- Yaşam=Tasarım
- Her an yeni bilgi
Yapı TeknolojisiGüncel Konular
İnce Yapı
Taş Kaplama
Taş Kaplama Doğal ve Yapay Taş Yüzey İşlemleri Çoğu inşaat malzemesi yıllar içinde görünümünü kaybeder; ancak doğal taş görünümünü her zaman korur. Kullanıcılar, doğal taşı kolay ve düşük maliyetle temizleyerek avantajlarından yararlanır. Uzun ömürlü bir malzeme olan doğal taş, doğru planlama ve inşaat ile yıllarca dayanabildiği gibi orijinal hâline gelecek şekilde restore de edilebilmektedir. Doğal ve yapay taş yüzeyinin el veya makinelerle şekillendirilmesi, düzeltilmesi, parlatılması gibi işlemlere yüzey işlemleri denir. Önemi Doğal ve yapay taş yüzeyi, kusurların kapatılması, görüntünün güzelleştirilmesi veya sağlığa daha uygun olması için işleme tabi tutulur. Bu işlemlerde malzemenin cinsi, kullanılacağı yer ve estetik görünüş etkili faktörlerdir. Çeşitleri Doğal taş yüzeyleri iki farklı şekilde işlenir: Biri klasik olan elle işleme, diğeri ise makineler ile yapılan işlemedir. Elle yapılan yüzey işlemleri günümüzde pek kullanılmamaktadır. Daha çok sanatkârlar tarafından yapılan işlemelerde ve şekillendirmelerde kullanılır. Makine ile yapılan yüzey işlemleri de aslında kendi arasında ikiye ayrılmıştır. Birincisi el makineleri ile işleme, ikincisi ise işletme tipi makinelerle işlemedir. Katraklardan kesilen bloklar, levha hâline getirilir. Blok doğal taştan kesilen levhalar yüzey işlemlerine alınır. Yüzey işlemleri ölçümleme, dolgu ve silme sıralamasıyla yapılır. Dolgu travertenlerde uygulanır. Daha sonra ebatlama ve pahlandırma işlemlerine geçilir. İnşaatlarda Kullanılan Doğal Taşlar Doğal taşlar, doğadan çıktıktan sonra ticari olarak işletilebilen en eski inşaat malzemeleridir. Tarih boyunca insanoğlu tarafından yapılarda ve anıtlarda güzelliği ve dayanıklılığı sebebiyle kullanılmıştır. Zamanla kullanımı artan doğal taşlar günümüzde özellikle inşaat, kaplama, döşeme, heykelcilik, yol yapımı, porselen ve cam sanayi (kuvars), optik sanayi ve süs eşyalarının yapımında kullanılmaktadır. Çeşitleri Taş ocaklarından çıkarılan, homojen yapıya sahip, atmosfer etkilerine dayanıklı, teknolojik özellikleri bakımından yapı işlerinde kullanmaya elverişli taşlara "doğal yapı taşları" denilmektedir. DOĞAL TAŞLAR TORTUL TAŞLAR (Sedimanter Kayalar) PÜSKÜRÜK TAŞLAR (Magmatik - Volkanik) BAŞKALAŞMIŞ TAŞLAR (Metamorfik Kayalar) Dolomit Alçıtaşı Arduvaz Killi ġist Kuvarsit Traverten Konglomeralar Kalkerler Olitik Kalker Tebeşir Kalker Tüf Killi Kalker Granitler Siyenit Diorit Gabro Volkanitler Porpirler Andezit Lavlar Bazalt Mermerler Gnays Mikaşist Serpantin Tablo 1: Doğal taş sınıf ve çeşitleri Özellikleri Kâgir yapılarda kullanılan taşlar homojen, sert, damarsız, yoğun hava etkilerine ve dona dayanıklı, ocak nemini kaybetmiş, darbelere dayanıklı ve harca iyi yapışacak nitelikli olmalıdır. Kalker türünde taşlar fazla ateş altında olan yerlerde kullanılmaz. Su emmeleri % 1,8’den büyükse dona dayanıksızdır. Harcı kurutur ve harcın suyunu emer. Özgül ağırlıkları = 2,5 g/cm3 Su emmeleri % 1,8’den küçük olmalıdır. Yontma işlerde kullanılacak taşlar ince taneli kolay işlenebilir olmalıdır. Kalker traverten 350 kg/cm2 minimum basınç mukavemetine sahiptir. Darbe dayanımı 6 kg/cm2den küçük olmamalıdır. Çekme mukavemeti minimum 30-60 kg/cm2 olmalıdır. Taş duvarın kalınlığı taşın niteliği, harcın niteliği, işleme şekline ve taş duvarın yüksekliğine bağlı olarak taşın yük taşıma ortamı düşünülmektedir. Granit; 1200 kg/cm2 ye kadar basınç mukavemetine dayanabilir. Doğal Taş Kaplamalarda Malzeme Seçim Kriterleri Kullanılacak taşlarda kırık ve çatlakların olmaması Renk ve desenlerin uygunluğu ve sürekliliği Rezervin yeterliği Doğa şartlarına dayanıklılığı Yıpranma ve aşınma sertliği Kaplama İçin Doğal Taşlarda Görülen İşleme Problemleri Damar sertliği farklılıkları Desen asimetriği Aynı plakada farklı yoğunluk İşlem sırasında fire oranının fazla olması İnşaatta Kullanılan Yapay Taşlar Doğal taşın sahip olmadığı birçok avantajı (hızlı ve kolay montaj, her yüzeye uygulanabilmesi, montaj sırasında kirlilik oluşturmaması, yüzeylere çok daha az yük binmesi vb.) beraberinde getiren yapay taş kaplama ürünleri doğal taş kaplamanın verdiği gerçek doğallığı aynen kaplandığı yüzeylere vermektedir. Üreticiler, hafif agrega, yüksek mukavemetli portland çimento, inorganik demir oksit boya pigmentleri gibi bağlayıcı, agrega ve katkı maddelerinden oluşan karışımı kalıplara döker. Özel kopyalama ve üretim teknikleriyle karışıma doğal taş dokusu ve görünümü kazandırırlar. Böylece bu karışımla kaplama çeşidi oluştururlar. Çeşitleri Yapay taş kaplama ürünleri; üretildiği malzeme çeşidi, boyutu ve kalınlığı bakımından farklılıklar göstermektedir. Panel türü yapay taş kaplama ürünleri oldukça büyük boyutlarda (örneğin 335 cm-135 cm), 3-4 mm et kalınlığında ve ortalama 6-8 kg/m2 ağırlığında olabilmektedir. Fiberglas, polyester ve doğal taş tozundan üretilmektedir. Esnek yapısı sayesinde oval ve yuvarlak yüzeylere uygulanabilmektedir. Uygulayıcılar, malzemeyi her türlü yüzeye ve tavana, doğrudan dübel ve vida ile ya da karkasla alt yapı hazırlayarak kolayca monte eder. Yapay taş kaplama plakaları modele bağlı olarak; 15-70 mm et kalınlığında, ortalama 15-40 kg/m2 ağırlığında ve farklı ebatlarda üretimi yapılmaktadır. Yapay taş kaplama ürünleri yapımında kullanılan malzemeler firmadan firmaya değişiklik göstermekle beraber hafif agrega, yüksek mukavemetli portlant çimento ve inorganik demir oksit boya pigmentlerinden oluşmaktadır. Özellikleri Panel türü yapay taş kaplama ürünleri ile yapay taş kaplama plakaları arasında bazı farklılıklar vardır. Panel türü yapay taş kaplama ürünleri Kaba inşaattan, herhangi bir uygulama yapılmış hâle kadar her aşamada her yüzeye uygulanabilir. Sıvasız beton üzerine montaj yapılabildiğinden sıva, boya ya da ek bir kaplama maliyetini ortadan kaldırır. Kendi kendine ayakta durabilen herhangi sağlam bir yüzeye ek bir destek sistemi gerektirmeden uygulanabilir. Montaj sırasında hiçbir inşaat atığı ya da kirliliği yaratmaz. Uygulayıcılar, malzemeyi dübel ve vida yardımıyla her türlü yüzeye monte eder. Dekupaj testere veya elmas testere ile malzemeyi kolayca kesip istenilen ölçüye getirir; böylece her ebat ve şekildeki alanı rahatlıkla kaplarlar. Hafif yapısı sayesinde rahatça taşınıp montajı yapılabildiği gibi montaj sonrasında da yapılarınıza ek bir yük getirmeyerek deprem vb. gibi kritik durumlarda yapınızın davranışını olumsuz etkilemez. Uygulayıcılar, mağaza ve stant gibi yerlerde dekor amaçlı tasarımlarla portatif uygulamalarda malzemeyi rahatça kullanır. Esnek yapısı sayesinde malzemeyi oval ve yuvarlak yüzeylere monte eder; doğal taş uygulamasının mümkün olmadığı tavan, kiriş ve kemer gibi kısımlarda da uygular. İç ve dış mekânlarda kullanırlar. Hızlı ve kolay montajıyla dekorasyon değişikliklerinde rahatça çalışır, zamandan ve maliyetten tasarruf sağlar. Yeni dekorasyon değişikliklerinde, doğal taş veya benzeri uygulamalara kıyasla çok daha düşük maliyet ve sürede, uygulandığı yüzeye zarar vermeden sökme işlemi yaparlar. Sökülen panelleri başka yüzeylerde ölçülendirip yeniden kullanırlar. Ayrıca, yapısı yaşam alanlarının daralmasını engeller. Yapay taş kaplama plakaları Bünyesindeki hafif agrega sayesinde 1 m2 de yaklaşık 15-40 kg ağırlığa sahiptir. Bu özelliği ile hem taşıma ve depolamada, hem de uygulamada büyük rahatlık sağlamaktadır. Aynı zamanda uygulanan yüzeylere çok daha az yük bindirmektedir. Yapay taş kaplama ürünleri hafif olmasının yanında, tasarım aşamasında birbirine uyumlu olarak dizayn edildiğinden istenildiğinde kolayca uygun ölçüye getirilebilmektedir. Yapay Taş uygulanması, doğal taşa göre çok daha hızlı ve az maliyetle yapılır. Ayrıca yapısındaki boşluklu hafif agregalar, yapılarınızda ses ve ısı yalıtımı sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Uygulayıcılar, özel olarak tasarlanmış köşe taşlarıyla duvar köşelerinde blok taş görünümü oluşturur. Böylece düz yüzeylerde yakaladıkları doğallık ve estetiği köşelere de taşırlar. Kalınlıkları az olduğu için mekânlarda yer kaybı yaşamazlar. Duvara yapışan düz yüzey sayesinde tüm uygulamada, fazladan işlem yapmadan düzenli ve estetik bir görünüm elde ederler. Darbelere karşı dayanıklı olup iç ve dış mekânlarda rahatlıkla kullanılabilmektedir. Yapay Taşların Kullanımındaki Kolaylıklar Panel türü yapay taş kaplama ürünleri Her aşamada her yüzeye uygulanabilir. Sıvasız beton üzerine montajı yapılabilir. Montaj sırasında hiçbir İnşaat atığı ya da kirliliği yaratmaz. Uygulayıcılar, dübel ve vida yardımıyla malzemeyi her türlü yüzeye monte eder. Esnek yapısı sayesinde oval ve yuvarlak yüzeylere de kolayca uygularlar. Hızlı ve kolay montajı vardır. İç ve dış mekânlarda rahatlıkla kullanılabilmektedir Dekor değişikliğinde sökülmüş paneller, başka yüzeylerde yeni bir ölçülendirme yapılarak kullanılabilir. Yapay taş kaplama plakaları Hafif olmasından dolayı hem taşıma ve depolamada hem de uygulamada büyük rahatlık sağlamaktadır. Kolayca uygun ölçüye getirilebilmektedir. Uygulanması doğal taşa göre çok daha hızlı ve az maliyetle yapılır. Ses ve ısı yalıtımı sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Kalınlıkları fazla olmadığı için gereksiz yer kayıplarıyla karşılaşılmaz. İç ve dış mekânlarda rahatlıkla kullanılabilmektedir. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2012). İnşaat Teknolojisi. Duvara Doğal ve Yapay Taş Kaplama. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
İnce Yapı
Ahşap Tavan
Ahşap Tavan Mimari uygulamalar bölgelere, yapıldığı döneme ve uygulama tekniklerine göre farklılıklar gösterir. Tavan uygulamaları da bu mimarinin birer parçasıdır. Çok basit yöntemden özel işçilik gerektiren yöntemlere kadar değişik şekillerde uygulamaları vardır. Bakkal Tavan Yapımı en basit olan tavan uygulamalarından biridir. Uygulayıcılar, tavan tahtalarını katlı ahşap binalarda, kat aralarında ve çatı altlarında tavan taşıyıcı kirişlerin üst kısmına çakar.Alttan bakıldığı zaman taşıyıcı kirişler görünür. Bir başka deyişle katlı binalarda ikinci katın tabanı aynı zaman da alt katın tavanını oluşturmaktadır. Bakkal tavan uygulaması, eski dönemlerde bakkalların tavanlarında fare ve benzeri haşerelerin yuvalanmasını engellemek için yapıldığından bu ismi almıştır. Aynı gerekçe ile konutlarda da uygulanmıştır. Çıtalı Tavan Tavan kaplaması yapıldıktan sonra tavan yüzeyine değişik şekillerdeki çıtalar yardımı ile çeşitli desenlerin verilmesi ile yapılan bir uygulamadır. Uygulayıcılar, çıtalarla basit şekillerin yanı sıra geometrik ve karmaşık desenler oluşturabilir. Bu yöntemde genellikle tavan ortasına yerleştirilen göbek etrafına çıtalarla çeşitli uygulamalar yaparlar. Göbekli Tavan Tavan süslemelerinde uygulanan yöntemlerden bir diğeri de göbekli tavan uygulamasıdır. Uygulayıcılar, motif ve süslemeleri ayrı parçalara yaparak tavana monte edebilir veya doğrudan tavan üzerine çeşitli parçalarla uygulayabilir. Uygulamayı kabartma desenli veya oymalı şekilde gerçekleştirirler. Çökertme Tavan Asma tavan benzeri bir uygulamadır. Uygulayıcılar, tavanın tamamını ya da belirli yüzeylerini diğerlerinden daha aşağıda yapar. Böylece tavan yüzeylerinin belirli bölümleri arasında seviye farkları oluştururlar. Genellikle, tavan kenarlarından başlayarak ortaya ve aşağıya doğru belli genişlikte pahlama uygularlar. Pahlı bölümden sonra, tavanın ortasındaki kısmı düz veya kademeli olarak tamamlarlar.Bir başka deyişle bu tavan yöntemi tekne tavan uygulamasının tersidir. Tonoz Tavan Dar uzun koridorların tavanlarına uygulanan bir yöntemdir. Alttan görünüşü içi boş yarım silindir şeklindedir. Yapım şekli nedeniyle geniş tavanların tamamına uygulanamazlar. Ancak geniş tavanlarda tavan kenarlarına uygulanabilirler. Tavan kenarlarının belli bir kısmı tonoz tavan şeklinde yapılır, ortada kalan bölüm ise düz çıtalı, göbekli tavan olarak yapılır. Resimde örneğini gördüğünüz tonoz tavan ahşap iskelet üzerine bağdadi çıta uygulaması yapılarak üzeri kerpiç sıva ile kapatılarak kireçle boyanmıştır. Aynı tavan uygulaması kerpiç yerine ahşapla kaplanarak da yapılabilir. Kubbe Tavan Ahşap kaplama ile tavanın kubbe şeklinde yapılmasıdır. Özellikle ahşap binalarda balkon ve veranda tavanları ile eski ahşap camilerin giriş bölümlerinde küçük kubbeler şeklinde uygulanan bir yöntemdir. Geniş tavanlarda küçük bölümlü tavanlar oluşturulmak istendiği durumlarda da uygulanır. Bazı mimari uygulamalarında ise ahşap iskeletli büyük kubbeli tavan uygulamaları da yapılmaktadır. Bu tür uygulamalar çelik konstrüksiyonlara göre daha az ağırlık oluşturur. Yelpaze Tavan Ahşap tavanların yıldız veya papatya benzeri, belli bir merkezden dışa doğru genişleyen görüntü oluşturularak uygulanmasıdır. Merkezde kullanılan desen etrafına çıtalar veya dar tahtalar yardımı ile dışa doğru genişleyen motifler oluşturulur. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2011). İnşaat Teknolojisi. Ahşap Tavan ve Döşemeler. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
İnce Yapı
Eskitme Yapmak
Eskitme Eski eserlerin onarılması işleminde eksik parçaların yerine yenilerinin üretilmesi kaçınılmazdır. Yalnız yeni üretilen parçaların orijinal parçalarla aynı görünümü vermesi ilk etapta mümkün değildir. Yeni parçaların eski parçalara (orijinaline) benzemesi için yapılan işleme eskitme denir. Yeni üretilen bir esere de (ürüne) eskimiş görünümünü kazandırmak için yapılan işlemlerin geneline eskitme denir.. Eskitme kapı, eskitme masa, eskitme rahle gibi. Eskitme Yöntemleri Doğal Eskitme Doğal malzeme (ahşap) üzerine uygulanan, ahşaba eski görünümünü vermek için yapılan işlemlere doğal eskitme denir. Uygulayıcılar, ahşap ürünlerin yüzeylerini örtücü olmayan çeşitli gereçlerle renklendirerek doğal eskitme yapar. Uygulayıcılar, farklı yöntemlerle ahşap yüzeyini aşındırarak yıllanmış görünüm verir. Renklendiricilerle Yapılan Eskitme Uygulayıcılar, yeni üretilen ahşap eserlere eskimiş görünüm kazandırmak için yüzeyi eski eser veya eski ahşap renk tonlarında renklendirir. Renklendirmede toprak, anilin boya, Osmanlı eskitme teknikleri ve renkli ahşap koruyucular (pinoteks vb.) kullanırlar. Boyalarla yapılan doğal eskitme uygulamasında kullanılan boyaların ortak özelliği örtücü olmamasıdır. Ahşap eserler dışında ahşap kaplamalı işlerde de boya kullanarak yapılan eskitme uygulamalarına sıkça rastlanır. Bu yöntemle daha ucuz ağaçları, daha kaliteli ve az bulunan ağaçlara benzetmek mümkündür. Aşındırarak Yapılan Eskitme Bina restorasyonları (yenileme) yapılırken yapı elemanlarında kullanılan ahşap parçalardan kullanılamaz durumda olanların yerlerine orijinaline uygun yeni parçaların yapılması kaçınılmazdır. Eksik parçanın yerine aynı özellikteki ahşap parça orijinaline uygun şekillendirilir. Yalnız orijinal parça üzerinde yılların yıpratmasından kaynaklanan izler vardır. Yıl halkaları farklı oranda aşınmış, çekmiş hatta çatlamıştır. Yeni parçalar üzerinde böyle görünümler bulunmamaktadır ve yüzey düzgündür. Eski parçanın yanına yeni yaptığınız parçayı koyduğunuzda aralarında ciddi bir aykırılık ortaya çıkacak ve işlem sonunda istenilen sonuç elde edilemeyecektir. Bu nedenle yeni yapılan ahşap parçanın yüzündeki yıl halkalarının aşındırılarak orijinaline yakın bir görünüm sağlanması gerekir. Yıl halkalarının aşındırılmasını imkânlar dâhilinde farklı metotlarla sağlamamız mümkündür. Bu metotlar: Ahşap yaşken perdah işlemi gerçekleştirilip kuruduğunda ilkbahar halkası çökertilerek Bazı yakıcı kimyasallar kullanılıp ilkbahar halkası çökertilerek Tel fırça ile elyaf yönünde hareketle ilkbahar dokusu aşındırılarak Kumlama makinesinde ilkbahar dokusu aşındırılarak Uygulayıcılar, yeni ahşap parçaya eski görünüm verdikten sonra renklendirme, vernik veya cila işlemi uygular. Suni Eskitme MDF gibi suni malzemelerden yapılan eser yüzeylerine, ahşap yüzeyinde bulunan desenlerin (yıl halkalarının) değişik yöntem ve teknikler kullanılarak oluşturulduğu eskitmelerdir. Bu yöntem, çoğunlukla suni malzemelerden yapılan eserlere ahşap görünümü kazandırmak için kullanılır. Günümüzde mobilya sektöründe ciddi oranda uygulama alanı bulmaktadır. Suni eskitme yapma işlem basamakları: Uygulayıcılar, ham MDF yüzeylerini önce astar boya ile doyurur. Ardından, istenen ahşap türünün ilkbahar halkası renginde tüm yüzeyi boyarlar. Matbaa boyası, toprak veya Osmanlı eskitme gibi renklendiricileri bezle elyaf yönünde sürerler. Son olarak, vernikin son katını uygularlar. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2011). İnşaat Teknolojisi. Ahşap Eskitme. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
İnce Yapı
Ahşap Döşeme ve Kaplamalar
Ahşap Döşemeler ve Döşeme Kaplamaları Adi Döşeme: Kagir döşemelerin üzerine yerleştirilen kadronlara veya ahşap döşemeler 100 de kirişleme üzerine döşeme tahtalarını çakmak suretiyle döşeme kaplamaları yapılır. Döşeme tahtalarında aranan vasıfları şöylece sıralayabiliriz: Tahtalar aşınmaya dayanıklı olmalıdır. Mühim yerlerde gürgen ve meşe kullanılmalıdır. Tahta genişlikleri aynı olmalı, mümkünse dar tahta kullanılmalıdır. Tahtaların bombelenecek yüzü çakılırken üste getirilmelidir. Tahtalar budaksız veya çok az budaklı olmalıdır. Tahta kalınlığı kiriş veya kadron aralığına göre seçilmelidir. Piyasadaki döşeme tahtalarının kalınlığı 20 ve 24 m/m dir. Döşeme tahtalarını şekillerine göre şöyle tasnif edebiliriz. Düz Tahta : Mühim olmayan yerlerde ve parke kaplama altında kör döşeme olarak kullanılır. Resim 8- Düz ve pahlı tahta Çivi, üstten eğik olarak çakılmalıdır Çivi başı ezilip liflere paralel olarak tahtaya gömülebilir. Kenarları pahlı döşeme tahtaları da aynı yerlerde kullanılır. Binili Tahta : Düz ve pahlı tahtalar gibi mühim olmayan yerlerde veya parke altında kullanılır. Çivi üstten çakılır. , Resim 9- Binili tahta Zıvana lambalı tahta : Müstakil bir döşeme kaplaması olarak en çok kullanılan şekildir. 8 - 10 cm. genişlikte olanları tercihen kullanılır. Çivi zıvana üzerinden çakıldığı için görülmez. Üst dişin kalınlığı daha fazladır. Resim 10- Zıvana lambalı tahta Kiniş Geçme : Her iki tarafı l tahtalar sert ağaç çıtalarla çakılarak kiniş geçmeli döşemeler yapılır. Çivi, şekilde görüldüğü gibi gizli çakılır. Bu tarz geçmeler, daha çok mobilya işlerinde kullanılır. Resim 11- Kiniş geçme Yukarıda gördüğümüz döşeme tahtaları 4 m. boyundadır. Boy ekleri bir tahta aşırı olarak şaşırtmalı yapılır. Şaşırtmalar en az iki kadron arası mesafesi kadar olur. Süpürme kolay olsun diye tahtalar kapı istikametinde çakılır. Parke Döşeme: Parkeler, gürgen, meşe, ladin ve kayın gibi ağaçlardan değişik ebatlarda üretilmektedir. Parkelerin genelde iki tür uygulaması vardır. Bunlardan birincisi parkenin bir kör döşeme ya da doğrudan bir kadron üzerine çivilenmesidir. Diğeri ise çimento şap üzerine bitümle ya da özel parke yapıştırıcılarıyla yapıştırılmasıdır. Parkelerin kadronlara doğrudan çivilenmesi şeklindeki uygulamada parke boylarının mümkün olduğunca uzun olması tercih edilir. Kadron eksenleri parke boyu esas alınacak şekilde düzenlenmelidir. Gelecek parkelerin her bir sırası ek yerleri şaşırtılarak tespit edilmelidir. Normal parkelerin çivilenerek ve desenli olarak (örneğin balık sırtı) döşenmesi gerektiği hallerde. kadron altlık üzerine kör döşeme adı verilen 2-2.5 cm kalınlıkta adi bir tahta kaplama yapılması ve bu kaplama üzerine parkelerin istenen desende çivilenerek döşenmesi sağlanabilir. Böylece her parkenin istenen her noktada çivilenmesi olanağı sağlanmış olur. Resim 13- Bir parke döşeme kesiti Resim 14- Parke döşeme planı Parkeler döşendikten sonra, yan yana gelen parkelerin kalınlık fazlaları sistre ile düzeltilir. Sonra temizlenerek cilası yapılır. Parke süpürgelikleri, sert ağaçtan ve boyca kısa olurlar. Boy ekleri altına rastlayacak şekilde duvara takoz gömülür ve iki süpürgelik lamba bir bini ile birleşir. Süpürgeliklerde köşe birleşimi 45 derecelik ek ile yapılırsa da yalnız üst yarını yuvarlak kısımda 45’ lik bir birleşim yaparak alt yüzleri birbirine yanaştırma şekli de tatbikatta çok kullanılır. Resim 27 - Kör döşeme üzerine ahşap parke uygulaması Resim 28 - Çimento şap üzerine ahşap parke yapıştırılmasında katmanlar Resim 29 - Parke Ahşap Mozaik Parkeler Normal parkelerin üretildiği ahşap cinslerinden yapılan mozaik parkeler, daha çok, ufak boyutlu ahşap malzemeyi değerlendirme amacına yöneliktir. Normal parkelerde 22-24 mm olan parke kalınlığını 8-10 mm’ye indirerek, ahşaptan daha çok yararlanma düşüncesiyle ortaya çıkmış bir kaplama türüdür. Mozaik diye adlandırılmasının nedeni, küçük parçalar halindeki parkelerin bir yüzünden delikli kraft kağıdına ya da polimer bir fileye yapıştırılmış olarak zemine uygulanmasıdır. Ülkemizde 25x25 ve 30x30 cm’lik karolar halinde bulunmaktadır. Mozaik parke uygulaması genel olarak iki türlüdür. İlk uygulama şeklin de kağıda ya da fileye yapıştırılmış mozaik parkeler, yüzeyi çelik mala perdahlı bir çimento şap altlık üzerine bitümle yapıştırılır. Daha sonra kağıtçı karılarak yüzeyin verniklenmesi. cilalanması gibi işlemlerle uygulama tamamlanır. Fileye yapıştırılmış olanlarda: file altta kalacağı için üst yüzey verniklenmiş olarak piyasaya sürülür. Resim 15-Ahşap mozaik parke ve uygulamasında katmanlar Ahşap Lamine Parkeler Son yıllarda, parke yapımında kullanılan değerli ağaçlardan daha çok yararlanmak ve lamine yapıları nedeniyle ağacın çalışmasını en aza indirmek amacıyla toplam kalınlığı 14. mm olan lamine parkeler üretilmeye başlanmıştır. Aşınma tabakasını oluşturan değerli ağacın kalınlığı 3.5-4 mn olan bu parkeler lamba-zıvanalı ve değişik genişlikte üretilmektedir. Alt tabakaları genelde beyaz çam türü ve nispeten ucuz ağaçlardan yapılmaktadır. Parkeler, orta tabakasının lifleri parkenin genişliği doğrultusunda olmak üzere, toplam üç tabakadan oluşmaktadır. Zıvana kalınlığını oluşturan orta tabakanın kalınlığı 7.5 mm’dir. Orta tabaka ve ona dik doğrultuda olan alt tabaka da yine malzemenin eni doğrultusunda parçalardan oluşmaktadır. Yüzey işlemleri bitmiş olarak piyasaya sunulan bu kaplamalar, özel yapıştırıcılarıyla çok düzgün yüzeyli bir çimento şap üzerine yapıştırılır. Ülkemizde henüz üretilmemektedir. Son yıllarda dışalım yoluyla getirilen ve her iki yüzü melamin emdirilmiş ahşap desenli kağıt kaplı, ortası MDF’den oluşan, (laminat) diye adlandırılan 8 mm kalınlık, 195 mm en ve 2-3 m boy da lamba-zıvanalı parkeler kullanılmaya başlanmıştır. Ahşap Parkeler Tavan Kaplama Tahtaları Ahşap kirişlemelerin alt kısmı, muntazam bir görünüş vermek ve döşemenin ısı ve ses tecritine hizmet etmek gayesi ile uygun bir malzeme ile kaplanır, Konstrüksiyon şekline ve işin ehemmiyetine göre bu kaplama muhtelif malzeme ile olabilir. a) Tecrit levhaları ile yapılan dolgu konstrüksiyonlarda taşıyıcı kirişler görülmek üzere yapılan sıva veya tahta kaplamalar. b) Bağdadi çıtalar veya sıva teli üzerine sıva yaparak kaplanan tavanlar. c) Tahta kaplama ile yapılan tavanlar. Muntazam bir tavan elde edebilmek için kiriş alt yüzlerinin iyi tesviye edilmiş olmasından başka tavan tahtalarının da aynı genişlikte, profilleri muntazam açılmış, budaksız ve iyi rendeli olmaları lazımdır. Resim 16- Muhtelif tavan tahtaları Muhtelif tahtalarla yapılan tavan kaplamalarında, duvara yerleştirilen takozlara çakılan pervazlar ek yerini kapatır. Ayrıca ilave edilen köşe profili görünüşe güzellik verir. d) Durolit ve kontrplak gibi malzemelerle kaplanıp ek yerleri çıta ile kapatılan ve tavanda muntazam çıta taksimatı görünsün diye, ek yerleri arasına da çıta ilave edilerek yapılan tavanlar. e) Izgara konstrüksiyonlu, iki yüzü presli ve kaplamalı panolarla yapılan tavanlar. f) Kiriş altına deri, tehlis, hasır v.s. dekoratif malzeme kaplayarak yapılan tavanlar. Eski Türk yapılarında, tavan çok mühim bir süsleme mevzu olarak ele alınmıştır. Geometrik şekillerde kesişen çıtaların meydana getirdiği yıldızlar, çokgenler, kareler, baklava şeklindeki motifler yaldızlanmak veya değişik renklere boyanmak suretiyle halı gibi işlenmiş, çok güzel tavan örnekleri meydana getirilmiştir. Eskimeye yüz tutmuş bu gibi tavanları tamir edip yaşatmak, onları tetkik etmek milli bir vazife olduğu kadar, modern binalarda yapılacak süslemelere esas olacak milli motiflerin koleksiyonunu yapmak demektir. Eski Türk tavanlarına bir örnek olmak üzere Topkapı Sarayındaki Mustafa Paşa köşkünün tavanından kısmı bir görünüş verilmiştir. Ahşap döşemelerin kesit hesaplarının yapılmasında, onların kendi ağırlıklarını bilmeye ihtiyaç vardır. Seçilecek döşeme tipinde kullanılacak malzemelerin her biri kaç santim kalınlıkta ise, bunlar birim ağırlıkları ile çarpılır ve çıkan rakamlar toplanarak döşemenin 1 m2 sinin ağırlığı bulunur. Ayrıca kirişlerin kendi ağırlıkları da bu rakama eklenmelidir. Lamba Zıvanalı Kaplamalar Piyasada döşeme tahtası diye adlandırılan ve genellikle sarıçam, ladin ve köknar türü ağaçlardan lamba-zıvanalı olarak üretilir. Altlık olarak 4x4, 5x5 ya da yerine göre başka boyutlarda kadronlara ya da doğrudan döşeme kirişlerine zıvana tarafından eğikçe çivilenerek tespit edilir. Lamba-zıvanalı döşeme tahtaları, üste gelen yüzeyleri planyadan geçirilip düzeltilmiş, alt yüze bıçkı yüzü olarak bırakılmıştır. Lamba zıvanalı döşeme tahtası kesit olarak incelendiğinde, lambaya giren zıvananın lamba derinliğinden biraz daha kısa olduğu üst yüzeyin aralık kalmaması için lamba yüzeyinin düşeye göre 2- 3°’lik bir eğimle üretilmiş olduğu görülür. Zıvana üstündeki kısım aşınma bölgesi olduğu için biraz daha kalın olmalıdır. Resim 17. Lamba-zıvanalı ahşap döşeme kaplaması. Ülkemiz piyasasında bulunan bu tür kaplamaların genişlik ve kalınlık ölçüleri brüt ölçüler olup örneğin 10 cm genişlikteki bir döşeme tahtasının net genişliği 9.0.-9.2 cm dolayındadır. Bıçkı, rende ve freze payları bu net genişliğe dahil değildir. Birim fiyatları da brüt boyutlar üzerindendir. Tahta genişliği azaldıkça işçiliğin ve zayiatın artması nedeniyle maliyet artar, ancak daha iyi sonuç alınır. Lamba-zıvanalı döşeme tahtalarının uygulanması, ahşap kirişli döşemelerde tahtaların doğrudan ya da araya bir yalıtım malzemesi konularak kirişlere çivilenmesiyle gerçekleştirilir. Betonarme döşemeler üzerine yapılacak uygulamalarda döşeme tahtalarının boyuna doğrultusunun hangi yönde olması isteniyorsa altlık olarak kullanılacak olan kadronların bu doğrultuya dik doğrultuda döşenmesi gerekir. Kadronların betonarme döşemeye tespiti özel çelik beton çivileri ile ve kadronun betonarmeye çakılması suretiyle yapılır. Kadronların betonarme döşemeyle aralarındaki boşluklar ahşap kamalarla beslenerek doldurulur. Bu işlem sonucunda kadron üst yüzeylerinin tam bir düzlem olması sağlanmalıdır. Bu tür bir döşemenin darbe seslerini geçirmeyecek şekilde uygulanması için, kadronların altına yalıtım keçesi ya da polietilenköpük bant şeklinde yapıştırılarak tespit edilir, gerektiğinde çivilenir ve üzerine 4x8 cm boyutundaki geniş yüzeyi zemine gelecek şekildeki kadronlar çivilenmeksizin oturtulur. Daha sonra yüzey lamba zıvanalı tahtalarıyla kaplanır. Ancak çakılan çivilerin ses köprüsü oluşturmaması için betonarme döşemeye hiçbir şekilde ulaşmaması gerekir. Darbe sesinin duvara iletilmemesi için kadronların ve kaplamanın duvardan 1-2 cm mesafede bırakılması ve bu aralığın daha sonradan süpürgelikle bitirilmesi uygundur. Kaplama işleminin tamamlanmasından sonra düzgün bir yüzey elde etmek amacıyla söz konusu yüzeyin makineyle zımparalanması ve ardından değişik koruma ve yüzey işlemleri yapılması gerekir. Bunlar bezir yağı ile yağlarına, dolgu ve bot verniğiyle vernikleme, böcek ve kurtlara karşı emprenye etme ya da boyama gibi işlemlerdir. Lamba-zıvanalı döşeme kaplaması daha çok konutlarda kullanılması uygun olan, sıcak temaslı, elastik ve rijit, sıcaklık ve sesle ilgili gereksinimlere iyi düzeyde yanıt veren bir kaplama türüdür. Resim 18- Darbe sesi yalıtımlı ahşap döşeme uygulamasında katmanlar. Duvar Kaplamaları (Lambriler) İç hacimlere bir zenginlik ilave etmek ve gerekse masa, koltuk v.s, gibi eşyanın duvara sürtünerek sıvanın bozulmasını önlemek için kullanılmaktadır. Ayrıca Kamu yapılarında yada özel yapılarda iç duvarlar, estetik ve yüzey koruması amacıyla ahşapla kaplanır. Bu suretle, yapılan duvar kaplamalarına genel olarak lambri adı verilir. Lambrinin hangi seviyeye kadar ve hangi sisteme uygun olarak ye tespitinde mimari görüşler rol oynar. Resim 20- Yerden 1 metre yüksekliğe kadar yapılan lambri Resim 21- Kapı üstü seviyesine kadar yapılan lambri Lambrinin muhtelif tarzları hakkında teferruata girmeden örnekleri üzerinde durmak lazımdır. Lambri, başlıca iki esas kısımdan teşekkül eder. 1 ) Bazen yağlı boya ile boyanır. Çoğunlukla ise cilalanarak ahşap lifleri ve tabii rengi ile görülen dış yapıdır. 2 ) Dış yapıyı tutan, duvara tespit eden ve dış yapıya rutubetin tesir etmemesi için ızgarası içinde hava cereyanı temin edilen alt yapı. Alt yapı, esas itibariyle bir ızgara zemindir. Bu ızgara duvara muhtelif seviyelerden sık sık takozlarla tespit edilir. Duvar içine gömülen takozlar kırlangıç kuyruğu şeklinde yapılır ve katranlanır. Bu takozlara tespit edilen ızgara dış yapının şekline uygun olarak ve onu teşkil edecek pano, çerçeve, tahta ve çıtaların kap ettirdiği aralıkta teşkil edilir. Izgara ataları her iki istikamette birbirlerini bağladığından alt yapı hep birlikte çalışır ve üst yapının dönmesine mani olur. Resim 22- Tavana kadar yapılan lambri Lambrinin en mühim kısmını teşkil eden üst yapı muhtelif şekillerde teşkil edilebilir. a) Çıtalarla, b) Lambalı tahtalarla, c) Çerçevelere geçen masif tablalarla, d) Çerçevelere geçen ızgaralı tablalarla, e) Izgara yüzüne tatbik edilen konstrüksiyonlu panolarla, f) Yukarıda bahsedilen sistemlerin ikisi veya daha çoğunun bir araya gelmesi ile, yukarıda bahsedilen şekillere uygun olarak yapılan lambri dış yapısı çok zaman ahşabın tabii rengini ve damar desenlerini göstermek gayesi ile cilalanır. Lambrinin daha ucuza mal olması istendiği hallerde tabla yerine, (6-8 m/m lik kontrplak veya benzeri bir levha kullanılabilir. Keza aynı şekilde iç yüzü 3 m/m kontrplak presli bir ızgaralı panonun (dış yüzü kaplam konması da mümkündür. Her iki halde de bu lambrileri yağlı boya ile istenen renklere boyamalıdır. Şayet çerçeveyi teşkil eden ağaçlar cilaya müsait ise, onları cila tablalara yağlı boya çekmek lambriye özel bir görev verebilir. Verilmesi istenen, iç süslemeye uygun olarak açık veya koyu renkli kaplamalar kullanılır. Bazen, her iki rengi de kullanmak suretiyle tezatlı veya birbirine uygun olan renklerin yekdiğerini daha iyi tebarüz ettirmesi temin edilir. Resim 23- Yerden 1 metre yüksekliğe kadar yapılan bir lambri detayı Pano Kaplamalar Belirli bir boyuttan daha büyük olan (O.50x2.00 m) ya da (1.00x2.00 m) kaplama malzemelerine pano kaplamalar adı verilmektedir. Kökenlerine göre değişik türleri olan bu kaplamaların duvara uygulanabilmeleri için ya kendisi için üretilmiş bir ızgara sistemden ya da doğrudan bir ahşap ızgara dan yararlanılır. Bu kaplamalar ahşap kökenli panolar ve asbestli çimento panolar olmak üzere iki ana grupta ele alınabilir. Ahşap Kökenli Pano Kaplamalar Üreticiler, duvar panolarını bağlayıcılarına göre polimer reçineli ve çimentolu olarak sınıflandırır. Polimer bağlayıcı kullananlar arasında ahşap yonga levhalar (sunta vb.), ahşap lif levhalar (düralit vb.), yüksek yoğunluklu ve orta yoğunluklu lif levhalar (MDF) bulunur. Bağlayıcı çimento olan ahşap kökenli panolar ise ahşap talaş levhalar (heraklit) ve çimento bağlayıcılı ahşap lif ve yonga levhalar gibi türlerde üretilmektedir. Polimer Bağlayıcılı Pano Kaplamalar Üreticiler, polimer bağlı ahşap panoları lif veya yonga büyüklüğüne göre sınıflandırır. İşçiler, lif levhaları oluşturmak için ahşap parçalarını öğütür, polimer bağlayıcıyla karıştırır ve sıcak pres uygular. Üretim aşamasında, pres basıncını değiştirerek düşük, orta (MDF) ve yüksek yoğunluklu lif levhalar elde eder. Kullanıcılar, yoğunluğa göre bu levhaları kaplama, marangozluk veya yalıtım işlerinde değerlendirir. Uygulayıcılar, lif panoları duvarlara yerleştirirken uygun ızgara sistemleri ve detay çözümlerinden yararlanır. Ek yerlerinde (derzlerde), Resim 24'te gösterilen birleşim türlerini kullanır. Resim 24- Ahşap kökenli iç kaplama panolarının ek yerlerinin detayları. Resim 25- Ahşap panoların ara derzleri V, yarım geçme, baskı binisiyle oluşturulabilir. Ahşap yonga levhalar, polimer bağlayıcıyla sıcak preslenen küçük parçacıklardan oluşur. Papelli levhalar soyma ahşap, lamelli levhalar melamin kâğıt kaplamalı panolardır. Yarı mamul bu panolarda ek yerleri özel çözümler gerektirir. Yonga levhalar, iç duvar, tavan ve döşeme altlıklarında çok amaçlı kullanılır. Bazı firmalar, belirli alanlar için standart boyutta hazır yonga ürünleri üretir. Resim 26- Ahşapta taş levhaların duvardaki ızgaraya geniş aş1ı çivi tespiti. Resim 26- Asbestli çimento cephe levhalarının ek ve köşe noktası detayları Ahşap Kaplamalar İç mekânlarda estetik ve koruma amacıyla parke veya lambri olarak kullanılır. Ahşap, estetik ve sıcak yüzeylidir; organik yapısına rağmen döşemede sıkça tercih edilir. İşlenme kolaylığı vardır. Değişik fiyat düzeyleriyle ihtiyaçların karşılanmasında da geniş bir seçenek olanağı veren bir kaplama türüdür. Kaynak: Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
İnce Yapı
Doğramalar
Doğramalar Doğramalar; iç mekânlarda yeterli aydınlatma ve havalandırmayı sağlayan, ölçü, açılım ve kullanımlarıyla ortamları; yağmur, rüzgâr, soğuk-sıcak, gürültü ve hava kirliliği gibi sorunlardan koruyan çerçevelerdir. Günümüzde yapılan binaların önemli bir parçasını oluşturan doğramalar; metal, ahşap ve plastik gereçlerden üretilmektedir. Tüm doğrama gereçlerinin kendilerine has üstünlükleri vardır ve kesin çizgiler ile üstünlüklerini ayırt etmek güçtür. Resim 1-Ahşap doğrama Hangi gereç kullanılarak üretilirse üretilsin, bir doğramanın aşağıda sıralanan şartları yerine getirmesi beklenir. Dış ortamdan iç ortamı ayırmalıdır. Isı yalıtımı sağlamalıdır. Bakımı kolay ve ekonomik olmalıdır. Uzun ömürlü olmalıdır. Yağmur ve rüzgârı geçirmemelidir. Sağlam ve ucuz olmalıdır. Güzel görünümlü olmalıdır. Hafif olmalıdır. Kilitleri güvenli ve kullanışlı olmalıdır. Kanatları kolay açılıp, kapanmalıdır. Doğramayı yaptığınız gereç yukarıda sıralanan maddelerin ne oranda yerine getiriyorsa o oranda üstündür demek mümkündür. Bir gerecin, bu maddelerin tümünü yerine getirmesi olağanüstüdür. Çünkü bunların tümünü bir gereçte bulduğunuzda çoğunlukla o gereç maliyet açısından isteklerinizi karşılamaz. Maliyeti düşük gereçler ise ya ısı yalıtımı ya da başka gerekçeler ile istekleri karşılamaz. Örneğin doğrama gereçleri içinde en güzel görünüm veren ağaç doğramalar, çoğu zaman dayanım ve ısı yalıtımı yönünden isteklerinize cevap vermez. Bu tür örnekleri çoğaltmak mümkündür. Doğramada kullanılan malzemeler Geleneksel ahşap, bir metalürji ürünü olan alüminyum, petrol bazlı ürün olan PVC, bina doğramalarının başlıca üç malzemesidir. Bu malzemeler ham madde kaynakları, kullanım yerleri, estetik görünümleri, imalat süreçleri ve çevreyle ilişkilerine göre birbirlerine üstünlük gösterebilir. Sonuç itibariyle mimari tercihlere bağlı olarak üç malzeme de günümüzde kullanılmakta ve tasarımları süslemeye devam etmektedir. Resim 2- Ahşap kapılar Ahşap Malzemeler Ahşap, en eski yapı malzemelerinden birisidir. İnsanoğlu ahşabı eski çağlardan beri barınma ve korunma amaçlı olarak kullanmaktadır. Günümüzde ormanların çeşitli nedenlerle azalması, yerine yenisinin yetiştirilememesi veya geç yetişmesi ahşabın değerini artırmıştır. Gelişen teknolojiyle birlikte ahşabın yerine plastik, metal, alüminyum, beton ve çimento mamulleri kullanılmasına rağmen görünüş, izolasyon ve istenilen şeklin kolayca verilmesinden dolayı ahşap her zaman tercih edilmektedir. Ahşap; çatı elamanları, doğrama ve kaplama malzemesi, kalıp ve iskelelerde taşıyıcı ve dekoratif malzeme olarak kullanılmaktadır. Ayrıca önceleri köprülerde de taşıyıcı malzeme olarak kullanılmıştır. Ahşap, dülgerlik, doğrama ve mobilya işlerinde temel bir malzeme olarak karşımıza çıkar. Günümüzde ise ahşabın atıklarını, yani yonga, talaş ve tozlarını da kullanarak yapay yapı malzemeleri üretiyoruz. Bu ürünleri yonga ve lifli levhalar (örneğin, sunta, kontrplak) ile ahşap talaşlı hafif beton plaklar (heraklit, kontratabla) olarak sıralayabiliriz. Ahşabı keserek standart boyutlara getirdiğimizde ise buna kereste diyoruz. Günümüzde ahşap, oldukça geniş bir uygulama alanına sahiptir. Pencerelerde kasa, kanat, kayıt ve damlalık gibi parçalar, kapılarda ise başlık, seren, kayıt ve tabla gibi adlar alan ahşap kısımları genellikle çıralı çam, köknar, meşe, kayın gibi ağaçlardan üretiyoruz. Tabla kısımlarında ise çoğunlukla kontrplak, kaplama lif veya yonga levha gibi ahşap türlerini kullanırız. Ayrıca, çıtalı, petek veya kafes dolgu üzerine iki yüzlü kontrplak ya da lif levha yapıştırıp preslediğimizde prese kapı elde ederiz. Masif kapı ise ahşap kaplama elemanlarını yan yana birleştirerek yaptığımız bir kapı türüdür. Kapı ve pencere doğramalarını birleştirirken genellikle geçme ve kavala tekniklerini kullanırız. Metal Malzemeler Yapıların ayrılmaz parçaları olan kapı ve pencerelerin tümüne doğrama denir. Yapımlarında metal, ahşap ya da plastik kullanılabilir. Doğrama hangi malzemeden yapılıyorsa onun adıyla anılır. Yapımlarında metal kullanıldığında metal işlerinin önemli bir kolu olan, madenî doğramacılık ya da diğer adıyla metal doğramacılık kolu oluşur. Madenî doğramaların üstünlükleri şunlardır: Madenî doğramaların maliyeti, aynı görevi yerine getiren örneklerinden daha düşüktür. Yıllık bakım giderleri azdır. Uzun ömürlüdürler. Darbelere dayanıklıdırlar. Montajlarında karşılaşılan problemler azdır. Sökülüp takılmalarında yapılara az oranda zarar verirler. Yapım süreleri kısadır. Fabrikasyon üretime uygun gereçlerdir. Gereç israfı en alt seviyededir. Alüminyumdan yapılan madenî doğramaların çelik ve alaşımlarına nazaran ısı geçirgenliği azdır. Yangın ve hırsızlığa karşı tam bir güvenlik sağlarlar. Dış etkilerden (yağmur, rüzgâr ve ısıdan) en az oranda etkilenirler. Metal doğramalar çelik ya da alüminyumdan yapılabilir. Çelik malzeme kullanılarak yapılan doğramalara çelik doğrama, alüminyum kullanılanlara alüminyum doğrama denir. Resim 3- Metal Doğrama Hafif ve dayanıklı bir gereç olması nedeniyle alüminyum, kapı ve pencere doğramalarında çok özel bir yere sahiptir. Dayanıklılık ve sızdırmazlık fonksiyonlarıyla ön plâna çıkan alüminyum doğramalar, ısı izolasyonlu alüminyum profil sistemleri olarak tanınır. Doğrama işlerinde kullanılan gereçler çok dayanıklı bağlantı profilleridir. İç ve dış yapısında sabit izolasyon perdeleri bulunur. Isı geçişleri bu yolla engellenir. Yüzeyin işlenmesinde kullanılan geliştirilmiş yüksek teknoloji sayesinde profiller hem dışarıdan gelen etkilere karşı korunur, hem de renklilik kazanır. Geniş renk paleti ve oksit tonları ile hizmete sunulan profillerde özel iskoterm profili sistemi ile iki renkli doğrama dahi yapmak mümkün olmaktadır. Alüminyum doğramayı, ahşap ve plastik gibi diğer çeşitlerden ayıran en önemli özelliği, dayanıklılığıdır. Rüzgâr basıncına, şiddetli yağmura, gürültüye, soğuğa hatta kötü amaçlı saldırılara bile direnç gösterdiği bilinmektedir. Plastik Malzemeler Organik ve sentetik olarak yapılan ve istenilen biçim verilebilen madde tanımı, plâstiğin sözlükteki karşılığıdır. Bu kısa tanım bile, bir malzemecinin plâstiği seçmesi için yeterlidir. Çünkü tanımda geçen, istenilen biçim verilebilme özelliği, üreticiler ve malzemeciler için aranılıp da bulunmayan bir niteliktir. Malzeme seçimi yaparken birçok faktörü göz önünde bulundururuz. Örneğin, korozyona dayanım, temin kolaylığı, biçimlendirilebilme özelliği, fiziksel, mekanik ve teknolojik nitelikler ve ekonomik olup olmadığı gibi özellikler önemlidir. Ayrıca, üretim süreçlerine uygunluk da malzeme seçimimizi doğrudan etkiler. Plastiklerin özelliklerini incelediğimizde, tüm bu aradığımız niteliklere uygun bir malzeme olduğunu açıkça görürüz. Bu nedenle plastikler, birçok uygulama alanı için cazip bir seçenek sunar. Resim 4- Plastik Doğrama Plastiğin endüstriyel özellikleri şunlardır: Hafiftir. Nem almaz. Elektrik iletkenlikleri sıfırdır. Düşük ısı iletkenliğine sahiptir. Katı ya da esnektir. Alçak ergime sıcaklığına sahiptir. Süngerleşebilir. Kimyasal maddelere karşı dayanıklıdır. Kolay biçimlendirilebilir. İstenilen renk verilebilir. Plastik Malzemenin İmalatı Plastik malzeme molekülleri, karbonun az miktarda metal olmayan hidrojen, oksijen, azot, klor, flüor ve kükürt gibi maddelerle yaptığı bileşiklerdir. Bu maddeler genellikle oda sıcaklığında gaz hâlindedir. Ufak doymamış moleküllerin çok daha büyük doymuş moleküller oluşturmak üzere birleşmesine polimerleşme adı verilir. Oluşan çok büyük moleküllü bileşiklere polimer denir. Karbonun yukarıda bahsedildiği üzere metal olmayan maddeler ile yapmış olduğu bileşik, bir polimerdir. Polimeri oluşturan moleküllerin ağırlığı, yapısı, moleküller arasındaki bağ ve grup içindeki görevleri, polimer kütlenin özelliklerini oluşturur. Dolayısıyla bir polimer olan plâstiğin özellikleri, polimer özelliklerden yola çıkılarak belirlenebilir. Bu özellikler sırasıyla şunlardır: Elektrik özellikleri Mekanik özellikler Isı özellikleri Kimyasal özellikler Sertlik Yoğunluk Görünüş İmalat Yöntemleri Kalıp ve döküm teknikleri ile plastiklere kolayca istediğimiz biçimi veririz. Bu sayede, çok küçük parçalardan oldukça büyük boyutlara kadar sayısız şekil ve boyutta plastik parça üretmek mümkün olur. Tıpkı metallerde olduğu gibi, plastikleri de levha, çubuk, boru ve özel profiller haline getiririz. Ayrıca, demir esaslı malzemelerde olduğu gibi, plastikleri kalıpladıktan sonra makinelerde işleyebiliriz. Üstelik, plastikleri lif veya elyaf haline de getirebiliriz ve bu formları birçok alanda kullanırız. Plastik malzemeleri birbirine veya farklı maddelere yapıştırmak ise plastiklere belirli çözücüler ve katkı maddeleri ekleyerek mümkün hale gelir. Çeşitli kullanım yerlerine göre çeşitli plastikleri kullanarak değişik özellik ve yapışkanlık veren yapıştırıcılar yapılabilir. Bazı sentetik reçineler yapışmak ve pişmek için yüksek sıcaklık ister. Bazı reçinelerin yapıştırıcı olabilmesi için bir sertleştirici ya da aktif hâle getirici yardımına ihtiyaç vardır. Ancak plastik yapıştırıcılardan istenen en önemli özellik normal oda sıcaklığında yapıştırmasıdır. Yapıştırıcının