Taş Kaplama: Doğal ve Yapay Taş Yüzey İşlemleri Taş kaplama, estetik görünümü ve dayanıklılığıyla inşaat sektöründe öne çıkar. Özellikle doğal taş, uzun ömürlü yapısı ve kolay temizlenebilir özellikleri sayesinde yıllar boyunca değerini korur. Öte yandan yapay taş kaplamalar, hafifliği, kolay montajı ve ekonomik avantajlarıyla kullanıcıların tercih ettiği çözümlerden biridir. Dolayısıyla her iki taş türü de farklı ihtiyaçlara yanıt verir. Doğal ve Yapay Taş Yüzey İşlemleri Taş ustaları yüzey işlemlerinde taşları şekillendirir, düzeltir ve parlatır. Bu süreç hem el aletleriyle hem de makinelerle gerçekleşir. Elle yüzey işlemleri: Sanatkârlar bu yöntemi küçük ölçekli işler ve özel şekillendirmeler için kullanır. Ancak günümüzde daha çok sınırlı uygulamalarda görülür. Makineyle yüzey işlemleri: Uygulayıcılar taşları el makineleriyle işler, ayrıca büyük işletme makineleriyle seri üretim gerçekleştirir. Örneğin traverten, granit ve mermerde ustalar önce ölçümleme yapar, ardından dolguyu uygular, daha sonra silme ve ebatlama işlemleriyle yüzeyi tamamlar. Doğal Taşlar ve Kullanım Alanları İnsanlar tarih boyunca doğal taşları yapılarda, anıtlarda ve sanatta değerlendirdi. Çünkü taşlar hem sağlamlık hem de estetik sunar. Bugün ise inşaat, kaplama, yol yapımı, heykelcilik, porselen ve cam sanayi gibi birçok sektörde kullanımını sürdürür. Dahası, gelişen teknoloji sayesinde doğal taş kullanımı her geçen gün artar. Doğal Taş Çeşitleri Taş ocaklarından çıkan doğal taşları üç grupta inceleyebiliriz: Tortul Taşlar (Sedimanter): Dolomit, traverten, kalker, konglomera, tebeşir Püskürük Taşlar (Magmatik): Granit, bazalt, andezit, lav, siyenit BaşKalaşmış Taşlar (Metamorfik): Mermer, gnays, kuvarsit, arduvaz Özellikleri Uygulayıcılar doğal taşı seçerken şu kriterleri dikkate alır: Taş homojen ve sert olmalı Su emme oranı %1,8’in altında kalmalı Don ve darbelere karşı dayanmalı Basınç ve çekme mukavemeti yüksek olmalı Nitekim granit 1200 kg/cm²’ye kadar basınca dayanır. Bu yüzden birçok mühendis onu büyük projelerde tercih eder. Doğal Taş Kaplamada Seçim Kriterleri Mimarlar ve mühendisler taş seçerken şu faktörlere bakar: Çatlak ve kırık bulunmaması Renk ve desen uyumu Doğa koşullarına dayanıklılık Aşınma sertliği Rezerv miktarı Sonuç itibarıyla doğru seçim, hem estetik görünümü hem de uzun ömürlü bir kaplamayı garanti eder. Yapay Taş Kaplama: Avantajlar ve Çeşitler Yapay taş kaplama, doğal taşın görüntüsünü taklit eder; buna rağmen montaj ve maliyet açısından daha pratik çözümler sunar. Üretim Süreci Üreticiler, hafif agrega, portland çimento ve pigmentleri karıştırır. Karışımı kalıplara döker ve doğal taş görünümü verir. Böylece şık ve dayanıklı kaplama ürünleri üretir. Çeşitleri Panel Türü Yapay Taş Kaplamalar Büyük boyutlu ve hafiftir. Uygulayıcılar oval ve yuvarlak yüzeylere rahatça monte eder. Üstelik montaj kısa sürede tamamlanır. Yapay Taş Kaplama Plakaları 15–70 mm kalınlığa ve 15–40 kg/m² ağırlığa sahiptir. Bu taşlar ses ve ısı yalıtımı sunar. Uygulayıcılar köşe taşlarını kullanarak blok görünümü elde eder. Yapay Taş Kaplama Özellikleri Yapay taş kaplamalar şu avantajlarıyla öne çıkar: Hafiflik: İşçiler taşıma ve montajda kolaylık yaşar, yapı fazla yük almaz. Esneklik: Uygulayıcılar malzemeyi oval veya zor yüzeylerde bile uygular. Dayanıklılık: Hem iç hem dış mekânda uzun ömürlü kullanım sağlar. Ekonomik Çözüm: Doğal taşa kıyasla daha hızlı ve düşük maliyetlidir. Dekoratif Çeşitlilik: Farklı desen ve renk seçenekleri sunar. Ayrıca kullanıcılar sökülen panelleri başka bir yüzeye taşıyıp tekrar değerlendirebilir. Bu sayede malzeme sürdürülebilirlik açısından da katkı sağlar. Sonuç Doğal taş ve yapay taş kaplamalar, yapıların estetik ve işlevsel değerini artırır. Doğal taş, sağlamlığı ve doğallığıyla öne çıkar. Yapay taş, montaj kolaylığı ve ekonomik yönüyle avantaj sağlar. Sonuç olarak, kullanıcı doğru taşı seçtiğinde yapısına estetik değer katar, ayrıca uzun yıllar dayanıklılığını korur. Kaynakça Bayram, F., & Atabey, A. (2016). Doğal Taş Teknolojisi. Ankara: MEB Yayınları. MTA Genel Müdürlüğü. (2020). Türkiye Doğal Taşları Raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Yayınları. Karaca, Z. (2018). Taş Kaplamalar ve Yüzey İşlemleri. İstanbul: Birsen Yayınevi. TS 2513. (2012). Doğal Taşlar – İnşaatta Kullanılan Kaplama Taşları İçin Genel Kurallar. Türk Standartları Enstitüsü. TS EN 1469. (2005). Doğal Taş Ürünleri – Kaplama Panelleri. Türk Standartları Enstitüsü. Marble Institute of America. (2011). Dimension Stone Design Manual. Cleveland: MIA Publications. Yılmaz, O. (2019). “Yapay Taş Kaplamaların Yapı Endüstrisindeki Kullanımı”. İnşaat Teknolojileri Dergisi, 7(2), 55–64. Türkiye Mermer, Doğaltaş ve Makineleri Üreticileri Birliği (TÜMMER).
