göre tahkim üç gruba ayrılır: İksa, Palplanş ve Batardo.

İksa

İşçiler, yer altı suyu bulunmayan kuru zeminlerde kaymayı önlemek için iksa yapar. Bu yöntemde ahşap kerestelerle kazı yüzeyini desteklerler. Kullanılan keresteler kazının tipine göre değişir:

• Kazıklar: Kare kesit 8×8 – 16×16 cm, daire kesit Ø10–15 cm

• Kalaslar: 4–6 cm kalınlık, 15–30 cm genişlik, 200–500 cm boy

• Destek dikmeleri: Kare kesit 8×8 – 24×24 cm, daire kesit Ø10–25 cm

• Payanda ve yastıklar: 12×12 – 30×30 cm veya Ø15–30 cm

• Destek kirişleri ve gergiler: 8×8 – 24×24 cm

İşçiler iksayı üç şekilde uygular: basit yapı kazılarında, dar yapı kazılarında ve geniş yapı kazılarında.

Basit Yapı Kazıları

İşçiler, boru veya tesisat için yapılan sığ kazılarda kalas parçalarını dikey yerleştirir ve yatay desteklerle sıkıştırır. Daha güvenli bir çözüm gerektiğinde kalas aralıklarını daraltır.

Dar Yapı Kazıları

Ekipler, sürekli temel kazıları ve su kanallarında iksa yapar. Burada iksa; aralıklı yatay, aralıklı dikey, aralıksız yatay veya aralıksız dikey şekilde uygulanır. Derin kazılarda işçiler ayrıca iskele kullanarak güvenliği artırır.

Geniş Yapı Kazıları

Bodrum gibi geniş kazılarda işçiler destek dikmelerini zeminden geriye çakar ve payandalarla güçlendirir. Böylece toprak basıncını dengeler ve güvenliği sağlarlar.

Palplanş

Sulu ve akıcı zeminlerde mühendisler palplanş sistemi uygular.

• Ahşap Palplanş: İşçiler, sulu olmayan zeminlerde kalasları tek sıra veya geçmeli yerleştirir ve metal başlıklarla güçlendirir.

• Çelik Palplanş: Ekipler, büyük işlerde çelik profilleri birbirine geçirerek kullanır ve defalarca değerlendirir.

• Betonarme Palplanş: Mühendisler, derin ve büyük kazılarda donatılı betonarme elemanlarla kalıcı çözüm üretir.

Batardo

Su kenarlarında veya su altında çalışan işçiler batardo sistemi uygular. Bu yöntem, kazı alanını sudan izole ederek güvenli çalışma ortamı oluşturur.

• Ahşap Batardolar: İşçiler, sığ sularda ahşap malzeme kullanır ve kil ya da taş dolgusu ekler.

• Toprak Batardolar: Ekipler, kil ve moloz taşlarla batardo inşa eder.

• Çelik Batardolar: Mühendisler, derin sularda çelik profillerle batardo kurar.

• Betonarme Batardolar: İnşaatçılar, kayalık zeminlerde betonarme batardolar yapar ve bunları su seviyesinin 50 cm üstüne kadar çıkarır.

Sonuç

Tahkim işleri, inşaat sektöründe hem güvenliği hem de kaliteyi artırır. Mühendisler doğru tahkim yöntemini seçtiğinde, işçiler güvenli şekilde çalışır ve temel imalatlar sağlam şekilde tamamlanır.

Kaynakça

Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive