- Yaşam=Tasarım
- Her an yeni bilgi
İnşaat Sektörünün Yeni Nesil Bilgilendirici Platformu
yapı TeknolojisiKategoriler
Yapı TeknolojisiGüncel Konular
Kaba Yapı
Kalıp
Beton ve Betonarme Kalıpları Kalıp Nedir? İnşaat ustaları, beton ve betonarme elemanların inşasında kalıp sistemlerini kullanır. Kalıp, yerine dökülen betonun projedeki biçimini korumasını sağlar. Ayrıca bu sistem, yüzey kaplamasından ve kaplamayı bağlayan–destekleyen parçalardan oluşur. Uygulayıcılar, betonarme kalıplarını projeye uygun şekilde hazırlar. Gerektiğinde çelik çubukları yerleştirir ve bağlar. Aynı zamanda karılmış betona şekil verir, priz alana kadar ağırlığını taşır ve yan basıncını engeller. Beton ve Betonarme Kalıplarının Önemi İnşaat mühendisleri, plastik veya sulu kıvamdaki betona istenilen şekli vermek için kalıp hazırlar. Betona başlangıçta belirlenen formu kolaylıkla kazandırabildikleri için betonarme tercih edilir. İşçiler, betonu ahşap veya metal kalıplara döker. Beton prizini tamamladığında kalıbı söker. Özellikle kolon, kiriş, döşeme, merdiven, lento ve hatıl gibi elemanlarda kalıp sistemi hem yükü taşır hem de yan basınca karşı koyar. Kalıp Sisteminin Temel Elemanları Kalıp Kaplaması: Ustalar, betonun şekil almasını sağlamak için ahşap veya metal levhalardan kalıp yüzeyi oluşturur. Kalıp İskelesi: İşçiler, yeni dökülen betonun basıncını taşımak için ahşap kama, dikme, kiriş, çapraz kuşaklar ve ayarlı boru dikmelerden iskele kurar. Kalıp Çeşitleri 1. Harpuşta Kalıpları Ustalar, kagir duvarların üzerine yapılacak beton veya mozaik kaplamalar için rendeli ve yağlanmış tahtalar kullanır. Damlalık gerekiyorsa, çeyrek daire kesitli çıtaları taban tahtasına çakar. Yüksek duvarlarda kalıbı takoz ve kanca demirleriyle destekler. Ayrıca karşılıklı duran kalıpların açılmasını ahşap gergilerle önler. 2. Hatıl Kalıpları Uygulayıcılar, yığma duvarlarda betonarme hatıllar için kalıp hazırlar. Önce çelik donatıyı yerleştirir, ardından tahtaları gergi telleriyle sabitler. Metal hatıllarda saç kanatlar kullanır ve ayarlı gergilerle açılmayı engeller. 3. Lento Kalıpları İşçiler, kapı ve pencere boşlukları için lento kalıpları oluşturur. Taban tahtalarını başlıkların üzerine oturtur, kanat tahtalarını yandan çakar. Geniş açıklıklarda altına tek veya çift dikme yerleştirir. Resim1- Lento Kalıbı 4. Kolon Kalıpları Ustalar, kolon kalıplarında kare, dikdörtgen, çokgen veya dairesel kesit hazırlar. Beton dökümünden önce kalıbın alt kısmında talaş ve pislikleri atmak için boşluk bırakır. Beton dökümünden hemen önce bu boşluğu parça tahtayla kapatır. Çokgen kolonlarda kenarları pahlandırır, dairesel kolonlarda ise çıta veya atermit borular kullanır. Resim2- Kolon Kalıbı Resim3- Kolon Kalıbı 5. Kiriş Kalıpları Mühendisler, genellikle kiriş kalıplarını döşemelerle birlikte yapar. Kalıp, betonu taşır ve yan basıncı önler. Büyük kesitli kirişlerde işçiler sık aralıklarla dikme ve tel gergiler yerleştirir. Resim4-Kiriş Kalıbı uygulaması ve Kalıp İskelesi Resim5-Müstakil Kiriş Kalıbı Resim6- Döşeme ile Birlikte Kiriş Kalıbı 6. Döşeme Kalıpları Uygulayıcılar, betonarme döşemeleri duvarlar veya kirişler üzerine oturtur. Ahşap ya da çelik sehpaları kurar, dikmeleri yerleştirir ve ızgara kirişlerini dizerek üzerine kaplama tahtalarını çakar. Çok katlı yapılarda işçiler metal kalıpları tercih ederek sistemi defalarca kullanır. 7. Temel Kalıpları İnşaat ekipleri, temel kalıplarında yalnızca yan yüzeyleri şekillendirir. Kazıkları zemine çakar, kanatları sabitler ve gergi çubuklarıyla açılmayı önler. Kademe temellerde betonu aşama aşama döker ve taşmayı engeller. Resim7-Temel Kalıbı 8. Perde ve Duvar Kalıpları İşçiler, perde duvar kalıplarında tahtaları yatay veya dikey konumlandırır. Kuşak kirişlerine çakar ve dikmelerle destekler. Kalıbın açılmaması için bulon veya tellerle bağ kurar. Yüzeyi sıva istemeyen duvarlarda rendeli tahta veya metal levha kullanır. Resim8-Perde Duvar Kalıbı Resim9-Temel ve Duvar Kalıbı 9. Merdiven Kalıpları Ustalar, merdivenlerde her basamak için ayrı kalıp hazırlar. Yekpare merdivenlerde eğimli döşeme kalıbı kurar. Rıht tahtalarını basamak ölçülerine göre yerleştirir ve desteklerle sabitler. Resim10-Merdiven Kalıbı Sonuç Beton ve betonarme kalıpları, inşaat projelerinde güvenli, dayanıklı ve estetik yapılar ortaya çıkarmak için kritik rol oynar. Uygulayıcılar, yapı elemanına uygun kalıp türünü seçerek projeyi hem kaliteli hem de hızlı tamamlar. Böylece maliyet düşer ve iş güvenliği artar. ✍️Kaynakça Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. Link
Kaba Yapı
Derin Temeller
Derin Temeller Binaya ait yüklerin çok fazla olması ve sağlam zeminin çok derinlerde olması halinde uygulanan temel türüdür. Derin temeller, yapılışlarına göre üçe ayrılırlar. Ayak Temeller, Kazık Temeller, Kesonlar. Ayak Temeller: Münferit temeller gibi ve genellikle betonarmeden inşa edilirler. Ayakların tabanları kare veya çan şeklinde genişletilir. Açık temel çukurunda inşa edilen bu ayakların üst kısımları birbirine betonarme kirişlerle bağlanır. Kazık Temeller: Yapı yükü, zemine çakılan kazıklar vasıtası ile derinlerde bulunan sağlam zemine aktarılır. Bu kazıklar birbirlerine, üst kısımlarına atılan bağ kirişleri ve ızgaralarla bağlanır. Kesonlar: Sağlam zeminin derinde olması ve kazık temellere göre daha geniş ve sağlam temel yapmak gerektiği durumlarda uygulanır. Bu tip temeller yapmak gerektiği durumlarda uygulanır. Bu tip temeller, zemin üzerinde içerisi boş inşa edilip, ağırlığı ile istenilen derinliğe indirilirler. Kaynak: Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
Kaba Yapı
Yüzeysel Temeller
Yüzeysel Temeller Yapı yükünün, zemin yüzeyine yakın bir yerde, güvenle aktarılmasına uygun zemin bulunması halinde uygulanır. Temeller çok sert zemin dahi olsa, mutlaka don seviyesi altına indirilmelidir. Temeller duvarları ya da betonarme karkas yapıda yapıda kolonlar altına, yükü daha geniş bir alana yaymak amacıyla yapılan temeller elemanlarına Sömel denir. Resim 1- Sömel Yığma binalarda binaya ait yükler, en az bir tuğla kalınlığındaki taşıyıcı duvarlar yardımıyla zemine aktarılır. Bu duvarların oturtulduğu taş duvarlar, alttan betonarme kuşakla (sömel), üstten ise betonarme hatılla çevrelenir. Taş temellerde anpatmana lüzum olmasa bile, temel duvarı altına aynı genişlikte betonarme bir kuşak inşası, yapıyı alttan uzunluğuna bağlamak bakımından faydalıdır. Bilhassa homojen olmayan zeminlerde lüzumludur. Homojen olmayan zeminlerde temellerin altına 10cm.’den az olmamak üzere kum serilmesi kuvvetlerin iyi yayılmasını sağlamak bakımından yararlı olur. Yüzeysel temeller, yapılış şekillerine göre üçe ayrılırlar: Münferit Temeller Sürekli (Mütemadi) Temeller Radye-Jeneral Temeller Münferit Temeller Zeminin sağlam veya binaya ait yüklerin az olması halinde, sadece kolonlar altına uygulanan temel türüdür. Genellikle betonarmeden yapılan münferit sömeller, kare ya da dikdörtgen olarak tertip edilirler ve bağlantı kirişleri ile birbirine bağlanır. Boyut ve demir donanımı, zemin güvenlik gerilmesi ve yüklere bağlı olarak, statik hesaba göre belirlenir. Resim 2- Münferit Temeller Tipleri Resim 3- Münferit Temel Planı Resim4- Münferit Temel Perspektifi Sürekli (Mütemadi) Temeller Bir taşıyıcı perde duvarın veya bir kolon dizisinin altını boydan boya kaplayan temellerdir. Münferit temellerin yetersiz hale geldiği durumlarda tek veya çift doğrultulu olarak tatbik edilir. Tek Doğrultulu Mütemadi Temeller Münferit temellere ait sömellerin, tek bir yönde arttırılması ile meydana gelen temel türüdür. Bu uygulamada kolonlar temellere dik yöndeki bağlantı kirişleri ile birbirine bağlanır. Resim 5- Tek Doğrultulu Mütemadi Temel Planı Resim 6- Tek Doğrultulu Mütemadi Temel Plan Perspektifi Çift Doğrultulu Mütemadi Temeller: Tek doğrultulu