Ahşap Tavan Mimari uygulamalar bölgelere, yapıldığı döneme ve uygulama tekniklerine göre farklılıklar gösterir. Tavan uygulamaları da bu mimarinin birer parçasıdır. Çok basit yöntemden özel işçilik gerektiren yöntemlere kadar değişik şekillerde uygulamaları vardır. Bakkal Tavan Yapımı en basit olan tavan uygulamalarından biridir. Uygulayıcılar, tavan tahtalarını katlı ahşap binalarda, kat aralarında ve çatı altlarında tavan taşıyıcı kirişlerin üst kısmına çakar.Alttan bakıldığı zaman taşıyıcı kirişler görünür. Bir başka deyişle katlı binalarda ikinci katın tabanı aynı zaman da alt katın tavanını oluşturmaktadır. Bakkal tavan uygulaması, eski dönemlerde bakkalların tavanlarında fare ve benzeri haşerelerin yuvalanmasını engellemek için yapıldığından bu ismi almıştır. Aynı gerekçe ile konutlarda da uygulanmıştır. Çıtalı Tavan Tavan kaplaması yapıldıktan sonra tavan yüzeyine değişik şekillerdeki çıtalar yardımı ile çeşitli desenlerin verilmesi ile yapılan bir uygulamadır. Uygulayıcılar, çıtalarla basit şekillerin yanı sıra geometrik ve karmaşık desenler oluşturabilir. Bu yöntemde genellikle tavan ortasına yerleştirilen göbek etrafına çıtalarla çeşitli uygulamalar yaparlar. Göbekli Tavan Tavan süslemelerinde uygulanan yöntemlerden bir diğeri de göbekli tavan uygulamasıdır. Uygulayıcılar, motif ve süslemeleri ayrı parçalara yaparak tavana monte edebilir veya doğrudan tavan üzerine çeşitli parçalarla uygulayabilir. Uygulamayı kabartma desenli veya oymalı şekilde gerçekleştirirler. Çökertme Tavan Asma tavan benzeri bir uygulamadır. Uygulayıcılar, tavanın tamamını ya da belirli yüzeylerini diğerlerinden daha aşağıda yapar. Böylece tavan yüzeylerinin belirli bölümleri arasında seviye farkları oluştururlar. Genellikle, tavan kenarlarından başlayarak ortaya ve aşağıya doğru belli genişlikte pahlama uygularlar. Pahlı bölümden sonra, tavanın ortasındaki kısmı düz veya kademeli olarak tamamlarlar.Bir başka deyişle bu tavan yöntemi tekne tavan uygulamasının tersidir. Tonoz Tavan Dar uzun koridorların tavanlarına uygulanan bir yöntemdir. Alttan görünüşü içi boş yarım silindir şeklindedir. Yapım şekli nedeniyle geniş tavanların tamamına uygulanamazlar. Ancak geniş tavanlarda tavan kenarlarına uygulanabilirler. Tavan kenarlarının belli bir kısmı tonoz tavan şeklinde yapılır, ortada kalan bölüm ise düz çıtalı, göbekli tavan olarak yapılır. Resimde örneğini gördüğünüz tonoz tavan ahşap iskelet üzerine bağdadi çıta uygulaması yapılarak üzeri kerpiç sıva ile kapatılarak kireçle boyanmıştır. Aynı tavan uygulaması kerpiç yerine ahşapla kaplanarak da yapılabilir. Kubbe Tavan Ahşap kaplama ile tavanın kubbe şeklinde yapılmasıdır. Özellikle ahşap binalarda balkon ve veranda tavanları ile eski ahşap camilerin giriş bölümlerinde küçük kubbeler şeklinde uygulanan bir yöntemdir. Geniş tavanlarda küçük bölümlü tavanlar oluşturulmak istendiği durumlarda da uygulanır. Bazı mimari uygulamalarında ise ahşap iskeletli büyük kubbeli tavan uygulamaları da yapılmaktadır. Bu tür uygulamalar çelik konstrüksiyonlara göre daha az ağırlık oluşturur. Yelpaze Tavan Ahşap tavanların yıldız veya papatya benzeri, belli bir merkezden dışa doğru genişleyen görüntü oluşturularak uygulanmasıdır. Merkezde kullanılan desen etrafına çıtalar veya dar tahtalar yardımı ile dışa doğru genişleyen motifler oluşturulur. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2011). İnşaat Teknolojisi. Ahşap Tavan ve Döşemeler. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
Eskitme Eski eserlerin onarılması işleminde eksik parçaların yerine yenilerinin üretilmesi kaçınılmazdır. Yalnız yeni üretilen parçaların orijinal parçalarla aynı görünümü vermesi ilk etapta mümkün değildir. Yeni parçaların eski parçalara (orijinaline) benzemesi için yapılan işleme eskitme denir. Yeni üretilen bir esere de (ürüne) eskimiş görünümünü kazandırmak için yapılan işlemlerin geneline eskitme denir.. Eskitme kapı, eskitme masa, eskitme rahle gibi. Eskitme Yöntemleri Doğal Eskitme Doğal malzeme (ahşap) üzerine uygulanan, ahşaba eski görünümünü vermek için yapılan işlemlere doğal eskitme denir. Uygulayıcılar, ahşap ürünlerin yüzeylerini örtücü olmayan çeşitli gereçlerle renklendirerek doğal eskitme yapar. Uygulayıcılar, farklı yöntemlerle ahşap yüzeyini aşındırarak yıllanmış görünüm verir. Renklendiricilerle Yapılan Eskitme Uygulayıcılar, yeni üretilen ahşap eserlere eskimiş görünüm kazandırmak için yüzeyi eski eser veya eski ahşap renk tonlarında renklendirir. Renklendirmede toprak, anilin boya, Osmanlı eskitme teknikleri ve renkli ahşap koruyucular (pinoteks vb.) kullanırlar. Boyalarla yapılan doğal eskitme uygulamasında kullanılan