düşük sıcaklıkta yapışması hem zaman hem de uygulama tekniği bakımından önemlidir. Plastik Çeşitleri Tüm plastikler sentetik maddedir. Ana gereci petrol olmak üzere, doğal gazlar, hava, su ve ağaç kullanılarak üretilirler. Plastik, içyapısındaki elementler ve yapım yöntemlerinde değişiklikler yapılarak çeşitli kimyasal reaksiyonlar sonucunda elde edilir. Plastikler ısı karşısında özellik değiştirir. Plastiklerin ısıtılması ancak belirli bir sınır değerine kadar mümkündür. Çünkü plastikler bu sıcaklığın aşılması hâlinde bozulur. Plastiklerin sınıflandırılması ısı karşısında gösterdikleri farklılıklara göre iki ana grupta yapılır: Termo plastikler: Isıl işlem ile şekil değiştirirler. Isıtıldıklarında yumuşak bir hâl alır. Soğuyunca sertleşir. Isıl işlemin defalarca tekrarlanması bile özelliğinde değişim olması anlamını taşımaz. Isıl işlem ile şekil değişikliği sağlanması en önemli özelliğidir. Termoset plastikler: Termo plâstiğin aksine, termosetler ısıl işlemlere her seferinde cevap vermez. Isıl işlemler ile bir kez şekil verilen termoset plastikler, ikinci kez, eski şeklini almaz. PVC Malzemenin Özellikleri Endüstriyel adı polivinilklorid olan PVC renksiz, şeffaf, aside ve eriyiklere karşı dayanıklıdır. Sert ve yumuşak PVC olarak iki ana gurupta ele alınır. Sert PVC’nin en belirgin özellikleri sert, diri, zor kullanılabilir olmasıdır. Yumuşatıcı maddeler ilave edilerek yumuşak lâstik ve deri şeklinde PVC türleri üretilebilir. Yumuşak PVC ise lâstik esnekliğinde ya da deri şeklindedir. PVC Kullanım Alanları Sert PVC koruyucu gövdeler, borular, profiller ve ventillerin yapımında. Yumuşak PVC sentetik deri, hortumlar, çizme, koruyucu eldivenler, ayakkabı tabanları yapımında kullanılır. Resim 5- Plastik Doğrama Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2015). İnşaat Teknolojisi. PVC Doğramaya Hazırlık. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
İnce Yapı
Sıvalar
Sıvalar Hakkında Bilmeniz Gerekenler Sıva, uyguladığınız yüzeyin düzgün görünmesini sağlayan ve yapıdaki malzemeleri kapatan koruyucu bir katmandır. Üstelik, yapının iç ve dış cephelerini dışarıdan gelebilecek olumsuz etkilere karşı da korur. Genellikle su ve rutubet geçişini önleyen sıvaları, bozuk yüzeyleri düzeltmek için kullanırız. Binanın taşıyıcı elemanlarını son aşamaya getirmek için farklı tür ve özellikteki sıvaları tercih ederiz. Sıva, estetik açıdan istediğiniz görüntüyü elde etmenize yardımcı olur. Aynı zamanda taşıyıcı elemanlarda ve yüzeylerde istediğiniz düzlüğü sağlar. Ayrıca, ısıyı korur ve betonarme elemanlarını güvende tutar. Sıva seçimi yaparken iyi aderans, yüzeye kolay uygulanabilirlik, dayanıklılık ve geçirmezlik gibi özelliklere özellikle dikkat etmelisiniz. Sıvaların Genel Özellikleri Sıvalar, uygulandıkları yüzeylere güçlü bir şekilde yapışır. Yüzeyi iç ve dış etkenlerden korurken, aynı zamanda kendi yapısında bulunan fiziksel ve kimyasal özelliklerden de koruma sağlar. Sıvaların yüzeyi, gelen suyu içeri almaması için kaygan olmalıdır. Sıcaklık değişimlerinde duvarlarda çatlaklar oluşmaması için sıvalar genleşme ve büzülme gibi hareketler yapmamalıdır. Dahası, sıvalar yüzeye yapacağınız boyanın rengini bozmaması için duvarlarda yeterli nem ve hava sirkülasyonunu sağlayacak kadar gözenekli olmalıdır. Ayrıca, hacim değişikliklerinden kaynaklanabilecek çatlamalara karşı esneklik ve dayanıklılık da büyük önem taşır. Yapılarda, projelerin detaylarına göre yer yer 10 cm'yi bulan sıva kalınlıkları görürüz. Sıvalar taşıyıcı özellikler barındırmadığından, fazla kullanıldıklarında yapıdaki ölü yükü artırabilirler. Çimento bağlayıcılı sıvaları plastik kıvamda yüzeye uygulamalı ve bu plastik kıvamı korumalıdırlar. Sıva Çeşitleri Sıva, yapıların dış ve iç yüzeylerini düzleştirmek, düzgün bir yüzey elde etmek ve duvarları boyamaya veya kaplamaya hazırlamak için kullandığımız bir inşaat işlemidir. Farklı ihtiyaçlara ve estetik tercihlere göre çeşitli sıva türleri bulunur. İşte bazı yaygın sıva çeşitleri: İç Sıva: Duvar, kolon, merdiven ve tavan gibi yapı bölümlerinin iç kısımlarına uyguladığımız bu sıva çeşidi, yüzeyi boyama işlemine hazırlar. Bu sıva çeşidi, yapıya estetik bir görünüm kazandırmak için birebirdir. Dış Sıva: Dış cepheye uyguladığımız ve yüzeyi kaplamaya hazır hale getiren sıva çeşididir. Genellikle duvar gibi düşey yüzeylerde kullanırız. Kaba Sıva: 3 mm'lik elekten geçen kum, su ve bağlayıcı malzeme ile hazırladığımız bir sıva çeşididir. Kaba sıva yı 2 tabaka halinde yüzeye uygularız. İlk tabaka, normal harca göre daha sıvı olur ve serpme şeklinde yüzeye uygulanır. İkinci tabakanın ise daha sıvı bir halde olması gerekir. İlk tabakanın uygulanmasının ardından mastar adı verilen malzeme ile sıvanın fazlalıklarını alırız. Bu işleme mastar çekme adını veririz. Kalınlığı 2-3 cm'yi geçmemelidir. İnce Sıva: Kaba sıva gibi kum, su ve bağlayıcı malzemeden oluşan ve kalınlığı 5 mm'yi geçmeyen bir sıva çeşididir. Kaba sıva tamamen kuruduktan sonra ince sıva uygulaması yaparız. İnce sıvanın amacı, kalan boşlukları tamamlamaktır. İnce sıva yapmadan önce ortam koşullarına bağlı olarak yüzeyi ıslatmamız gerekebilir. Uygulanan sıva istediğimiz kıvama geldikten sonra mala ile perdahlama işlemi yaparız. Rabitz Sıva: Çoğunlukla duvar ve tavanlara uyguladığımız bu sıva yönteminde, tel levhaları en 1,5 cm, boy 2,5 cm olacak şekilde üst üste dizeriz. Tellerin uç kısımlarını mesnetin üzerine sıkıştırırız. Rabitz sıva uyguladığımız bölgeyi mastar yardımı ile ayırır ve gerekli bağlantıları sağlarız. Rabitz sıva uygulamasını üç tabaka halinde gerçekleştiririz. Bağdadi Sıva: Ahşap yüzeylere uyguladığımız ve adını uygulamasında kullandığımız çıtalardan alan bir sıva çeşididir. Yapının tesisat işlemlerini tamamladıktan sonra ahşap iskelet üzerine 1,5x2,5 cm boyutlarında bağdadi çıtaları 3 cm aralıklarla yerleştiririz. Bağdadi sıva işlemini üç tabakadan oluştururuz. Alçı Sıvalar: Alçı kullanarak yaptığımız bir sıva çeşididir. Bu işlem sırasında alçının içerisine su katmamalıyız. Alçı sıvanın yapısı bozulmaması için su miktarı alçının %80'ini geçmemelidir. 5-7 mm arasında kaba sıva üzerine uygularız. Su ve rutubete dayanıksız olan alçı sıva yı, daha çok iç cephelerde tercih ederiz. Püskürtme Sıva: Makina ile yaptığımız ve 3 mm kalınlığı geçmeyen bir sıva çeşididir. Püskürtme sıvaları genellikle estetik bir görünüm için tercih ederiz. Sıva, inşaat ve dekorasyon alanında önemli bir rol oynar. Yapıların estetik görünümünü, dayanıklılığını ve işlevselliğini artırmak için sıva kullanırız. İhtiyaçlara ve mekân özelliklerine göre farklı sıva türleri tercih ederiz. Örneğin, ince sıva, alçı sıva, dış cephe sıvası ve mineral sıva gibi çeşitleri farklı alanlarda değerlendiririz. Doğru sıva seçimi, yapıların uzun ömürlü olmasını ve iç ve dış mekanların estetik görünümünün artmasını doğrudan etkiler. Hangi sıva çeşidinin hangi alanlarda en iyi sonucu vereceğini ise uzmanlar belirler. Dolayısıyla, bu çeşitli sıva seçenekleri, inşaat ve dekorasyon projelerinde estetik ve fonksiyonelliği bir araya getiren önemli bir bileşendir.
