- Yaşam=Tasarım
- Her an yeni bilgi
Yapı TeknolojisiGüncel Konular
Kaba Yapı
Temellerde Genel Prensipler ve Zemin Durumu
Temellerde Genel Prensipler ve Zemin Durumu Yapının üzerine gelen yükleri ve kendi ağırlığını taşıyan, bu yükleri doğrudan zemine ileten yapı elemanlarına temel adı verilir. Bu temeller, yapının güvenliğini sağlamak için kritik bir rol üstlenir. Temelin yerleştiği ve yapının tüm yükünü karşılayan zemin ise temel zemini olarak tanımlanır. Temel zemini, yapı ağırlığını taşıdığı sırada belirli bir oranda sıkışma gösterir. Bu noktada, zeminin davranışı önem kazanır. Çünkü sıkışma miktarı, zeminin fiziksel özelliklerine göre değişiklik gösterir. Ayrıca bu oran, zeminin yük taşıma kapasitesi hakkında doğrudan bilgi verir. Bu kapsamda, mühendisler zeminleri taşıma kapasitelerine göre üç ana gruba ayırır: 1. Sağlam Temel Zeminleri:Bu gruptaki zeminler, yüksek taşıma kapasiteleri sayesinde sıkışma oluşturmaz. Genellikle 2–3 metre kalınlığındaki tabakalardan oluşur. Kaya, sıkı çakıl, kum ve killi toprak bu grupta yer alır. 2. Orta Temel Zeminleri:Bu zeminler, 3–4 metre kalınlığında olup yük altında sıkışmaya elverişlidir. Kum, nemli kil ve nemli çakıl gibi malzemeler bu sınıfa girer. 3. Kötü Temel Zeminleri:Bu gruptaki zeminler, taşıma kapasitesi düşük olduğu için yapılar altında yeterli kararlılığı sağlayamaz. Dolgu zeminler, ıslak kum ve kil, bataklık araziler ve bitkisel toprak bu grubu oluşturur. Bu tür zeminlerde, yapının ağırlığına ve zemin koşullarına bağlı olarak yüzeysel temel ya da derin temel tercih edilir. Bu sınıflandırmalar doğrultusunda, yapı tasarımında zemin özelliklerini doğru belirlemek büyük önem taşır. Bu nedenle mühendisler, proje öncesinde zemin etütleri gerçekleştirir. Bu çalışmalar sayesinde, zeminin taşıma kapasitesi, yeraltı suyu seviyesi, tabaka kalınlıkları, zemin cinsi, donma ve kayma özellikleri gibi kritik veriler toplanır. Ayrıca, yeraltı suyunun zemin tabakaları üzerindeki etkisi ile betonu bozabilecek kimyasal ve organik maddeler de değerlendirilir. Sonuç olarak, zemin etütleri yapı güvenliği açısından vazgeçilmezdir. Mühendisler bu verileri elde etmek için sondalama, yoklama çukurları açma, sondaj, fiziksel ölçüm, fizyolojik inceleme ve sondaj kazığı yöntemlerine başvurur. Resim 1- Zemin Kesiti Kaynak: Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
Yapı Teknolojisi
İnşaat Yapımı İçin Kanun ve Yönetmelikler
Kanun ve Yönetmeliklerle İnşaat Yapım Kuralları Yapım işleriyle ilgili yasal düzenlemeler; Kanunlar, Yönetmelikler, Şartnameler, Kararnameler, Tebliğler ve ilgili TSE’ler şunlardır: 1-Kanunlar: 3194 Sayılı İmar Kanunu 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun 3458 Sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu 5302 İl Özel İdaresi Kanunu 2634 Sayılı Turizm Teşvik Kanunu 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 3030 Sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu 2-Yönetmelikler: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği Çerçeve Anlaşma İhaleleri Uygulama Yönetmeliği Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği Muayene ve Kabul Yönetmelikleri 3030 Sayılı Kanun kapsamı dışında kalan belediyeler Tip İmar Yönetmeliği İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik Afet Bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmelik Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Mühendislik, Kentsel Tasarım Projeleri, Şehir Ve Bölge Planlama Ve Güzel Sanat Eserleri Yarışmaları Yönetmeliği Yapı denetimi uygulama yönetmeliği Belediye İmar Yönetmelikleri Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği Altyapılar için Afet Yönetmeliği Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Sığınak Yönetmeliği Otopark Yönetmeliği Asansör Yönetmeliği Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Kapıcı Dairesi Yönetmeliği Yapı Malzemeleri Yönetmeliği Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler hakkında Yönetmelik Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik İmar Kanununun 38 İnci Maddesinde Sayılan Mühendisler, Mimarlar Ve Şehir Plancıları Dışında Kalan Fen Adamlarının Yetkî, Görev Ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik İskan Kanunu Uygulama Yönetmeliği Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Genel Aydınlatma Yönetmeliği Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği İş sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 3-Şartnameler: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapım İşleri Genel Şartnamesi 4-Kararnameler ve Tebliğler: 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar Kamu İhale Genel Tebliğ ve Ekleri Fiyat Farkı Tebliğ Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği Binalarda Isı Yalıtım Kuralları İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ Eloktronik Kamu Alımları Platformunun Kullanılmasına İlişkin 1 No.lu Tebliğ İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik Kapsamında Türk Standardları Enstitüsü’nün (TSE) Gerçekleştireceği Ulusal Teknik Onay Uygunluk Değerlendirme Faaliyetleri Ve Yapı Malzemeleri Yönetmeliği Kapsamında Avrupa Teknik Onay Faaliyetleri Hakkında Tebliğ 5-İlgili TSE’ler: TSE 648 Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları TSE 500 Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım kuralları TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları TS EN 12504-1,2,3,4 Beton-Yapıda Beton Deneyleri TS EN 12390-1,2,3,4,5,6,7,8,9 Beton- Sertleşmiş Beton Deneyleri TS EN 12350-1,2,5,6,7,8,9,10,11 Beton – Taze Beton Deneyleri TS 3323 Beton – Basınç Deney Numunelerinin Hazırlanması, Hızlandırılmış Küre Tabi Tutulması ve Deneyleri TS 13508 Olgunluk Yöntemi ile Beton Dayanımının Tahmini TS EN 206-1 Beton – Özellik, Performans, İmalat ve Uygunluk TS 708 Çelik – Betonarme İçin Donatı Çeliği TS802 Beton Karışım Tasarımı Hesap Esasları TS 3528 Beton Agregalarında Hafif Madde Oranı Tayini TS EN 998-1Kagir Harcı TS 706 EN 12620+A1 Beton Agregaları TS EN 13263-1+A1 Silis Dumanı- Betonda Kullanılan TSE CEN/TR 15177 Betonun Donma-Çözülme Direncinin Tayini- Yapısal iç Hasar TS EN 81-70 Asansörler - Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları TS EN 13791 Basınç Dayanımının Yapılar ve ön dökümlü Beton Bileşenlerde Yerinde Tayini
Yapı Teknolojisi
İnşaat Ruhsatı ve İskan
İnşaat Ruhsatı Yapı (İnşaat) Ruhsatı Yapı ruhsatı, mücavir alanlar içerisinde ruhsata tâbi olan herhangi bir yapının inşaatına başlanabilmesi için belediyelerce, mücavir alan sınırları dışında Valiliklerce (Çevre ve Şehircilik Müdürlükleri) verilen izindir. 3194 sayılı İmar Kanunu kapsamına giren bütün yapılar için (27. madde de belirtilen istisna hariç ) yapı ruhsatı alınması zorunludur. İnşaat Ruhsatı 3194 sayılı İmar Kanununun 20,21 ve 22. maddeleri ile 3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında KALAN Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği'nin 57.maddeleri esas alınarak verilmektedir. İnşaatın ilk aşaması olan hafriyat işlemine dahi ruhsat alınmaksızın başlanamaz. Yapı ruhsatı alınmasına müteakip iki yıl içinde inşaata başlanılması ve 5 yıl içinde yapı kullanım izninin alınması gerekmektedir. Aksi taktirde yapı ruhsatı iptal edilir. Bu durumda yeniden ruhsat alınması mecburidir. Yapı izni alınmadan önce, yapı sahibi veya vekillerince bağlı bulunulan Tapu ve Kadastro Müdürlüklerine ve ilgili belediyelere başvurularak (aplikasyon tutanağı), (röperli kroki, röperli kroki yoksa ebatlı kroki) veya imar durumunu gösterir çapın ve yol kotu tutanağı ile parselin (kanal kotu tutanağı)± 0.00 kotuna göre pissu kanal bağlantısının hangi nokta ve kotlarda yapılabileceğini gösteren bir belgenin alınması gereklidir. Ayrıca ilgili idarece imar plânı yapımına veri teşkil eden jeolojik veya jeoteknik etüt raporunun parselin bulunduğu alanı da kapsayan bölümü parsel sahibine verilir. İlgili mühendislerce bu bilgilere göre parsele ilişkin zemin etüt raporu hazırlanır. Yapı sahibi ve kanuni vekillerince; bu belgelere göre, yürürlükteki kanun plân, yönetmelik, Türk Standartları, çevre şartları, fen, sanat ve sağlık kuralları ve bütün mevzuat hükümlerine uygun olmak suretiyle aşağıda belirtilen projeleri hazırlattırılır. Usulüne uygun doğru ve eksiksiz düzenlenmeyen Yapı Ruhsatı, onaylanmış olsa dahi geçersizdir. Bu Ruhsat formu, 1 asıl, 3 nüsha olarak düzenlenecektir. Aslı yapı sahibine verilecektir. 1’inci nüsha Ruhsatı veren kurumda kalacaktır. 3’üncü nüsha ise ilgili muhtarlığa gönderilecektir. Yapı Ruhsatı formu usulüne uygun olarak düzenlenmek zorundadır. Mimari proje müellifleri diğer görevliler ile birlikte bu formun usulüne uygun doldurulmasından sorumludur. Yapı ruhsatı almak için belediyelere veya valiliklere verilecek belgeler aşağıda belirtilmiştir. Dilekçe, Son tarihli tapu Hissedarların muvaffakatı veya vekaleti İmar durumu Ölçülü çap Ölçekli çap Yol kotu tutanağı Kanal kotu tutanağı Aplikasyon dosyası Aplikasyon krokisi Jeolojik rapor Mimari proje Statik proje Zemin etüd raporu Elektrik projesi Isı yalıtım projesi Sıhhı tesisat projesi Kalorifer projesi İstinat duvarı projesi Fenni mesullere ait imza sirküleri Proje müellifleri ve fenni mesullerin müellif ve mesuliyet belgeleri (noter onaylı taahhütnameleri) Sığınak raporu İmar Kanunu 22.Maddesine istinaden hazırlanan belge ve projeler ile müracaat yapılır. İlgili kurum tarafından belgeler doğrultusunda hazırlanan projelerin kanun ve yönetmeliklere uygunluğu incelenir. Eksik ve yanlış bulunmuyorsa müracaat tarihinden itibaren 30 gün içinde ruhsat verilir. Eksik ve yanlış bulunması durumunda müracaat tarihi itibari ile 15 gün içinde eksik ve yanlışları bildirilir. Eksik ve yanlışlar bildirildikten sonra yapılacak müracaattan itibaren en geç 15 gün içinde ruhsatı verilir. Dilekçe Herhangi bir belirli matbu şekli olmayıp, inşaatın yapılacağı yerin sınırları içerisinde kaldığı belediye adına yazılmış, tapuda belirtilen arsa üzerinde, projede belirtilen özelliklerdeki bina inşaatına izin verilmesi yönündeki talep yazısıdır. Ekinde parsel durumunu belirleyen jeolojik raporun bulunması gerekmektedir. Taahhütname Taahhütname, inşaatın genel fennî sorumlusunun, fennî mesuliyetini üstlendiği inşaatla ilgili olarak, aşağıda belirtilen hususları yerine getireceğini taahhüt ettiği belgedir. 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanununa göre yapının fenni sorumluluğu, yapının denetimini üstlenmiş bulunan yapı denetimi kuruluşları yerine getirmek zorundadır. İmar Kanununun 26. maddesi, kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapıların, imar planında o maksada ayrılmış olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere, mimari, statik ve her türlü fenni mesuliyeti ilgili kurum ve kuruluşça üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla avan projeye göre ruhsata bağlanabileceğini hükme bağlamıştır. Buna göre, kamu kuruluşlarınca yapılacak ya da yaptırılacak her türlü yapı için, imar planı kararı bulunması zorunludur. Bu tür yapıların fenni mesuliyetinin, yapı sahibi ilgili kurum tarafından üstlenilmesi ve bu sorumluluğu alacak kişilerin o kurum tarafından istihdam edilmesi gerekir. Ancak, ilgili kurumda bu nitelikte eleman bulunmaması halinde, yine kamu kurumu niteliğinde olmak kaydıyla başka bir kurumdan da fenni mesul/mesuller temin edilmesi mümkündür. Ancak, diğer tüm yapılarda olduğu gibi, kamu yapılarında da fenni mesuliyet üstlenilmesi için, her türlü ihtisas konusu ile ilgili olarak, mimar, inşaat mühendisi, makine mühendisi, elektrik mühendisi, harita mühendisi ve gerektiğinde peyzaj mimarı bulundurulması zorunludur. Tapu Kayıt Örneği Tapu kayıt örneği, inşaatın yapılacağı arsanın, inşaatı yaptıracak kişi/kişiler veya kuruluşa ait olduğunu gösteren ilgili tapu dairesinden alınmış tapu veya tapu yerine geçen belgelerdir. Dilekçe ekinde, noterden tasdikli tapu senedi fotokopisi, yoksa aşağıdaki belgeler, tapu kayıt örneği yerine ilgili belediyeye verilmek zorundadır. Tahsis belgesi (775, 2510, 4763, 5613, 7269 sayılı kanunlara göre tahsisi yapılıp da tapu siciline kaydedilmemiş arsalar için) Mahkeme kararı (İlgili mahkemenin kesinleşmiş kararı ve yetkili makamlar tarafından bu karara göre verilen belge) Üzerine inşaat yapılacak arsanın hisseli olması durumunda, bütün hissedarların tapu senetleri veya mülkiyet durumunu gösteren tapu tescil belgesinin dilekçe ekinde ilgili belediyeye sunulması gerekmektedir. (Bu belgelerin yapı ruhsatı için belediyeye verilen dilekçenin veriliş tarihinden en fazla bir ay öncesine ait olması gerekmektedir). Vekaletname veya Muvaffakatnameler Vekaletname veya muvaffakatname, üzerine inşaat yapılacak arsanın birden fazla kişiye ait olması (hisseli olması) durumunda, inşaat işlerini yürütme konusunda kendisine yetki verilen kişiyi gösterir noter tasdikli belge ile sahibi oldukları arsa üzerinde inşaat yapılmasına rızaları olduğunu gösterir noter tasdikli belgelerdir. İnşaat yapılacak arsanın hisseli olması durumunda her bir hissedarın vekaletnamesi ve muvaffakatnamesi dilekçe ekinde yer almalıdır. Mimari Proje Dilekçe ekinde mimari proje kapsamında aşağıdaki plânlar yer almalıdır: Vaziyet Plânı: Aplikasyon tutanağı esas alınmak üzere, 1/200 veya 1/500 ölçeğinde hazırlanmış olmalı, bina ve müştemilatlarını toplu olarak gösteren, yol kotuna göre gerekli kotlar ile arsanın bina bitimindeki durumunu gösteren kotlar yer almalı, peyzaj projelerine yönelik olarak dikilecek ağaçların yerleri göstermelidir. Kat Plânları: 1/50 ölçeğinde çizilmiş olmalı, bodrum katı, normal katlar ve çatı konstrüksiyon plânı ile istenmesi halinde temel plânından oluşmalıdır. Kat plânları, bir katı 500 m2’ye kadar olan binalar için 1/50, daha büyük binalar veya eni veya boyu 25 metreyi geçen binalar için 1/100 ölçeğinde çizilmiş olmalıdır. Ayrıca, otel, hastane ve iş hanı gibi aks sistemine göre yapılan binalar için kat plânları 1/100 ölçeğinde çizilmeli, akslar arasında kalan birimler ise 1/50 ölçeğinde gösterilmelidir. 1/100 ölçeğinde çizilmekle birlikte sanayi tesisleri ile depo ve garajlarla ilgili birimlerin 1/50 ölçeğinde çizilmesi gerekmez. Kat plânlarında “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun gösterimler yapılmalıdır. Kesit: 1/50 veya 1/100 ölçekli çizilmiş, biri merdivenlerden geçmek şartı ile binanın enine ve boyuna kesitlerini gösteren plânlardan oluşmalıdır. Kesitlerde yol veya yaya kaldırımı kotları, bahçelerin halihazırdaki ve tevsii edilecek kotları, bitişik nizama göre yapılan binalarda komşu bina veya parsellerin kotları, parselin (± 0.00) kotuna göre gösterilecektir. Cephe Görünüşler: Binanın tüm cephelerini gösteren 1/50 veya 1/100 ölçekli olarak çizilmiş dış görünümle ilgili plânlardan oluşmalıdır. Sistem ve nokta detayları: Yapının genel sistem detayları ile pencere, çatı vb. gibi özellik arz eden kısımları ile ilgili ayrıntılı çizimlerdir. Isı yalıtım projeleri: Duvarlar basta olmak üzere, tavan, taban ve diğer kısımlarda ısı yalıtımını gösteren detay çizimlerdir. Statik Projeleri Statik projeleri, çelik-karkas binalarda, çelik yapı hesapları ile 1/10, 1/20 ve 1/100 ölçekli plânlar, betonarme-karkas binalarda betonarme hesabı ile 1/10, 1/20 ve 1/100 ölçekli projelerdir. Yapı ruhsatı için müracaat sırasında, yapılacak bina türüne göre, “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre inşaat mühendisi tarafından hazırlanmış olacaktır. Tesisat ve Peyzaj Projeleri Tesisat projeleri, yapılacak binanın elektrik, ısıtma, havalandırma, klima, doğalgaz ve sıhhî tesisatı ile ilgili teknik özellikleri, gerekli hesaplamaları ve bina içerisindeki yerlerini ve gerekli bağlantı hatlarını gösteren projelerdir. Tesisat projeleri konusuyla ilgili bir uzman (elektrik tesisatı elektrik mühendisi, kalorifer, havalandırma ve sıhhî tesisat ise makine mühendisi) tarafından hazırlanmış olacaktır. Varsa, asansör uygulama projesi, yapı ruhsatı verilmeden önce ilgili kurumlar tarafından onaylanmış olmalıdır. Doğalgaz projeleri doğalgaz tesisat yönetmeliği ve teknik şartnameleri çerçevesinde hazırlanmalıdır. Peyzaj projeleri, yapı ile ilgili çevre düzenlemelerini gösteren projelerdir. Mimari proje ile birlikte peyzaj projeleri ve krokisine uygun olarak parsel ve yapı ilişkisi kurularak aplikasyonlar hazırlanacaktır. Yol ve Alt Yapı Katılım Payları Ödeme Belgeleri İnşaat izni alabilmek için, yatırılan yol katılım payı ile kanalizasyon vb. gibi gerekli alt yapı katılım harçları yatırılacaktır. Yapı Kullanma İzin Belgesi Yapı Ruhsatı verilen bütün yapılar için İmar Kanunu’nun 29-30-31. Maddeleri doğrultusunda Yapı Kullanma İzin Belgesi düzenlenmesi zorunludur. Bu Belge, 1 asıl, 3 nüsha olarak düzenlenecektir. Aslı yapı sahibine verilecektir. 1’inci nüsha Belgeyi veren kurumda kalacaktır. Yapı Kullanma İzin Belgesi formu usulüne uygun olarak düzenlenmek zorundadır. Mimari proje müellifleri diğer görevliler ile birlikte bu formun usulüne uygun doldurulmasından sorumludur. Yeterli olmayan bölümler için, yanlızca o bölümü kullanmak koşulu ile ek form düzenlenecek olup, düzenlenecek ek form mutlaka aynı belge tarih ve numarası yazılarak idarece onaylanacak ve ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilecektir. Yapı Kullanma İzin Belgesi, benzer dahi olsa parselde birden fazla yapı var ise aynı belge numarası ile her yapı için onaylı mimari projede belirtilen blok numarası verilerek ayrı ayrı düzenlenecektir.
Yapı İşletmesi
Projelerin Hazırlanması
Projelerin Hazırlanması Yapının yapılacağı arazi tespit edilip arazide zemin etüdü yapıldıktan sonraki safha projelerin hazırlanması işidir. Projelerde verilen bilgilerin tümü bir yapıda bir araya getirileceğinden projelerin birbirleriyle uyumlu ve koordineli olarak hazırlanması gerekmektedir. Proje tanımlamaları şu şekildedir; Ön proje Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projedir Kesin proje Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projedir. Uygulama projesi Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projedir. Uygulama projeleri şunlardan oluşur; a)Mimari projeler: İnsanların yaşamını kolaylaştırmak ve çeşitli eylemlerini sürdürebilmeleri için gerekli yapı veya yapı topluluklarının, iç ve dış mekanların estetik ve işlevsel gereksinimlerini teknik ve yönetsel zorunluluklarla bağdaştırarak, bilim, çevre, kültür ve sanat değerlerini geliştiren ve en ekonomik çözümleri içeren tasarım projeleridir. Mimari kapsamda hazırlanacak projeler: Mimari kat planları Mimarlı detay planları Cephe Sistem kesitleri Mimari kesitler Mimari görünüşler (Ön- Arka- Sağ- Sol ) Asma tavan planları Islak hacim detayları Döşeme planları Merdiven detayları Doğrama sistem detayları Ahşap kapı ve dolap detayları Çatı planı ve detayı b)Statik projeler: Mimari projeye uygun olarak, inşaat mühendisleri tarafından hazırlanır. Taşıyıcı sistemi ile kullanılacak malzemenin mühendislik özellikleri belirlenir. Ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen betonarme, yığma, çelik v.b. yapıların türlerine göre taşıyıcı sistemlerini gösteren, bodrum kat dahil tüm kat planları, çatı planları, bunların kesitleri, detayları ve hesaplarıdır. Taşıyıcı sistemin düşey ve yatay elemanları açık olarak belirtilerek ve sistem şemaları verilmek suretiyle gösterilir. Temel yükleri hesaplanarak zemin bilgilerine göre temel sistemi (Münferit, mütemadi, radye, kazık, ve benzeri) belirlenir. Bu hesaplarda zeminin fiziksel parametreleri, zemin-temel-yapı etkileşimi ve temel tasarımının belirlenmesinde, mühendislik hizmetleri içeren standartlara ve bakanlıkça yayımlanan “Zemin ve Temel Etüdü Raporlarının hazırlanmasına İlişkin Esaslar”a uyulur. Statik kapsamda hazırlanacak projeler: Temel kalıp planları Temel donatı planları Temel zımbalama donatı planları Kiriş donatı planları Katların döşeme kalıp planları Katların döşeme donatı planları Merdiven planları Kolon, perde boy açılımları Kolon aplikasyon projeleri c)Mekanik projeler: Bu projelerde makine mühendisliği hizmetleri ile ilgili tesisat sistemleri hakkında gerekli çalışmalar yapılır. Mimari projeler üzerinde sistemlerin cihaz yerleşimleri şematik olarak gösterilir. Mekanik kapsamda hazırlanacak projeler: Sıhhi tesisat projesi Isı yalıtım hesabı Havalandırma Projesi Yangın tesisat projesi Isıtma ve Soğutma projesi (Kalorifer- Fancoil- Brülör projeleri) Otomatik kontrol projesi Doğalgaz projesi Medikalgaz projesi Mutfak tesisat projesi Çamaşır odası tesisat projesi d)Elektrik projeleri: Bu projelerde, elektrik mühendisliği hizmetleri ile ilgili elektrik sistemleri hakkında gerekli çalışmalar yapılır. Mimari projeler üzerinde, trafo, jeneratör, pano ve tablo yerleri ile enerji besleme güzergahı ile cihaz yerleşimleri şematik olarak gösterilir. Elektrik kapsamda hazırlanacak projeler: Aydınlatma tesisat projesi Priz tesisat projesi Kuvvet tesisat projesi Telefon – data- tv tesisat projesi Yangın algılama ve ihbar tesisatı projesi Müzik yayın anons ve kamera güvenlik tesisatı projesi Kablo kanal tesisat projesi Topraklama projesi Paratoner projesi Çevre aydınlatma projesi Seslendirme projesi Zayıf akım sistemleri kolon şemaları projesi Kuvvetli akım kolon şeması projesi OG tesisat projesi Asansör avan projesi Enerji getirme projesi Elektrik pano detay projesi e)Peyzaj projeleri Bu projelerde, açık ve yeşil alan peyzaj projeleri ile ilgili alanın yakın çevresi ile ilişkilendirilerek, alana ait veriler ve konular ele alınarak değerlendirilir. Yapısal malzeme ile özellikleri, bitki türlerinin nitelik ve niceliği korunması istenen mevcut yapısal ve bitkisel öğeler ele alınarak, uygulama ve bakıma yönelik teknik bilgiler, yöntemler, krokiler, şemalar ve perspektif görünüşler olarak gösterilir. Peyzaj kapsamda hazırlanacak projeler: Yapısal peyzaj Bitkisel peyzaj f)Altyapı projeleri Saha tanzimi ile yol, su, kanalizasyon ve drenaj projeleri için rapor tanzim edilir. Bu raporda su ihtiyacının ne şekilde sağlanacağı, kanalizasyon tipi, deşarj imkanları, drenajın gerekli olup olmadığı ve ne şekilde yapılacağı belirtilir ve yol tipi hakkında bilgi verilir. Bu raporlardaki teknik bilgilere göre krokiler, şemalar ve perspektif görünüşler olarak gösterilir. Altyapı kapsamda hazırlanacak projeler: Elektrik altyapı Mekanik altyapı Yol otopark projeleri Kanalizasyon projeleri Yağmur suyu projeleri İçme suyu projeleri h)Aplikasyon ve plankote Projelere altlik teskil etmek amaciyla arazinin topografik durumu ile birlikte tüm detaylari kapsayan haritalar (plankoteler) hazırlanır. Harita plan ve ölçü belgelerinde bulunan bilgiler (aplikasyon) hazırlanır. (Örneğin; İnşaattan önce bir yapının temelinin antiklinal ve kolon yerlerinin arsa üzerinde saptanarak işaretlenmesi.) Mahal Listelerinin Hazırlanması Mahal listesi hazırlanması; ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır. Hazırlanmış olan mimari, mekanik, elektrik, peyzaj projelerine uygun olarak aynı disiplinlerin mahal listeleri hazırlanacaktır. Mimari mahal listeleri: Mimari projelerdeki döşeme, duvar, tavan, doğrama, merdiven, dış cephe, çatı kaplamalarında kullanılacak malzemelerin her bir mahal için ayrı ayrı gösterildiği dokümanlardır. Mahal listelerinde gösterilen malzemeler projelerde gösterilenlerden farklı olmamalıdır. Mekanik mahal listeleri: Mekanik projelerde gösterilen imalatların her bir mahal için ayrı ayrı gösterildiği dokümanlardır. Mekanik kapsamda hazırlanan projelerin yine proje bazında ayrı ayrı mahal listeleri oluşturulacaktır. Elektrik mahal listeleri: Elektrik projelerinde gösterilen imalatların her bir mahal için ayrı ayrı gösterildiği dokümanlardır. Elektrik kapsamda hazırlanan projelerin yine proje bazında ayrı ayrı mahal listeleri oluşturulacaktır. Peyzaj mahal listeleri: Yapısal ve bitkisel peyzaj projelerinde gösterilen imalatların her bir mahal için ayrı ayrı gösterildiği dokümanlardır. Tüm bu mahal listeleri iki şekilde hazırlanabilir. Birincisi Kullanılacak imalatlar alt alta sıralanır mahal isimleri üstte yan yana yazılır. Mahal ile imalat isminin kesiştiği yer işaretlenir. İkincisi mahalin ismi yazılır. Mahalde kullanılacak tüm imalatlar açıklanır. Tüm mahaller alt alta yazılarak devam edilir. Yaklaşık maliyet konusunda örneklerle ve ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Kaynak: AKBIYIKLI, R. (2017), “İnşaat Yönetimi – Metraj ve Maliyet Hesapları”, Genişletilmiş 3. Baskı, 803 sayfa, Birsen Yayınevi, İstanbul.