boyaların ortak özelliği örtücü olmamasıdır. Ahşap eserler dışında ahşap kaplamalı işlerde de boya kullanarak yapılan eskitme uygulamalarına sıkça rastlanır. Bu yöntemle daha ucuz ağaçları, daha kaliteli ve az bulunan ağaçlara benzetmek mümkündür. Aşındırarak Yapılan Eskitme Bina restorasyonları (yenileme) yapılırken yapı elemanlarında kullanılan ahşap parçalardan kullanılamaz durumda olanların yerlerine orijinaline uygun yeni parçaların yapılması kaçınılmazdır. Eksik parçanın yerine aynı özellikteki ahşap parça orijinaline uygun şekillendirilir. Yalnız orijinal parça üzerinde yılların yıpratmasından kaynaklanan izler vardır. Yıl halkaları farklı oranda aşınmış, çekmiş hatta çatlamıştır. Yeni parçalar üzerinde böyle görünümler bulunmamaktadır ve yüzey düzgündür. Eski parçanın yanına yeni yaptığınız parçayı koyduğunuzda aralarında ciddi bir aykırılık ortaya çıkacak ve işlem sonunda istenilen sonuç elde edilemeyecektir. Bu nedenle yeni yapılan ahşap parçanın yüzündeki yıl halkalarının aşındırılarak orijinaline yakın bir görünüm sağlanması gerekir. Yıl halkalarının aşındırılmasını imkânlar dâhilinde farklı metotlarla sağlamamız mümkündür. Bu metotlar: Ahşap yaşken perdah işlemi gerçekleştirilip kuruduğunda ilkbahar halkası çökertilerek Bazı yakıcı kimyasallar kullanılıp ilkbahar halkası çökertilerek Tel fırça ile elyaf yönünde hareketle ilkbahar dokusu aşındırılarak Kumlama makinesinde ilkbahar dokusu aşındırılarak Uygulayıcılar, yeni ahşap parçaya eski görünüm verdikten sonra renklendirme, vernik veya cila işlemi uygular. Suni Eskitme MDF gibi suni malzemelerden yapılan eser yüzeylerine, ahşap yüzeyinde bulunan desenlerin (yıl halkalarının) değişik yöntem ve teknikler kullanılarak oluşturulduğu eskitmelerdir. Bu yöntem, çoğunlukla suni malzemelerden yapılan eserlere ahşap görünümü kazandırmak için kullanılır. Günümüzde mobilya sektöründe ciddi oranda uygulama alanı bulmaktadır. Suni eskitme yapma işlem basamakları: Uygulayıcılar, ham MDF yüzeylerini önce astar boya ile doyurur. Ardından, istenen ahşap türünün ilkbahar halkası renginde tüm yüzeyi boyarlar. Matbaa boyası, toprak veya Osmanlı eskitme gibi renklendiricileri bezle elyaf yönünde sürerler. Son olarak, vernikin son katını uygularlar. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2011). İnşaat Teknolojisi. Ahşap Eskitme. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
Ahşap Döşemeler ve Kaplamalar: Parke, Lambri ve Tavan Uygulamaları Ahşap döşemeler, sıcak bir atmosfer yaratırken aynı zamanda dayanıklılık ve estetik sağlar. Bu nedenle günümüzde konutlarda, ofislerde ve kamu yapılarında en çok tercih edilen zemin kaplama türleri arasında yer alır. Döşeme Tahtalarının Özellikleri Ahşap döşeme tahtalarını seçerken kullanıcılar birkaç temel kritere dikkat eder: Dayanıklılık: Meşe ve gürgen gibi sert ağaç türleri aşınmaya karşı daha uzun ömürlüdür. Eşit genişlik: Dar tahtalar hem teknik hem de görsel açıdan daha iyi sonuç verir. Budaksız yüzey: Az budaklı tahtalar daha sağlamdır. Kalınlık uyumu: Kalınlık, kiriş ve kadron aralığına göre belirlenir. Ayrıca ustalar, bombeli yüzeyi üstte kalacak şekilde tahtaları çakar ve düzgün bir zemin elde eder. Döşeme Tahta Türleri Düz Tahta Ustalar, düz tahtaları parke kaplama altında veya daha önemsiz alanlarda kullanır. Çivileri eğik şekilde çakar ve başlarını tahta liflerine gizler. Binili Tahta İşçiler, binili tahtaları genellikle parke altına uygular. Çiviler üstten çakılır ve döşeme sabitlenir. Zıvana Lambalı Tahta Zıvana lambalı tahtalar en çok tercih edilen kaplama türüdür. Ustalar, 8–10 cm genişlikteki tahtaları gizli çiviyle sabitler ve estetik bir yüzey oluşturur. Kiniş Geçme Marangozlar, kiniş geçmeli tahtaları özellikle mobilya işlerinde uygular. Çiviler gizli kaldığı için şık bir görünüm ortaya çıkar. Parke Döşeme Yöntemleri Parkeler, gürgen, meşe, kayın ve ladin gibi ağaçlardan üretilir. Genel olarak iki temel uygulama yöntemi vardır: Kadron Üzerine Çivilenerek DöşemeUstalar parkeleri kadronlara çakar ve ek yerlerini şaşırtmalı olarak yerleştirir. Böylece zemin daha sağlam olur. Ayrıca balık sırtı gibi dekoratif desenler uygulanabilir. Çimento Şap Üzerine YapıştırmaUygulayıcılar parkeleri bitüm ya da özel yapıştırıcılarla şap üzerine sabitler. Sonuç olarak yüzey daha uzun ömürlü ve sağlam hale gelir. Döşeme tamamlandıktan sonra ustalar sistre makinesiyle yüzeyi düzeltir, cilayı uygular ve süpürgelikleri monte eder. Ahşap Parke Türleri Mozaik Parkeler Ustalar, küçük ahşap parçalarını değerlendirerek mozaik parkeler üretir. 8–10 mm kalınlıktaki parçaları kraft kâğıdına veya fileye yapıştırır. Daha sonra bu parkeleri zemine yerleştirir ve yüzeyi vernikler. Lamine Parkeler Lamine parkeler üç tabakadan oluşur. Üst tabaka değerli ağaçlardan yapılırken alt tabakalar çam gibi ekonomik türlerden hazırlanır. Bu yapı sayesinde parke hem daha sağlam olur hem de çalışması azalır. Laminat Parkeler Son yıllarda kullanıcılar laminat parkelere yoğun ilgi gösterir. 8 mm kalınlığındaki MDF tabakalı parkeler, melamin kaplama sayesinde dayanıklıdır. Ayrıca uygun fiyatlıdır. Tavan Kaplamaları Ahşap tavan kaplamaları yalnızca estetik bir görünüm sunmaz, aynı zamanda ses ve ısı yalıtımı sağlar. Tahta Kaplama: Ustalar doğal görünüm için tercih eder. Bağdadi Çıta Üzeri Sıva: Daha sağlam ve ekonomik bir çözümdür. Dekoratif Türk Tavanları: Marangozlar geometrik motiflerle süsleyerek geleneksel bir estetik oluşturur. Örneğin, Topkapı Sarayı’ndaki Mustafa Paşa Köşkü’nde görülen tavanlar, bu geleneğin değerli örneklerindendir. Duvar Kaplamaları (Lambri) Kullanıcılar lambrileri hem koruma hem de estetik için uygular. Özellikle kamu yapılarında ve evlerde duvarları çizilmelere karşı korur. Ahşap Lambri: Doğal ve şık bir görünüm sunar. Kontrplak Kaplama: Daha ekonomik bir alternatiftir. Pano Kaplamalar: Modern yapılarda estetik çeşitlilik sağlar. Dekoratörler lambrileri çoğunlukla cilalar, bazen de yağlı boya ile renklendirir. Böylece farklı dekoratif çözümler ortaya çıkar. Ahşap Kaplamaların Avantajları Sıcak ve doğal atmosfer yaratır. Ses ve ısı yalıtımı sağlar. Uzun ömürlüdür ve kolay bakım ister. Farklı türleriyle geniş tasarım seçenekleri sunar. Sonuç Ahşap döşemeler ve kaplamalar, hem estetik hem de işlevsel faydalarıyla öne çıkar. Sonuç olarak, doğru malzeme seçimi ve profesyonel uygulama sayesinde kullanıcılar uzun yıllar dayanıklı, şık ve sağlıklı zeminlere sahip olur. Kaynakça Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive Ekşi, M. (2020). Ahşap Döşeme ve Parke Uygulamaları. İstanbul: Teknik Yapı Yayınları. TMMOB Mimarlar Odası (2018). Ahşap Yapılar ve Kaplama Teknikleri Rehberi. Ankara.
Doğramalar Doğramalar; iç mekânlarda yeterli aydınlatma ve havalandırmayı sağlayan, ölçü, açılım ve kullanımlarıyla ortamları; yağmur, rüzgâr, soğuk-sıcak, gürültü ve hava kirliliği gibi sorunlardan koruyan çerçevelerdir. Günümüzde yapılan binaların önemli bir parçasını oluşturan doğramalar; metal, ahşap ve plastik gereçlerden üretilmektedir. Tüm doğrama gereçlerinin kendilerine has üstünlükleri vardır ve kesin çizgiler ile üstünlüklerini ayırt etmek güçtür. Resim 1-Ahşap doğrama Hangi gereç kullanılarak üretilirse üretilsin, bir doğramanın aşağıda sıralanan şartları yerine getirmesi beklenir. Dış ortamdan iç ortamı ayırmalıdır. Isı yalıtımı sağlamalıdır. Bakımı kolay ve ekonomik olmalıdır. Uzun ömürlü olmalıdır. Yağmur ve rüzgârı geçirmemelidir. Sağlam ve ucuz olmalıdır. Güzel görünümlü olmalıdır. Hafif olmalıdır. Kilitleri güvenli ve kullanışlı olmalıdır. Kanatları kolay açılıp, kapanmalıdır. Doğramayı yaptığınız gereç yukarıda sıralanan maddelerin ne oranda yerine getiriyorsa o oranda üstündür demek mümkündür. Bir gerecin, bu maddelerin tümünü yerine getirmesi olağanüstüdür. Çünkü bunların tümünü bir gereçte bulduğunuzda çoğunlukla o gereç maliyet açısından isteklerinizi karşılamaz. Maliyeti düşük gereçler ise ya ısı yalıtımı ya da başka gerekçeler ile istekleri karşılamaz. Örneğin doğrama gereçleri içinde en güzel görünüm veren ağaç doğramalar, çoğu zaman dayanım ve ısı yalıtımı yönünden isteklerinize cevap vermez. Bu tür örnekleri çoğaltmak mümkündür. Doğramada kullanılan malzemeler Geleneksel ahşap, bir metalürji ürünü olan alüminyum, petrol bazlı ürün olan PVC, bina doğramalarının başlıca üç malzemesidir. Bu malzemeler ham madde kaynakları, kullanım yerleri, estetik görünümleri, imalat süreçleri ve çevreyle ilişkilerine göre birbirlerine üstünlük gösterebilir. Sonuç itibariyle mimari tercihlere bağlı olarak üç malzeme de günümüzde kullanılmakta ve tasarımları süslemeye devam etmektedir. Resim 2- Ahşap kapılar Ahşap Malzemeler Ahşap, en eski yapı malzemelerinden birisidir. İnsanoğlu ahşabı eski çağlardan beri barınma ve korunma amaçlı olarak kullanmaktadır. Günümüzde ormanların çeşitli nedenlerle azalması, yerine yenisinin yetiştirilememesi veya geç yetişmesi ahşabın değerini artırmıştır. Gelişen teknolojiyle birlikte ahşabın yerine plastik, metal, alüminyum, beton ve çimento mamulleri kullanılmasına rağmen görünüş, izolasyon ve istenilen şeklin kolayca verilmesinden dolayı ahşap her zaman tercih edilmektedir. Ahşap; çatı elamanları, doğrama ve kaplama malzemesi, kalıp ve iskelelerde taşıyıcı ve dekoratif malzeme olarak kullanılmaktadır. Ayrıca önceleri köprülerde de taşıyıcı malzeme olarak kullanılmıştır. Ahşap, dülgerlik, doğrama ve mobilya işlerinde temel bir malzeme olarak karşımıza çıkar. Günümüzde ise ahşabın atıklarını, yani yonga, talaş ve tozlarını da kullanarak yapay yapı malzemeleri üretiyoruz. Bu ürünleri yonga ve lifli levhalar (örneğin, sunta, kontrplak) ile ahşap talaşlı hafif beton plaklar (heraklit, kontratabla) olarak sıralayabiliriz. Ahşabı keserek standart boyutlara getirdiğimizde ise buna kereste diyoruz. Günümüzde ahşap, oldukça geniş bir uygulama alanına sahiptir. Pencerelerde kasa, kanat, kayıt ve damlalık gibi parçalar, kapılarda ise başlık, seren, kayıt ve tabla gibi adlar alan ahşap kısımları genellikle çıralı çam, köknar, meşe, kayın gibi ağaçlardan üretiyoruz. Tabla kısımlarında ise çoğunlukla kontrplak, kaplama lif veya yonga levha gibi ahşap türlerini kullanırız. Ayrıca, çıtalı, petek veya kafes dolgu üzerine iki yüzlü kontrplak ya da lif levha yapıştırıp preslediğimizde prese kapı elde ederiz. Masif kapı ise ahşap kaplama elemanlarını yan yana birleştirerek yaptığımız bir kapı türüdür. Kapı ve pencere doğramalarını birleştirirken genellikle geçme ve kavala tekniklerini kullanırız. Metal Malzemeler Yapıların ayrılmaz parçaları olan kapı ve pencerelerin tümüne doğrama denir. Yapımlarında metal, ahşap ya da plastik kullanılabilir. Doğrama hangi malzemeden yapılıyorsa onun adıyla anılır. Yapımlarında metal kullanıldığında metal işlerinin önemli bir kolu olan, madenî doğramacılık ya da diğer adıyla metal doğramacılık kolu oluşur. Madenî doğramaların üstünlükleri şunlardır: Madenî doğramaların maliyeti, aynı görevi yerine getiren örneklerinden daha düşüktür. Yıllık bakım giderleri azdır. Uzun ömürlüdürler. Darbelere dayanıklıdırlar. Montajlarında karşılaşılan problemler azdır. Sökülüp takılmalarında yapılara az oranda zarar verirler. Yapım süreleri kısadır. Fabrikasyon üretime uygun gereçlerdir. Gereç israfı en alt seviyededir. Alüminyumdan yapılan madenî doğramaların çelik ve alaşımlarına nazaran ısı geçirgenliği azdır. Yangın ve hırsızlığa karşı tam bir güvenlik sağlarlar. Dış etkilerden (yağmur, rüzgâr ve ısıdan) en az oranda etkilenirler. Metal doğramalar çelik ya da alüminyumdan yapılabilir. Çelik malzeme kullanılarak yapılan doğramalara çelik doğrama, alüminyum kullanılanlara alüminyum doğrama denir. Resim 3- Metal Doğrama Hafif ve dayanıklı bir gereç olması nedeniyle alüminyum, kapı ve pencere doğramalarında çok özel bir yere sahiptir. Dayanıklılık ve sızdırmazlık fonksiyonlarıyla ön plâna çıkan alüminyum doğramalar, ısı izolasyonlu alüminyum profil sistemleri olarak tanınır. Doğrama işlerinde kullanılan gereçler çok dayanıklı bağlantı profilleridir. İç ve dış yapısında sabit izolasyon perdeleri bulunur. Isı geçişleri bu yolla engellenir. Yüzeyin işlenmesinde kullanılan geliştirilmiş yüksek teknoloji sayesinde profiller hem dışarıdan gelen etkilere karşı korunur, hem de renklilik kazanır. Geniş renk paleti ve oksit tonları ile hizmete sunulan profillerde özel iskoterm profili sistemi ile iki renkli doğrama dahi yapmak mümkün olmaktadır. Alüminyum doğramayı, ahşap ve plastik gibi diğer çeşitlerden ayıran en önemli özelliği, dayanıklılığıdır. Rüzgâr basıncına, şiddetli yağmura, gürültüye, soğuğa hatta kötü amaçlı saldırılara bile direnç gösterdiği bilinmektedir. Plastik Malzemeler Organik ve sentetik olarak yapılan ve istenilen biçim verilebilen madde tanımı, plâstiğin sözlükteki karşılığıdır. Bu kısa tanım bile, bir malzemecinin plâstiği seçmesi için yeterlidir. Çünkü tanımda geçen, istenilen biçim verilebilme özelliği, üreticiler ve malzemeciler için aranılıp da bulunmayan bir niteliktir. Malzeme seçimi yaparken birçok faktörü göz önünde bulundururuz. Örneğin, korozyona dayanım, temin kolaylığı, biçimlendirilebilme özelliği, fiziksel, mekanik ve teknolojik nitelikler ve ekonomik olup olmadığı gibi özellikler önemlidir. Ayrıca, üretim süreçlerine uygunluk da malzeme seçimimizi doğrudan etkiler. Plastiklerin özelliklerini incelediğimizde, tüm bu aradığımız niteliklere uygun bir malzeme olduğunu açıkça görürüz. Bu nedenle plastikler, birçok uygulama alanı için cazip bir seçenek sunar. Resim 4- Plastik Doğrama Plastiğin endüstriyel özellikleri şunlardır: Hafiftir. Nem almaz. Elektrik iletkenlikleri sıfırdır. Düşük ısı iletkenliğine sahiptir. Katı ya da esnektir. Alçak ergime sıcaklığına sahiptir. Süngerleşebilir. Kimyasal maddelere karşı dayanıklıdır. Kolay biçimlendirilebilir. İstenilen renk verilebilir. Plastik Malzemenin İmalatı Plastik malzeme molekülleri, karbonun az miktarda metal olmayan hidrojen, oksijen, azot, klor, flüor ve kükürt gibi maddelerle yaptığı bileşiklerdir. Bu maddeler genellikle oda sıcaklığında gaz hâlindedir. Ufak doymamış moleküllerin çok daha büyük doymuş moleküller oluşturmak üzere birleşmesine polimerleşme adı verilir. Oluşan çok büyük moleküllü bileşiklere polimer denir. Karbonun yukarıda bahsedildiği üzere metal olmayan maddeler ile yapmış olduğu bileşik, bir polimerdir. Polimeri oluşturan moleküllerin ağırlığı, yapısı, moleküller arasındaki bağ ve grup içindeki görevleri, polimer kütlenin özelliklerini oluşturur. Dolayısıyla bir polimer olan plâstiğin özellikleri, polimer özelliklerden yola çıkılarak belirlenebilir. Bu özellikler sırasıyla şunlardır: Elektrik özellikleri Mekanik özellikler Isı özellikleri Kimyasal özellikler Sertlik Yoğunluk Görünüş İmalat Yöntemleri Kalıp ve döküm teknikleri ile plastiklere kolayca istediğimiz biçimi veririz. Bu sayede, çok küçük parçalardan oldukça büyük boyutlara kadar sayısız şekil ve boyutta plastik parça üretmek mümkün olur. Tıpkı metallerde olduğu gibi, plastikleri de levha, çubuk, boru ve özel profiller haline getiririz. Ayrıca, demir esaslı malzemelerde olduğu gibi, plastikleri kalıpladıktan sonra makinelerde işleyebiliriz. Üstelik, plastikleri lif veya elyaf haline de getirebiliriz ve bu formları birçok alanda kullanırız. Plastik malzemeleri birbirine veya farklı maddelere yapıştırmak ise plastiklere belirli çözücüler ve katkı maddeleri ekleyerek mümkün hale gelir. Çeşitli kullanım yerlerine göre çeşitli plastikleri kullanarak değişik özellik ve yapışkanlık veren yapıştırıcılar yapılabilir. Bazı sentetik reçineler yapışmak ve pişmek için yüksek sıcaklık ister. Bazı reçinelerin yapıştırıcı olabilmesi için bir sertleştirici ya da aktif hâle getirici yardımına ihtiyaç vardır. Ancak plastik yapıştırıcılardan istenen en önemli özellik normal oda sıcaklığında yapıştırmasıdır. Yapıştırıcının düşük sıcaklıkta yapışması hem zaman hem de uygulama tekniği bakımından önemlidir. Plastik Çeşitleri Tüm plastikler sentetik maddedir. Ana gereci petrol olmak üzere, doğal gazlar, hava, su ve ağaç kullanılarak üretilirler. Plastik, içyapısındaki elementler ve yapım yöntemlerinde değişiklikler yapılarak çeşitli kimyasal reaksiyonlar sonucunda elde edilir. Plastikler ısı karşısında özellik değiştirir. Plastiklerin ısıtılması ancak belirli bir sınır değerine kadar mümkündür. Çünkü plastikler bu sıcaklığın aşılması hâlinde bozulur. Plastiklerin sınıflandırılması ısı karşısında gösterdikleri farklılıklara göre iki ana grupta yapılır: Termo plastikler: Isıl işlem ile şekil değiştirirler. Isıtıldıklarında yumuşak bir hâl alır. Soğuyunca sertleşir. Isıl işlemin defalarca tekrarlanması bile özelliğinde değişim olması anlamını taşımaz. Isıl işlem ile şekil değişikliği sağlanması en önemli özelliğidir. Termoset plastikler: Termo plâstiğin aksine, termosetler ısıl işlemlere her seferinde cevap vermez. Isıl işlemler ile bir kez şekil verilen termoset plastikler, ikinci kez, eski şeklini almaz. PVC Malzemenin Özellikleri Endüstriyel adı polivinilklorid olan PVC renksiz, şeffaf, aside ve eriyiklere karşı dayanıklıdır. Sert ve yumuşak PVC olarak iki ana gurupta ele alınır. Sert PVC’nin en belirgin özellikleri sert, diri, zor kullanılabilir olmasıdır. Yumuşatıcı maddeler ilave edilerek yumuşak lâstik ve deri şeklinde PVC türleri üretilebilir. Yumuşak PVC ise lâstik esnekliğinde ya da deri şeklindedir. PVC Kullanım Alanları Sert PVC koruyucu gövdeler, borular, profiller ve ventillerin yapımında. Yumuşak PVC sentetik deri, hortumlar, çizme, koruyucu eldivenler, ayakkabı tabanları yapımında kullanılır. Resim 5- Plastik Doğrama Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2015). İnşaat Teknolojisi. PVC Doğramaya Hazırlık. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
Sıvalar Hakkında Bilmeniz Gerekenler Sıva, uyguladığınız yüzeyin düzgün görünmesini sağlayan ve yapıdaki malzemeleri kapatan koruyucu bir katmandır. Üstelik, yapının iç ve dış cephelerini dışarıdan gelebilecek olumsuz etkilere karşı da korur. Genellikle su ve rutubet geçişini önleyen sıvaları, bozuk yüzeyleri düzeltmek için kullanırız. Binanın taşıyıcı elemanlarını son aşamaya getirmek için farklı tür ve özellikteki sıvaları tercih ederiz. Sıva, estetik açıdan istediğiniz görüntüyü elde etmenize yardımcı olur. Aynı zamanda taşıyıcı elemanlarda ve yüzeylerde istediğiniz düzlüğü sağlar. Ayrıca, ısıyı korur ve betonarme elemanlarını güvende tutar. Sıva seçimi yaparken iyi aderans, yüzeye kolay uygulanabilirlik, dayanıklılık ve geçirmezlik gibi özelliklere özellikle dikkat etmelisiniz. Sıvaların Genel Özellikleri Sıvalar, uygulandıkları yüzeylere güçlü bir şekilde yapışır. Yüzeyi iç ve dış etkenlerden korurken, aynı zamanda kendi yapısında bulunan