Kaba Yapı
Kaba Sıva
Kaba Sıva Kaba sıva, düz sıvanın ilk tabakasını oluşturur. İnce sıvaya zemin hazırlamak, duvar yüzeyindeki hataları örtmek, yapı elemanlarını dış etkilere karşı korumak ve duvarın dayanımını artırmak amacıyla uygulanır. Ayrıca, su ve rutubet geçişini engelleyerek düzgün bir yüzey elde etmeye yardımcı olur. Ustalar, bu sıvayı doğrudan kâgir malzeme üzerine uygular. Kaba Sıvanın Amaçları Sıva yapılacak yüzeydeki bozuklukları gidererek düzgün bir yüzey elde etmek, Farklı yüzeyleri ortak zemin hâline getirerek bütünlük sağlamak, Yüzeyin mukavemetini artırmak, Su ve rutubetin geçişini engellemek, İnce sıvaya uygun bir altlık oluşturmak. Makine ile Sıva Yapma Sıva makineleri, kuru malzemeyi hazneye aldıktan sonra otomatik olarak su ekleyip karışımı hazırlar. Makine, su oranını ayarlayarak homojen bir sıva harcı üretir. Haznedeki harcı karıştırır ve kompresör yardımıyla gerekli basıncı oluşturur. Bu basınçla harcı hortumdan pompalar. Ustalar, hortumun ucundaki oynar başlığı kullanarak sıvayı yüzeye uygular. Makine yaklaşık 200 kg ağırlığındadır. Elektrikle çalışır ve 15 metre yüksekliğe, 40 metre uzaklığa kadar sıva püskürtebilir. Dakikada ortalama 25 litre malzeme taşıma kapasitesi sunar. Makineyle Sıva Yapmanın Amaçları Homojen kıvamda sıva harcı elde etmek, Püskürtme sayesinde daha iyi yapışma sağlamak, İşçilik maliyetini en az %50 oranında azaltmak, Karıştırma ve taşıma işlemlerine gerek bırakmamak, Malzeme kaybını ortadan kaldırmak, Çalışma alanını temiz tutmak, Katkı maddelerini homojen karıştırmak, Yüzey farklılıklarını ortadan kaldırmak, Daha sağlam, ekonomik ve estetik bir sıva yüzeyi oluşturmak. Sıvayı Düzeltme Ustalar, sıva uygulamasından sonra yüzeyde düzeltme işlemini gerçekleştirir. Tavanda yatay, duvarda ise dikey düzeltme yaparak düzgünlük sağlar. Bu işlemi terazili mastarlar (anolar) yardımıyla yaparlar. Anoları, sıva öncesinde yüzeye, mastar uzunluğunu aşmayacak aralıklarla yerleştirirler. İlk hareketleri kısa ve çapraz şekilde uygularlar. Tahta veya metal mastarları her zaman temiz kullanırlar. Hem kaba hem de ince sıva uygulamasında mastar ile düzeltme yaparlar. İnce sıvadan sonra, önce perdah malası ile, ardından süngerle son düzeltmeyi tamamlarlar. Mastarlık (Ano-Ana) Ustalar, sıvayı düzgün ve terazisinde yapmak için yüzeye mastarlık (ano veya ana) adı verilen kılavuzlar yerleştirir. Bu kılavuzlar sayesinde sıva kalınlığını kontrol altında tutarlar ve mastar çekmeyi kolaylaştırırlar. Mastarlık Yapmanın Amaçları Sıvayı şakulünde uygulamak, Yüzeyi düzgün hâle getirmek, Sıva kalınlığını eşit tutmak, Mastar çekimini kolaylaştırmak, Sıva uygulamasındaki hataları en aza indirmek. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2013). İnşaat Teknolojisi. KABA SIVA. 04.03.2025 tarihinde http://mtod.mebnet.net/sites/default/files/Kaba%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
İnce Yapı
İnce Sıva
İnce Sıva Kaba sıva iyice sertleştikten sonra mil kumu katılarak yapılan sıva harcı ile yapılan sıvaya ince sıva denir. Amacı İnce sıvanın yapılış amacı, kaba sıva yüzeyinde; Bina içinde ve dışında pürüzsüz yüzeyler elde etmek, Binayı ve onu teşkil eden yapı elemanlarını dış tesirlere karşı (soğuk, sıcak, kar, yağmur gibi iklimsel değişiklikler ile yangın tehlikesi) koruyarak yapıya güzel bir görünüş temin etmektir. Yapım yöntemi, malzemesi ve fiyatları farklı olan birçok sıva türü vardır. Bunları en ucuzu düz sıvadır. Düz sıva diğer sıvalara zemin olabileceği gibi başka bir kaplamaya da zemin teşkil eder. Örnek: Badana, suni esaslı hazır sıva vb. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2012). İnşaat Teknolojisi. İnce ve Hazır Sıva. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C4%B0nce%20Ve%20Haz%C4%B1r%20S%C4%B1va.pdf adresinden alınmıştır.
İnce Yapı
İnce Yapı
İnce Yapı Bir yapıda, kaba yapıdan sonra gelen ve sıva, boya, badana, yalıtım, temiz ve pis su tesisatı gibi işleri kapsayan, kaba yapıyı örten uygulamalara ince yapı denir. İnce yapı tanımı içine giren uygulamalar şunlardır; Duvar kaplamaları (sıva, seramik, karo, vb), Doğramacılık işleri (kapı, pencere, ahşap merdiven vb), Döşeme kaplamaları (tavan, taban vb), Demircilik işleri, Çinko ve tenekecilik işleri, sıhhi tesisat, Elektrik, asansör, klima, kalorifer, doğalgaz vb, Boya, badana işleri, Doğrama ve Cam işleri, Dolap, vestiyer gibi sabit eşyaların yapımı. İnce yapı işlem basamakları Sıva altı tesisat elemanlarının yerleştirilmesini sağlamak Sıva işlerinin yapılmasını sağlamak Tesviye betonu ve şapların yapılmasını sağlamak Döşeme kaplamalarının yapılmasını sağlamak Duvar kaplamalarının yapılmasını sağlamak Tavan kaplamalarının yapılmasını sağlamak Korkuluk ve küpeştelerin yapılmasını sağlamak Doğrama kasalarının takılmasını sağlamak Tesisat elemanlarının monte edilmesini sağlamak Kartonpiyer işlerinin yapılmasını sağlamak Boya ve badananın yapılmasını sağlamak Sıhhi tesisat armatürlerinin takılmasını sağlamak Aydınlatma armatürlerinin takılmasını sağlamak Doğrama elemanlarının takılmasını sağlamak Dış cephe kaplamalarının yapılmasını sağlamak Yağmur borularının montajının yapılmasını sağlamak Kaynak: Apay, A.C. (2012). Yapı Teknolojisi [Ders Notları]. Sakarya Üniversitesi, Yapı Öğretmenliği Bölümü.