Yapı Teknolojisi
Yapının Yapılacağı Arazinin Tespiti (İmar Durumu)
Yapının Yapılacağı Arazinin Tespiti (İmar Durumu) Yapının yapılacağı arazi tespit edilirken veya var olan bir araziye yapı yapılırken, kanunlarla ve yönetmeliklerle belirlenen kurallara uyulması gerekmektedir. Arazinin kullanım amacına göre; Mücavir olan içinde veya dışında olduğu İmar planının olup olmadığı Tarım arazisi olup olmadığı Sanayi arazisi olup olmadığı Sulama arazisi olup olmadığı Kıyı kanunlara uygun olup olmadığı, dikkat edilecek en önemli konulardır. Eğer konut için bir yapılaşma yapılacaksa konuta göre, sanayi için ise sanayi yapılaşmasına uygun olarak kanun ve yönetmelikler ışığında yapılaşma yapılır. Ayrıca 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, bu kanunun ilgili maddelerine uyulmak kaydıyla 2960 sayılı İstanbul Boğaziçi kanunu ve 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi hakkında kanun ile diğer özel kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu kanunun özel kanunlara aykırı olmayan hükümleri uygulanır. Mücavir alan içerisinde ise Belediyeler, mücavir alan dışında ise il özel idareleri tarafından tüm işlemler yürütülerek onaylatılır. 5302 sayılı il özel idaresi kanunu gereğince belediye ve mücavir alan sınırları dışında yapılacak her türlü imar ile ilgili iş ve işlemler il özel idarelerine devredilmiştir. Bu kapsamda; 3194 sayılı imar kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmelikler kapsamında Belediyeler ve özel idareler tarafından yürütülmektedir. Ancak bazı özel idareleri tarafından Su ve Orman Bakanlığı’nın olurları ile 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı (ÇDP) yürürlüğe girmiş, her türlü imar işleri söz konusu ÇDP kullanım kararları ve plan hükümlerine göre yürütülmeye başlanılmıştır. İmar mevzuatları; 3194 sayılı İmar kanunu (Ek:1) Yerel yönetimlerce hazırlanan tip imar yönetmelikleri Plansız alanlar yönetmeliği, çerçevesinde detaylı olarak anlatılmaktadır. Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği; Yerleşik alan içi: Belediye mücavir alan sınırları dışında planı bulunmayan köy ve mezraların yerleşik alanlarında uygulanacak esasları Yerleşik alan dışı: Belediye mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan (iskân dışı) alanlarda uygulanacak esasları, olarak düzenlenmiştir. Belediye mücavir alan dışında planı bulunmayan köy ve mezralarda yapılaşma; Köy yerleşik alan sınırı: Köy ve mezraların ibadet yeri, köy konağı gibi köy ortak yapıları ile köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlar tarafından, yapımı tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine uygun olarak inşa edilmiş yapıların toplu olarak bulunduğu yerlerde mevcut binaların en dışta olanlarının dış kenarlarından geçirilen çizginin içinde kalan alan köy yerleşik (meskun) alandır. Köy yerleşik alan civarı : Köy yerleşik alan sınır çizgisi ile 100 metre dışından geçirilerek alan, valiliklerce tespit edilerek il genel meclisinde karara bağlanan sınırları içinde kalan alan köy yerleşik alan civarıdır. Köy yerleşik alanlarında, civarında ve mezralarda yapılacak konut, tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile müştemilat binaları, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Plansız Alanlar Yönetmeliği” nin 57. Maddesine göre yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesine tabi değildir. Ancak yapı projelerinin, Fen ve Sağlık kurallarına uygun olduğuna dair Valilik (İl Özel İdaresi) görüşü alınmasından sonra muhtarlık tarafından izin verilir. Bu izne uygun olarak yapının inşa edilmesi şarttır. Köy yerleşik alan sınırları dışındaki yapılaşma 3194 sayılı imar kanunun “Plansız alanlar Yönetmeliği” nin 63. Maddesine göre; köyün yerleşik alan sınırı dışında ancak köyün idari sınırları içerisinde il özel idaresinin yetki alanında kalan yerlerde yapılmak istenen her türlü yapı için yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni (İskan Ruhsatı) alınır. Köy yerleşik alan sınırı dışında kalan alanlarda yapılacak yapılar ruhsata tabi olup, toplam inşaat alanı 500 m2 geçmeyen yapılar yapı denetime tabi değildir. Fenni mesuliyet proje mükelleflerince üstlenilebilir. (Çevre Şehircilik Bakanlığına ait 648 sayılı KHK) 3194 sayılı imar kanunun 31. Maddesi gereği; inşaatın bitme günü, yapı kullanma izninin verildiği tarihtir. Kullanma izni verilmeyen yapılar ve alınmayan yapılar da izin alıncaya kadar elektrik, su ve kanalizasyon hizmetlerinden ve tesislerden faydalandırılmazlar. Ancak kullanma izni alan bağımsız bölümler bu hizmetten istifade ettirilir. Yapı ruhsatı alınması müteakip iki yıl içinde inşaata başlanılması ve 5 yıl içinde yapı kullanım izninin alınması gerekmektedir. Aksi taktirde yapı ruhsatı iptal edilir. Bu durumda yeniden ruhsat alınması mecburidir. Tarım alanlarındaki yapılaşma taleplerinde tarım arazileri sınıflamasına göre Toprak Koruma Kurulu’nun görüşlerinin alınması zorunludur. Yukarıda açıklananlar dışında yapılmak istenilen tesisler 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı onaylandıktan sonra yapı ruhsatı ve yapı kullanma iznine tabidir. Bu ruhsatlar mücavir alan içerisinde ise belediyeler, dışında ise il özel idareleri tarafından verilir. İfraz ve Tevhit İşleri; Birleştirme (tevhit) Bakanlığın 2010/4 sayılı genelgesinde; “Birbirine bitişik birden çok parselin bir parsel haline dönüştürülmesini ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır. Birleştirme (Tevhit); Tapu kütüğünün ayrı ayrı sayfalarında kayıtlı, birbirine bitişik, iki ya da daha fazla parselin, ilgilisinin talebi üzerine İmar Kanununun 15 ve 16’ncı maddelerince tek bir parsel numarası altında birleştirilerek, kütüğün ayrı bir sayfasına tescili ile tek bir tapuya bağlanmasıdır. Ayrıma (İfraz); Tek parça olan bir taşınmazın iki ya da daha fazla parçaya ayrılmasıdır. Bakanlığın 2010/22 sayılı genelgesinde; “Bir parselin İmar Yasasının 15 ve 16’ncı maddeleri uyarınca iki ya da daha fazla parçalara bölünmesi işlemidir.” şeklinde tanımlanmıştır. Tapu kütüğünün müstakil bir sayfasında kayıtlı taşınmazın İmar Kanununun 15 ve 16’ncı maddelerince iki ya da daha fazla parçaya ayırarak, kütük sayfasına yeni oluşan her bir parçanın ayrı bir parsel numarası adı altında ayrı ayrı kaydedilmesidir. Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğince üst ölçek planı bulunmayan iskan dışı alanlarda, ifrazlardan sonra elde edilecek her parsel 5000 m2 küçük olamaz. Bu parsellerin tapu kadastro ve tapulama haritalarında bulunan mevcut kadastro yoluna cephesi, yapılan ifrazdan sonra 25 metreden az olamaz. Parselden terk suretiyle yol oluşturulamaz. Yeni yerleştirme oluşturma amaçlı ifraz işlemi yapılamaz ayrıca ifraz işlemlerinde tarım il müdürlüğü görüşü alınmaktadır. Tevhit işlemlerinde 5000 m2 şartı aranmaz tevhit işlemlerinde parsellerin kamuya açık yola cepheli olması gerekmektedir. Yapılacak olan yapının parsel içerisindeki yeri ve toplam inşaat alanı ve kat adeti hakkında bilgiler ilgili idarelerden (Belediyeler, İl özel idareleri ) imar durum belgesi alınarak arazi hakkında bilgiler elde edilir. İmar işlerinde geçen bazı terimler ve tanımları ; Nazım imar planı : Varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır. Uygulama imar planı: Tasdikli hâlihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır. Yerleşme alanı: İmar planı sınırı içindeki yerleşik ve gelişme alanlarının tümüdür. İmar adası: İmar planındaki esaslara göre meydana gelen adadır. İmar parseli: İmar adaları içerisindeki kadastro parsellerinin İmar Kanunu, İmar Planı ve yönetmelik esaslarına göre düzenlenmiş şeklidir. Kadastro adası: Kadastro yapıldığı zaman var olan adadır. Kadastro parseli: Kadastro yapıldığı zaman kadastro adaları içinde bulunan mülkiyeti tescilli parseldir. Yapı: Karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir. Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarıyan, hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapılardır. Mücavir alan: İmar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmiş olan alanlardır. Çevre düzeni planı: Ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plandır. Fen adamları: Yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makine, harita-kadastro ve benzeri alanlarda mesleki ve teknik öğrenim veren en az lise dengi okullardan mezun olmuş veya lise mezunu olup, bir öğretim yılı süreyle bakanlıkların açmış olduğu kursları başarıyla tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanununa göre ustalık belgesine sahip olan elemanlardır. Son nüfus sayımında nüfusu 10000 aşan yerleşimlerin imar planlarının yaptırılması mecburidir. Tarım arazileri toprak kanununa ve arazi kullanımı kanununda belirtilen izinler alınmadan tarımsal amaç dışında kullanılmak üzere planlanamaz. Yapı Ruhsatı Alma Şartları; İmar kanunu kapsamına giren bütün yapılar için ( imar kanunun 26. Maddesinde belirtilen istisnalar dışında ) belediye veya il özel idarelerinden yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir. Yapı ruhsatı almak için belediye veya il özel idarelerine yapı sahipleri veya kanuni vekillerince dilekçe ile müracaat edilir. Dilekçeye tapu, mimari proje , elektrik ve tesisat projeleri , resim ve hesapları , röperli veya yoksa ebatlı kroki ile bunlara ilaveten projeleri hazırlayan mimardan proje mükellefi olduğuna dair alınan belge ve arazinin zemin etüdü raporları ekte sunulması gerekmektedir.
Yapı Teknolojisi
Ahşap Yapı Elemanlarının Kullanımı ve Değişimi
Ahşap Yapı Elemanlarının Kullanımı ve Değişimi Zaman içinde mimarinin değişimine yeni konstrüksiyonu ve biçimlere yönelmesine çok çeşitli faktörler etkili olmuştur. Bunlardan biride yapı malzemeleri seçimi endüstriyel gelişmedir. Ahşap canlı bir organizma olan ağacın meydana getirdiği lifli heterojen ve an izotrop bir dokuya sahip organik esaslı bir yapıya sahiptir. Ahşap adı Arapça “odundan mamul eşya anlamına gelen” Hasep kelimesinden gelmektedir. Ahşap diğer yapı malzemelerinden farklı olarak belki de canlı bir dokunun ürünü olması nedeni ile yapılarımızda daha çok görmek istediğimiz sıcak bir malzemedir. Ancak özellikle ekonomik nedenlerle çağımızda kullanılması gittikçe zorlanan doğal ahşap günümüz teknik imkanları ile homojen ve izotrop bir malzeme olarak geliştirilmiş, böylece ölçü bakımından yapıda kullanılmaya elverişli olmayan ahşaptan ve de değerli ağaçlardan en fazla yararlanma imkanları getiren fabrikasyon ürünü ekonomik amaçlı yapıda doğal ahşaptan daha geniş olanlara sahip suni ahşap malzemeler kullanılmaya başlanmıştır genel olarak ahşabın yapı kuruluşunda yer alışının tercih nedenlerini, elde ediliş kolaylığı açıklık geçmede konstrüksiyon kuruculuğunda sahip olduğu imkanlar malzemenin işlenebilme ve istenilen biçime getirebilme rahatlığı ısı – ses tutuculuğu ve sıcaklık hissi ve hijyenik yönü ile mekanik mukavemetin oldukça yüksek değere sahip oluşu şeklinde özetleyebiliriz. Ayrıca mimarimizde çok geniş kullanım alanına sahip olan ahşap malzemenin seçiliş nedeni içinde felsefi düşüncesinin bir yeri vardır. Örneğin Türklerin doğa sevgisini ağaca karşı olan geleneksel saygılarını ortaçağ Avrupa’sının kalıcı taş yapılarının yerine geçici yapılar yapmadır ki dünya görüşlerini ve sökülebilir bir malzeme seçimi ile göçebelik hislerini ahşap kullanımları ile bağdaştırabiliriz. Oğuz Türklerini Oğuz Destanındaki Fıstık Çamı, Kaynı ağacından doğan beş erkek çocuğun öyküsü veya Türkün her olayı bir ağaç dikme vesilesi yapmasını ağaç sevgisinin en güzel örneği sayabiliriz Eski insanlar evini yaparken hiçbir zaman onu en küçük detayına kadar tamamlamıştır. Gelecek kuşakların da bir takım ilaveler yapmasını istemiştir.ayrıca bazı evlerin kapılarının üstünde “mal ve mülk için yalan dendiği ve gerçek sahibinin kim olduğunu soran” çeşitli beyitlerin bulunuşu da Türk felsefesine gören evin geçici olarak kabul edildiğini açıkça göstermektedir. Çağdışı devirlerdeki Avrupa da görülen anıtsal ve kalıcı taş yapıların ise aynı anlamı taşımadığı gözle görülür bir gerçektir. Mimarinin biçimlenişinde malzeme önemli bir faktör olmuştur. Dolayısıyla yapı malzemeleri teknolojisindeki değişimler ve gelişimler mimarinin konstrüksiyon ve formuna da paralel olarak aksetmiş ve bu değişimlerin bütünleştirdiği yeni bir mimari çıkmış, zaman süreci içinde ahşabın mimarideki kullanımını öncelerken konuyu teknoloji büyük değişiklikler gösteren endüstri devrimi öncesi ve sonrası olmak üzere ikiye ayırarak incelemek daha uygun olacaktır. Endüstri devrimi öncesi ahşap, ilk insanın barınak gereksinimlerini karşılamak amacı ile kullanıldığı doğal yapı malzemelerinden biri olmuştur. Önceleri ağaç kavuğundan başlayarak yapıda saz, kamış ve ahşap yığma tekniklerini uygulamış ve ahşap karkas sistemine geçilmiştir. Doğal ahşapta eskinin zamana bağlı geleneksel bir gelişme gösteren malzeme seçimi ve kullanımı bilgisi ile günümüz malzeme kullanım tekniği arasında çok az değişim görülmektedir. Örneğin ahşap çatı kuruluşun da ilk defa Prigya ‘ da uygulana teknik ile bu gün kullanılan geleneksel teknikler birbirine çok benzemektedir. Türkler doğa sevgilerini ve felsefi düşüncelerini ahşabın kendine özgü fiziksel özellikleri ile birleştirerek genellikle ahşaba yer vermişlerdir. Ahşap karkas sistemi çağdaş düzeye varacak şekildedir. 17 nci ve 18 nci yüzyıla kadar görülen örnekler aynı devir Avrupa’sındaki örnekler karkasın her kısmında çok büyük kesitli ahşapların yer aldığı daha enine bağlayıcılardan kurulduğu pencere açıklıklarının ahşabın genel kullanım ilkesine uymadığı, kullanılan payandaların ise esas taşıyıcılık görevi yerine süs için yapıldığı görülür. 9 ncu yüzyılda Selçuklulardan itibaren gelişen ahşap oyma sanatı da, Osmanlılarda 16 ncı ve 17 nci yüzyıllarda Hayrettin, Sinan, Davut ve Mehmet ağalar gibi devrin en ünlü mimarları tarafından Topkapı Sarayında açtıkları atölyede öğretilmekte idi. Endüstri devrimi sonrası ekonomik koşullar ve kullanım amacına yönelik malzeme, üretim endüstrisinin gelişmesi ile doğal ahşap şeklini değiştirerek yerini yavaş yavaş yapay ahşap malzemelere bırakmıştır. Kaplama malzemeler 1840 tarihinden sonra mobilyacılıkta endüstrileşme başlangıcı ile geliştirilmişse de M.Ö. 1500 yıllarında Mısır Firavunu Tutankemenin mezarında bulunan fil dişi kakmalı abanoz ve sedir ağacından kaplama yapılmış bir sandık bu tekniğin çok eskiden de bilindiğini ortaya koyan bir anıttır. Ayrıca M.S. 6 ncı yüzyılda Japonya’daki ev duvarlarında kullanılan ağır kağıtlar bu gün üretilen benzeri lif levhalara örnek olarak gösterilebilir. 1930-1939 yıllarında özellikle F.L. Wright, R. Nevtra gibi ünlü mimarlar ahşap türü geleneksel bir malzemeyi ileri yapı teknikleri ile bütünleştirerek çok güzel örnekler ortaya koymuşlardır. Bu arada doğal ahşap malzemenin rutubet, deformasyonunu gidermek, yanmazlığını sağlamak ve mikroorganizmalara karşı dayanımını arttırmak amacı ile çeşitli korunum yöntemleri üzerinde araştırmalar geliştirilmiş ve heterojen yapının istenilen kaliteye ulaşması sağlanmıştır. 1908’ de Avusturya’ da, 1915’ de Amerika’ da ahşap değişik şekillerde kullanılmıştır. Ülkemizde geleneksel yapılarımız incelendiğinde ahşap karkas sistemin yer aldığı sistem kuruluşunda sadelik ve fonksiyona aşırı özen gösterdiği ortaya çıkar. Karkas sistem arasındaki düşey yönde belli aralıklarla ara dikmeler kullanılmış, çerçeve sistemi payandalar yardımı ile rijitleştirilmiştir. Karkas arası boşluklar kerpiç, tuğla, taş gibi malzemelerle doldurulur, yöresel özelliklere göre dıştan yatay ahşap kaplamalar veya bağdadi sıva ile örtülmüştür. Duvar boşluklar ahşap kapaklar ve de alçının yer aldığı kafa pencereleri kullanılarak çözümlenmiştir. Geleneksel mimarimizin temel simgesi çatıda kendini göstermiş yapı hareketleri ilke olarak çatıya aktarılmadan oturtma çatı sistemi içinde çözümlenerek geniş saçaklarla yapılar kendine özgü bir biçim almıştır. Birbirine değen saçakları ve çıkmaları ile geleneksel bir Türk sokağı dış doğal etkilerden tamamen korunmuştur. Dolayısıyla genel mimari biçimin meydana gelişinde ahşap malzemenin gücüne bağlı kalınmıştır. Bu yüzden ahşap karkas zemin katta masif taş duvar üzerine yükselerek veya dikmeler üzerine alınmak suretiyle aşağıdan yukarıya doğru genişleyen sistem kendini göstermiş her iki şekilde ahşap yapıya bir oran ve modül anlayışı gelmiştir. Yapının doğa ile bütünleşmesi sağlanmış, tavan ve saçaklarda renk ve şekil cümbüşü ile yapıya ayrı bir güzellik kazandırılmıştır. Bu dönem malzemeden mimariye akış dönemidir. Günümüzde ise teknolojinin getirdiği imkanlarla yeni yeni çeşitler oluşturulmuş suni ahşap plak lambri, kirişlerle istenilen mimari formlar elde edilmiştir. Malzeme yapı fiziği sorunlarında halledilerek mimarimizin ihtiyacı olan malzemeler arasında önemli bir yer almaktadır.