fiziksel ve kimyasal özelliklerden de koruma sağlar. Sıvaların yüzeyi, gelen suyu içeri almaması için kaygan olmalıdır. Sıcaklık değişimlerinde duvarlarda çatlaklar oluşmaması için sıvalar genleşme ve büzülme gibi hareketler yapmamalıdır. Dahası, sıvalar yüzeye yapacağınız boyanın rengini bozmaması için duvarlarda yeterli nem ve hava sirkülasyonunu sağlayacak kadar gözenekli olmalıdır. Ayrıca, hacim değişikliklerinden kaynaklanabilecek çatlamalara karşı esneklik ve dayanıklılık da büyük önem taşır. Yapılarda, projelerin detaylarına göre yer yer 10 cm'yi bulan sıva kalınlıkları görürüz. Sıvalar taşıyıcı özellikler barındırmadığından, fazla kullanıldıklarında yapıdaki ölü yükü artırabilirler. Çimento bağlayıcılı sıvaları plastik kıvamda yüzeye uygulamalı ve bu plastik kıvamı korumalıdırlar. Sıva Çeşitleri Sıva, yapıların dış ve iç yüzeylerini düzleştirmek, düzgün bir yüzey elde etmek ve duvarları boyamaya veya kaplamaya hazırlamak için kullandığımız bir inşaat işlemidir. Farklı ihtiyaçlara ve estetik tercihlere göre çeşitli sıva türleri bulunur. İşte bazı yaygın sıva çeşitleri: İç Sıva: Duvar, kolon, merdiven ve tavan gibi yapı bölümlerinin iç kısımlarına uyguladığımız bu sıva çeşidi, yüzeyi boyama işlemine hazırlar. Bu sıva çeşidi, yapıya estetik bir görünüm kazandırmak için birebirdir. Dış Sıva: Dış cepheye uyguladığımız ve yüzeyi kaplamaya hazır hale getiren sıva çeşididir. Genellikle duvar gibi düşey yüzeylerde kullanırız. Kaba Sıva: 3 mm'lik elekten geçen kum, su ve bağlayıcı malzeme ile hazırladığımız bir sıva çeşididir. Kaba sıva yı 2 tabaka halinde yüzeye uygularız. İlk tabaka, normal harca göre daha sıvı olur ve serpme şeklinde yüzeye uygulanır. İkinci tabakanın ise daha sıvı bir halde olması gerekir. İlk tabakanın uygulanmasının ardından mastar adı verilen malzeme ile sıvanın fazlalıklarını alırız. Bu işleme mastar çekme adını veririz. Kalınlığı 2-3 cm'yi geçmemelidir. İnce Sıva: Kaba sıva gibi kum, su ve bağlayıcı malzemeden oluşan ve kalınlığı 5 mm'yi geçmeyen bir sıva çeşididir. Kaba sıva tamamen kuruduktan sonra ince sıva uygulaması yaparız. İnce sıvanın amacı, kalan boşlukları tamamlamaktır. İnce sıva yapmadan önce ortam koşullarına bağlı olarak yüzeyi ıslatmamız gerekebilir. Uygulanan sıva istediğimiz kıvama geldikten sonra mala ile perdahlama işlemi yaparız. Rabitz Sıva: Çoğunlukla duvar ve tavanlara uyguladığımız bu sıva yönteminde, tel levhaları en 1,5 cm, boy 2,5 cm olacak şekilde üst üste dizeriz. Tellerin uç kısımlarını mesnetin üzerine sıkıştırırız. Rabitz sıva uyguladığımız bölgeyi mastar yardımı ile ayırır ve gerekli bağlantıları sağlarız. Rabitz sıva uygulamasını üç tabaka halinde gerçekleştiririz. Bağdadi Sıva: Ahşap yüzeylere uyguladığımız ve adını uygulamasında kullandığımız çıtalardan alan bir sıva çeşididir. Yapının tesisat işlemlerini tamamladıktan sonra ahşap iskelet üzerine 1,5x2,5 cm boyutlarında bağdadi çıtaları 3 cm aralıklarla yerleştiririz. Bağdadi sıva işlemini üç tabakadan oluştururuz. Alçı Sıvalar: Alçı kullanarak yaptığımız bir sıva çeşididir. Bu işlem sırasında alçının içerisine su katmamalıyız. Alçı sıvanın yapısı bozulmaması için su miktarı alçının %80'ini geçmemelidir. 5-7 mm arasında kaba sıva üzerine uygularız. Su ve rutubete dayanıksız olan alçı sıva yı, daha çok iç cephelerde tercih ederiz. Püskürtme Sıva: Makina ile yaptığımız ve 3 mm kalınlığı geçmeyen bir sıva çeşididir. Püskürtme sıvaları genellikle estetik bir görünüm için tercih ederiz. Sıva, inşaat ve dekorasyon alanında önemli bir rol oynar. Yapıların estetik görünümünü, dayanıklılığını ve işlevselliğini artırmak için sıva kullanırız. İhtiyaçlara ve mekân özelliklerine göre farklı sıva türleri tercih ederiz. Örneğin, ince sıva, alçı sıva, dış cephe sıvası ve mineral sıva gibi çeşitleri farklı alanlarda değerlendiririz. Doğru sıva seçimi, yapıların uzun ömürlü olmasını ve iç ve dış mekanların estetik görünümünün artmasını doğrudan etkiler. Hangi sıva çeşidinin hangi alanlarda en iyi sonucu vereceğini ise uzmanlar belirler. Dolayısıyla, bu çeşitli sıva seçenekleri, inşaat ve dekorasyon projelerinde estetik ve fonksiyonelliği bir araya getiren önemli bir bileşendir. Kaynakça: Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive Çelik, H. (2015). Yapı Malzemeleri ve Uygulama Teknikleri. İstanbul: Beta Yayınları. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (2018). Sıva ve Harç Rehberi. Ankara: İMO Yayınları. Yılmaz, M. & Kara, S. (2020). İnşaat Malzemeleri ve Yapı Fiziği. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. TS EN 998-1. (2016). Sıvalar için Harçlar – Bölüm 1: İç ve dış sıvalar için şartname. Türk Standartları Enstitüsü.
