Proje Katılımcıları (Paydaşları)

İnşa edilecek proje ne olursa olsun (bina, köprü, baraj, kanalizasyon şebekesi ve pis su arıtma tesisi, otoyol vs.) üç ana katılımcının beceri ve hizmetlerine ihtiyaç duyar:

İşveren
Projeci
Yapımcı

Her bir ana katılımcı da normal olarak inşaat “takımının” bir parçası olarak başka katılımcıları da dâhil eder ki bunlar müşavirler, kalite kontrol temsilcileri, alt yükleniciler ve/veya malzeme ve ekipman tedarikçileridir. Bahsi geçen katılımcılar, belirli proses ve prosedürler içerisinde birbirlerine Proje Geçici Organizasyonu bünyesinde bağımlıdırlar.

İşverenler

İşverenin ana fonksiyonları:

Projeyi başlatmak

Projeye arz yaratıp işi ihale etmek.

Projeyi finanse etmek

Ya kendi kaynaklarından veya borçlanarak

Tamamlanmış (bitirilmiş) projeye sahip olmak

Genel olarak (spekülatif iş geliştirme /yatırımlar hariç) İşverenin projeyi tasarım, yapım ve tamamlanma sonrası kullanımla sahiplenmesi.

Kararlar vermek

İşin sahibi sıfatıyla işveren, projenin her safhasında (proje tipi, ebadı, maliyeti, süresi vs.) son karar merciidir.

Herhangi bir yanlış anlamayı ve karmaşıklığı önlemek için işveren belirli bir merciyi diğer proje katılımcıları ile iletişimi sağlamak üzere yetkili kılabilir.

Projeciler

İşverenin “kavramsal proje” düşünce bazında fizibilite etüdünü yapar.
Fizibilite etüdünü müteakip (yeni bir inşaat projesinin gerçekleşmesi kararını müteakip) tasarım fonksiyonları devreye girer.

Bu fonksiyonlar şunlardır:

plan ve görünüş (mimar)
statik proje (inşaat mühendisi)
iç detay tasarımı (iç mimar)
peyzaj (peyzaj mimarı)
maliyet/ödeme planlaması ( hak ediş mühendisi)
süre planlaması ( planlama mühendisi)

Yapımcılar

Yapımcıların esas görevi gerekli kaynakları ( insan gücü, makine-ekipman, finansman) sağlamak ve işi belirlenen zaman ve maliyet parametreleri ile onaylı proje doğrultusunda inşa etmektir.
Hem kalite kıstasları (teknik şartname vs.) ve hem de süre (sözleşme süresi-şantiye yer teslimi ve işlerin tamamlanması ) işe başlamadan yüklenici tarafından bilinmektedir. Götürü olarak ihale edilen bir işte işin fiyatı da bilinmektedir. Diğer ihale şekillerinde birim fiyatlar tespit edilip yapılan miktarlara göre işin fiyatı ortaya çıkmaktadır.
Geleneksel şekliyle, inşaat projeleri yarışmalı ihale projesi yoluyla ya açık veya selektif ihaleyle ana müteahhitlere ihale edilmektedir. İnşaat sektöründeki değişim ve gelişmeler (mesela progresif uzmanlaşma/gruplaşmalar, işin bölünmesi gibi ana müteahhitlerin geleneksel “her şeyi kendi bünyesinde bulundurması” prensip ve uygulamasından uzaklaşmasına neden olmuştur. Bu suretle ana müteahhitlerin risk ve maliyetlerinin azaldığı zannedilmektedir.

Ana müteahhitler, bu değişimlerin yapımında organizatör/yönetici/koordinatör görevlerini üstlenerek işin alt-Yükleniciler tarafından icra edilmesine imkân vermektedir.

Hukuki bakış açısından yapımcıların etkileri iki kategoriye ayrılır:

Sözleşmesel

İnşaat sözleşmesi içerisinde “istek ve itirazda bulunulabilir” şeklinde bulunan bir beyanın proje sonucuna etkisi (örnek: değişiklerin maliyet ve süre etkileri)

Sözleşmesel olmayan

Sözleşmesel olarak “istek ve itirazda bulunulmaz” şeklindeki içeriği proje sonucuna etkisi ( mesela, yapım performanssızlığının proje süresine etkisi)
Seçilecek ihale yönteminin önemli bir kısmı, performans üzerine “sözleşmesel olmayan” etkilerin probabilitesini minimize etmektir.(varsayımını en aza indirgemektir.)
İnşa edilebilirlik çok önemli bir husus olup tasarım ve yapımcı entegrasyonu (bütünleşmesi) ile ilgilidir. Bu konu hem tasarımın yapılabilmesi için gerekli yapım tekniklerini (süre, maliyet ve metraj hususları ) hem de yönetimsel yanlarını içerir. ( proje katılımcılarının koordinasyonu ve kontrolü)

Kaynak:

AKBIYIKLI, R. (2017), “İnşaat Yönetimi – Metraj ve Maliyet Hesapları”, Genişletilmiş 3. Baskı, 803 sayfa, Birsen Yayınevi, İstanbul.

Proje Katılımcıları