Yapı Teknolojisi
Kütük Evler
Kütük Evler Çağlar boyu insanoğlunun ısınma, barınma, aydınlanma gibi ihtiyaçlarını karşılayan ahşap 21. Yüzyılın en önemli yapı malzemesi olmaya adaydır. Doğal hayata dönüşün yaşandığı günümüzde ahşap da günlük hayatımızdaki yerini gederek sağlamlaştırıyor. Amerika’ta Lap Home (Kütük Ev) üreticileri hazla çoğalıyorlar. İnsanlar kırsal kesimde yaptırmak istedikleri evlerinin orman ürününden olmasını tercih ediyorlar. Doğayla bütünleşme, iç içe yaşama arzusundan kaynaklanan bu tercih Türkiye’de de görülmeye başladı. Bu işbirliğinin amacı Türkiye’de de kişilerin isteklerine uygun çok değişik ev, plan ve modellerini yaratıp sunmak. Tabii bu iş için oluşturulan özel ormanlardan elde ediliyor. Kütük Evlerin Avantajları Kütük evler kesinlikle doğanın dostudur, yangına karşı daha dayanıklıdır. Malzemesi doğadan geldiği için doğa şartlarına oldukça direnebilir. Masif kütük olduğu için sürekli nefes alır. Bu nedenle havasızlık ve rutubet yapmaz. Topraktan nem almadığı gibi, topraktan gelebilecek haşereye karşı güvenilir. Pencere kapı ahşapları deforme olmaz. Çatı izolasyonu tamdır. Mükemmel enerji tasarrufu sağlar. Kütük Evlerin Standart Özellikleri Kütük evlerin bütün çizim ve projeleri, teknolojik gelişmeler ışığında özel bilgisayar programları ile uzman mimarlar tarafından hazırlanıyor. İmalat ve montaj safhasında meydana gelebilecek her türlü olası aksaklıklar bu gelişmiş programla (CAD) ile sıfıra indirilir. Kütük evlerin sağladığı kolaylıklar temelden başlar. Evin yapılacağı yerin toprağı 80 cm derinlikte kazılır. Meydana gelen çukura önceden yapılan statik hesaplar doğrultusunda belirli aralarla kolon pabuçları, demirli beton olarak atılır. Sömeller birbirine bağ kirişleri (deprem bağlantısı) ile bağlanır. Pabuçların merkezinden su basman seviyesine kadar taşıyıcı kolonlar çıkılır. Toprak seviyesi ile bina döşemesi arasında kolon boşluk 30-50 cm kolonlar haricinden herhangi bir malzeme ile doldurulmaz ve boş bırakılır. Evin zemini karkas sistemle traded wood kullanılarak kaplanır. Bu ahşap karkasın üstü komple plwood ile kapatılır. Türkiye’de su suntası olarak bilinen plwood sağlam ısı yalıtımı fonksiyonuna sahip üstüne her türlü işlemin kolayca yapılabildiği bir malzemedir. Playwood üzerine arzu edildiği takdirde seramik veya mermer döşenebilir. Evin sahibi isterse halı veya ahşap kaplatabilir. Bu işlerden sonra masif kütükler, önceden planlanan numara sırasına göre monte edilir. Kütük ev, masif kütükleri özel kesilenlerden dolayı aralarında su ve rutubet barındırmaz. Kütüklerin birleşen yüzeylerin çift oluklu olması iyi kenetlenmelerini sağlar. Arada kullanılan play-toom ses ve ısı yalıtımını sağlar. Akrilik yapıştırıcı ve emsallerinden altı kat daha dayanıklı 25 cm’lik vidalarla montaj işlemi yapılır. Ahşap kapı ve pencerelerde kullanılacak ahşap malzemeler özel olarak kurutulur. Bütün iç ve dış kapılar, gardırop kapakları da masif kütükten yapılır. Tüm kapı ve pencerelerde finisyon (son işlem) tamdır. Kalite nedeni ile tozun, rüzgarın ve suyun dışarıda kalmasını sağlar. Ara bölümler genellikle Avrupa’nın birçok ülkesinde ve Amerika Birleşik Devletlerinde inşaatların % 85’inde kullanılan dry-wall sistemi ile yapılır. Bu sistem hem pratik, daha sağlam, her türlü kullanıma uygun, hem de metre kare kaybını önleyici niteliklere sahiptir. Ses izolasyonu da geleneksel inşaat tarzındakilere benzer bir sistemle sağlanır. Arzu edilmesi halinde ara bölümler de ahşap olabilir. Bütün mutfak ve banyo dolapları Amerikan Triagle Pasitik Firması kataloglarından seçilebilir. Özel kurutulmuş meşe kullanan bu firma Amerika Birleşik Devletlerinde konusunda en Elektrik tesisat işçiliği işin başında daha proje aşamasında iken çözümlenir. Gerekli olan her bölüme imalat safhasında delik ve oluk açıldığı için montaj sırasında elektrik tesisat sistemi en basite indirilir. Bütün evin dekoratif tavan hatları projede belirlendiği şekilde seçilen ahşap malzeme, ebat ve aralıkta üretilir. Kütük evlerin çatısı en önemli kısımlarından birini oluşturur. Çatıda kullanılacak malzemeler, ısı, ses ve doğal şartlara karşı tam izolasyon ve yalıtım sağlaya bilmesi için bir dizi işlemden geçirilir. Çatı makası ve iskeleti özel ahşap kalitesi ile kurulur. Bunun çatı iskeletinin üzeri plywood malzemesi ile kaplanır. Bunun üzeri ise asfaltlanmış plaka halinde çatı yalıtım su malzemesi ile kaplanır. Yapı oturak, esnek ve asfalt tabanlı olup kırılmaz bir üründür. Üretici firmalar bu ürün için ortalama 20-30 yıl garanti veriyorlar. 12 ayrı renk seçeneği olan saxhinples, ayrıca son derece esnektir. Dışarıdan bakıldığında dekoratif bir görünüm sağlar. Çatı iç yüzeyi masif ahşaptan yapılır. İstenirse dry-wall ile kaplanabilir. Çatının yıllar boyu sağlıklı kalabilmesi ve rutubetten etkilenmemesi için saçak altlarına boydan boya döşenen havalandırma kanalları vasıtası ile çatı arasında devamlı bir hava sirkülasyonu sağlanır. Kütük Evlerin Özellikleri Dış Cephe: Evlerin dış cephelerinde çam tomruklar kullanılıyor. Çatı İzolasyonu: Çatılar alttan ve üstten tüm ek bağlantı noktalarında özel yalıtım malzemesi kullanılarak yalıtılıyor. Ayrıca tomruklar arasında da özel yalıtım malzemesi kullanılıyor. Evlerin çatılarında İtalya’dan ithal edilen kiremitler tercih ediliyor. Kapı ve Pencere: Evlerin kapı ve pencereleri 2. sınıf çam kereste kullanılarak yapılıyor. Camlar ısı camdan seçiliyor. Isınma: konutlar kat kaloriferi ile ısıtılıyor. Döşeme: Evlerin yer döşemelerinde 1. sınıf çamdan döşeme tahtası kullanılıyor. Yer döşemelerinde alttan izolasyon yapılıyor. Tavan: 1.sınıf çam lambri ile kaplanıyor. Banyo: Vitra markalı ürünler kullanılıyor. Mutfak: Evlerin mutfak dolapları da çamdan yapılıyor. Koruma: Her şeye karşı etkili, yanmayan en az 10 yıl dayanıklı, su bazlı yüzey koruma sistemi ile korunuyor.