Kaba Sıva Kaba sıva, düz sıvanın ilk tabakasını oluşturur. İnce sıvaya zemin hazırlamak, duvar yüzeyindeki hataları örtmek, yapı elemanlarını dış etkilere karşı korumak ve duvarın dayanımını artırmak amacıyla uygulanır. Ayrıca, su ve rutubet geçişini engelleyerek düzgün bir yüzey elde etmeye yardımcı olur. Ustalar, bu sıvayı doğrudan kâgir malzeme üzerine uygular. Kaba Sıvanın Amaçları Sıva yapılacak yüzeydeki bozuklukları gidererek düzgün bir yüzey elde etmek, Farklı yüzeyleri ortak zemin hâline getirerek bütünlük sağlamak, Yüzeyin mukavemetini artırmak, Su ve rutubetin geçişini engellemek, İnce sıvaya uygun bir altlık oluşturmak. Makine ile Sıva Yapma Sıva makineleri, kuru malzemeyi hazneye aldıktan sonra otomatik olarak su ekleyip karışımı hazırlar. Makine, su oranını ayarlayarak homojen bir sıva harcı üretir. Haznedeki harcı karıştırır ve kompresör yardımıyla gerekli basıncı oluşturur. Bu basınçla harcı hortumdan pompalar. Ustalar, hortumun ucundaki oynar başlığı kullanarak sıvayı yüzeye uygular. Makine yaklaşık 200 kg ağırlığındadır. Elektrikle çalışır ve 15 metre yüksekliğe, 40 metre uzaklığa kadar sıva püskürtebilir. Dakikada ortalama 25 litre malzeme taşıma kapasitesi sunar. Makineyle Sıva Yapmanın Amaçları Homojen kıvamda sıva harcı elde etmek, Püskürtme sayesinde daha iyi yapışma sağlamak, İşçilik maliyetini en az %50 oranında azaltmak, Karıştırma ve taşıma işlemlerine gerek bırakmamak, Malzeme kaybını ortadan kaldırmak, Çalışma alanını temiz tutmak, Katkı maddelerini homojen karıştırmak, Yüzey farklılıklarını ortadan kaldırmak, Daha sağlam, ekonomik ve estetik bir sıva yüzeyi oluşturmak. Sıvayı Düzeltme Ustalar, sıva uygulamasından sonra yüzeyde düzeltme işlemini gerçekleştirir. Tavanda yatay, duvarda ise dikey düzeltme yaparak düzgünlük sağlar. Bu işlemi terazili mastarlar (anolar) yardımıyla yaparlar. Anoları, sıva öncesinde yüzeye, mastar uzunluğunu aşmayacak aralıklarla yerleştirirler. İlk hareketleri kısa ve çapraz şekilde uygularlar. Tahta veya metal mastarları her zaman temiz kullanırlar. Hem kaba hem de ince sıva uygulamasında mastar ile düzeltme yaparlar. İnce sıvadan sonra, önce perdah malası ile, ardından süngerle son düzeltmeyi tamamlarlar. Mastarlık (Ano-Ana) Ustalar, sıvayı düzgün ve terazisinde yapmak için yüzeye mastarlık (ano veya ana) adı verilen kılavuzlar yerleştirir. Bu kılavuzlar sayesinde sıva kalınlığını kontrol altında tutarlar ve mastar çekmeyi kolaylaştırırlar. Mastarlık Yapmanın Amaçları Sıvayı şakulünde uygulamak, Yüzeyi düzgün hâle getirmek, Sıva kalınlığını eşit tutmak, Mastar çekimini kolaylaştırmak, Sıva uygulamasındaki hataları en aza indirmek. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2013). İnşaat Teknolojisi. KABA SIVA. 04.03.2025 tarihinde http://mtod.mebnet.net/sites/default/files/Kaba%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
İnce Sıva Kaba sıva iyice sertleştikten sonra mil kumu katılarak yapılan sıva harcı ile yapılan sıvaya ince sıva denir. Amacı İnce sıvanın yapılış amacı, kaba sıva yüzeyinde; Bina içinde ve dışında pürüzsüz yüzeyler elde etmek, Binayı ve onu teşkil eden yapı elemanlarını dış tesirlere karşı (soğuk, sıcak, kar, yağmur gibi iklimsel değişiklikler ile yangın tehlikesi) koruyarak yapıya güzel bir görünüş temin etmektir. Yapım yöntemi, malzemesi ve fiyatları farklı olan birçok sıva türü vardır. Bunları en ucuzu düz sıvadır. Düz sıva diğer sıvalara zemin olabileceği gibi başka bir kaplamaya da zemin teşkil eder. Örnek: Badana, suni esaslı hazır sıva vb. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2012). İnşaat Teknolojisi. İnce ve Hazır Sıva. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
İnce Yapı Bir yapıda, kaba yapıdan sonra gelen ve sıva, boya, badana, yalıtım, temiz ve pis su tesisatı gibi işleri kapsayan, kaba yapıyı örten uygulamalara ince yapı denir. İnce yapı tanımı içine giren uygulamalar şunlardır; Duvar kaplamaları (sıva, seramik, karo, vb), Doğramacılık işleri (kapı, pencere, ahşap merdiven vb), Döşeme kaplamaları (tavan, taban vb), Demircilik işleri, Çinko ve tenekecilik işleri, sıhhi tesisat, Elektrik, asansör, klima, kalorifer, doğalgaz vb, Boya, badana işleri, Doğrama ve Cam işleri, Dolap, vestiyer gibi sabit eşyaların yapımı. İnce yapı işlem basamakları Sıva altı tesisat elemanlarının yerleştirilmesini sağlamak Sıva işlerinin yapılmasını sağlamak Tesviye betonu ve şapların yapılmasını sağlamak Döşeme kaplamalarının yapılmasını sağlamak Duvar kaplamalarının yapılmasını sağlamak Tavan kaplamalarının yapılmasını sağlamak Korkuluk ve küpeştelerin yapılmasını sağlamak Doğrama kasalarının takılmasını sağlamak Tesisat elemanlarının monte edilmesini sağlamak Kartonpiyer işlerinin yapılmasını sağlamak Boya ve badananın yapılmasını sağlamak Sıhhi tesisat armatürlerinin takılmasını sağlamak Aydınlatma armatürlerinin takılmasını sağlamak Doğrama elemanlarının takılmasını sağlamak Dış cephe kaplamalarının yapılmasını sağlamak Yağmur borularının montajının yapılmasını sağlamak Kaynak: Apay, A.C. (2012). Yapı Teknolojisi [Ders Notları]. Sakarya Üniversitesi, Yapı Öğretmenliği Bölümü.