Yapı Teknolojisi
Ahşap Yapılar Hakkında Merak Edilenler
- Ahşap Yapılarda yaşayanların fizyolojik ve psikolojik açıdan kendilerini çok daha sağlıklı hissettiklerini? - Ahşabın insanla birlikte soluk aldığını romatizma, astım, böbrek hastalıkları ve dolaşım bozuklukları üzerinde olumlu etkileri olduğunu? - Japon deprem uzmanlarının, tüm dünyada depreme karşı en dayanıklı yapının Osmanlı ahşap karkas sistemi olduğunu açıkladıklarını. - 1894 İstanbul depreminde, kalitesiz ahşap yapıların bile yıkılmadığını yanlarındaki güzel, yeni ve demirle bağlanmış kâgir yapıların tümüyle yıkıldığını? - ABD'deki konutların yaklaşık %90'ının ahşap olduğunu? - Şiddetli bir deprem sonrasında hasar gören betonarme bir yapının yıkılmak zorunda olduğunu, hasar gören ahşap bir yapının ise kısa sürede onarılıp, tekrar içinde yaşanılabileceğini? - Betonarme - Karkas dışında kalan tüm yapım sistemlerinde, zaman içinde hasar gören taşıyıcı elemanların, tümüyle yıkılmadan onarılabildiğini, hatta değiştirilebildiğini? - Ahşap Yapıların çok hafif olduğunu, kolay kolay çökmediğini çökse bile içinde bulunanları öldürmediğini? - Bir depremde, başlıca ölüm nedeninin yalnızca betonun ağırlığı olduğunu? - Betonarmenin, ahşaba göre beş misli, çeliğin on üç misli ağır olduğunu? - Marmara ve Bolu depremlerinde ahşap yapılarda yaşayanlardan hiç kimsenin yaşamını yitirmediğini? - Tarihten günümüze ulaşan en güzel sarayların, tapınakların ve diğer görkemli yapıların hiçbirinde beton kullanılmadığını ve binlerce yıldır ayakta kaldıklarını? - 1225' te Ren Nehri'ne yapılan ahşap Basel Köprüsü'nün 1903 yılına dek 774 yıl hizmet verdiğini? - XIII. ve XIV yy'larda yapılan, ahşap kolon çatıları olan Kastamonu, Mahmutbey, Beyşehir, Eşrefoğlu ve Afyon Ulu Camilerinin, özel bakım yapılmaksızın 600-700 yıldır ayakta olduğunu? - Dünya'nın en büyük tarihi üç ahşap yapısından bir tanesinin, 100m boyu ve sekiz katlı bir yetimhanesi olduğunu? - 1790 ' da, ahşap kullanılarak ve hiçbir taşıyıcı eleman olmaksızın 108 m açıklığa ulaşıldığını, bugün bu açıklığın 205m ' ye ulaştığını ? - Yangına 'a dayanıklı olduğun için, Dünya'nın önde gelen mimarlarının ahşabı çeliğe yeğlediklerini? - Bir yangın sırasında, çelik bir çatının 600 dereceden sonra çökme riskinin belirdiğini ve 15 dakika içinde çökebildiğini buna karşılık ahşap bir çatının ortalama bir saat ayakta kalabildiğini ve bu yüzden insanların canlarını kurtarma zamanlarının olduğunu? - Ahşabı yapı sektöründe kullanan ülkelerde ormanların küçülmediğini tersine bilimsel bir yaklaşım ve koruma anlayışı ile büyümekte olduğunu? - ABD' lilerin, yaşadığı topraklar üzerinde yalnızca 200 yıldır ev yaptıklarını, Anadolu'da ise on bin yıldır geleneksel yöntemlerle ev yapıldığını? - ABD' lilerin depreme karşı yaşam güvenceleri için, Anadolu insanının binlerce yıldır tanıdığı, uyguladığı ve 1940'lara dek de sürekli geliştirdiği ahşap-karkas yapı sistemini yaygın biçimde kullandıklarını? - Bugün gerekli önlemler alınır, ahşaba dönülürse ve doğa da bize yirmi yıl avans verirse, Türkiye'nin tüm deprem riskinden yirmi yıl içerisinde tümüyle kurtulacağını ? Biliyor muydunuz?
Yapı Teknolojisi
Ahşap Ev Üretim Aşamaları
Ahşap Ev Üretim Aşamaları Ahşap evde üretim 4 aşamada oluşur: Ahşap iskelet gerekli ısı değerini tam olarak sağlayan izolasyon dolgusu, koruyucu levhalar, iç ve dış kaplamalardan oluşan duvar, döşeme ve çatı panelleri ve ahşap laminasyon teknolojisi ile oluşturulmuş kiriş ve dikmelerin fabrikada üretilmesi. Elemanların uzmanlık ve teknoloji gerektiren yöntemlerle şantiyeye nakli. Önceden hazırlanmış beton temel üzerine çelik profil ve cıvata kullanılarak binanın montajı Dış yüzey işlemleri, çatı kaplamaları, elektrik tesisatı, mekanik donanımlar, parke, fayans, seramik, mutfak dolapları vs. nin tamamlanması. Ahşap Yapılar ve Lamine Ahşap Teknolojisi A.B.D, Kanada ve Finlandiya da ev ve apartman yapımında ahşap büyük çoğunlukla kullanılan metottur ve bu ülkelerin vatandaşları dünyada en iyi konutlara sahiptirler. Ticari ve sanayi yapılarda ahşap artarak kullanılmaktadır. Ahşap binaların yapımı, ısıtması ve soğutması ekonomik olup, yaşayanlara en yüksek derecede konfor sağlar. Geleneksel, çağdaş ve fütürist bina tarzlarında ahşap kullanılabilir. Mimari çözümleri sınırsızdır. Tarih ahşap yapıların sağlamlığını ve dayanıklılığını göstermiştir. Laminasyon , ülkemizde marangozlar tarafından bilinen ama, marangoz seviyesinden yukarı çıkamamış bir yöntemdir. Bu nedenle pek tanınmaz. Oysa Batı 100 yıldır bu yöntemi kullanarak harika yapılar üretmektedir. Lamine ahşap eleman, değişik ölçülerdeki bağımsız ahşap parçaların kontrollü endüstri koşullarında ve özel bağlayıcılarla tutkallanıp birleştirilmesinden oluşur. Lamine ahşap ile kolon, kiriş , kemer , makas ve bunun gibi birçok değişik formlarda eleman üretilebilir.