mütemadi temellerin alan olarak yetersiz kaldığı durumlarda uygulanan bir temel türüdür. Bu uygulamada, kolonlar birbirlerine bağlantı kirişleri ile değil, temel ayakları ile bağlanmaktadır. Resim 7- Çift Doğrultulu Mütemadi Temel Planı Resim 8- Çift Doğrultulu Mütemadi Temel Plan Perspektif Radye-Jeneral Temeller Özellikle dolma zeminler gibi taşıma gücü az, çökme oranı fazla olan zeminlerde uygulanan temel türüdür. Yapı alanının tamamına uygulanır. Uygulayıcılar, bilinen kirişli döşemeleri ters çevirerek bu döşeme tipini elde eder. Resim 9- Radye Jenarel Temel Planı Resim 10- Radye Jenarel Temel Plan Perspektif Kaynak: Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
Kaba Yapı
Temeller
Temeller Temeller, bir yapının kendi ağırlığını ve üzerinde oluşan faydalı ya da hareketli yükleri zemine güvenli şekilde aktarır. Zemin yapısı ve özelliklerine göre farklı biçim ve yöntemlerle inşa edilir. Sağlam bir taşıyıcılık sağlamak için temel tabanını sağlam zemine oturtmak gerekir. Aksi durumda, temel farklı oranlarda oturur ve yapı dengesini kaybedebilir. Özellikle zemine sızan ya da zemin içinde bulunan suyun donması, temel altında istenmeyen hareketlere neden olur. Bu riski önlemek için temel tabanını, don olaylarının etkili olmadığı derinliğe yerleştirmek gerekir. Bu derinliğe don seviyesi denir. Ülkemiz koşullarında don seviyesini genellikle en az 80 cm kabul ederiz. Soğuk bölgelerde ya da büyük yapılarda bu derinliği 150 cm’ye kadar çıkarırız. Zemin, temel yükünü aldıktan sonra belli oranda çöker. Bu çökmeler zemin türüne göre değişiklik gösterse de düşey doğrultuda gerçekleşmeli ve belirli bir sınırı geçmemelidir. Yatay veya eğimli çökmeler yapıda ciddi hasarlara yol açar. Temel yüklerini zemine düşey (dik) olarak aktarmak esastır. Farklı zemin oturmaları beklenen durumlarda, yapının çeşitli noktalarına dilatasyon derzleri yerleştirerek bölümleri birbirinden ayırır ve her kısmın bağımsız çalışmasını sağlarız. Ayrıca temel kademeli şekilde zemine oturmalı, ani seviye değişimleri önlenmelidir. Temel Türleri Zemin etütleri ve yapıdan gelen yüklerin büyüklüğüne göre temelleri taş, beton, betonarme, ahşap veya çelik gibi çeşitli malzemelerle inşa ederiz. İnşa yöntemine göre temelleri iki ana grupta toplarız: Yüzeysel Temeller Derin Temeller Kaynak: Gündüz, Z. (2013). Temeller 1. Ders Notları. Sakarya Üniversitesi
Kaba Yapı
Kazı İşleri
Kazı İşleri Kazı, temel zeminin üzerindeki fazla toprağı alma işlemidir. İnşaat işçileri, ip iskelesini tamamladıktan sonra kazıya başlar. Eğer zemin yüzeyi düzgünse, ekip doğrudan bodrum ve temel kazısına geçer. Ancak zemin yüzeyi düzgün değilse, önce tesviye kazısını yapar ve ardından bodrum ile temel kazısını gerçekleştirir. Sonuç olarak, bu yöntem sayesinde kazı süreci hem düzenli hem de güvenli şekilde ilerler. Zemin Türleri (Kazı İçin) Zeminler, kazılabilirliklerine göre dört ana gruba ayrılır: Toprak zeminler Küskülük zeminler Kaya zeminler Batak ve balçık zeminler 1. Toprak Zeminler Toprak zeminler ikiye ayrılır: Yumuşak zeminler Sert toprak zeminler Yumuşak Toprak Zeminler İşçiler, bel küreği veya kürekle gevşek toprak, bitkisel toprak ve gevşek kum gibi zeminleri kolayca kazar. Sert Toprak Zeminler Uygulayıcılar, kazmanın yassı ya da sivri ucunu kullanarak sert zeminleri kazar. Kumlu kil, gevşek kil, killi kum ve taşlı toprak bu gruba girer. 2. Küskülük Zeminler Küskülük zeminler de iki gruptur: Yumuşak küskülük zeminler Sert küskülük zeminler Yumuşak Küskülük İşçiler, kazma, küskü veya tokmakla torak, sert kil, yumuşak marn ve sıkışık gravye gibi zeminleri kazar. Ayrıca, 0,100 m³’e kadar parçalanabilen blok taşları da bu sınıfa dahil ederler. 3. Kaya Zeminler Kaya zeminler, sertlik derecelerine göre üç gruba ayrılır: Yumuşak kaya zeminler Sert kaya zeminler Çok sert kaya zeminler Yumuşak Kaya Zeminler İşçiler, küskü, kırıcı tabanca veya patlayıcı madde kullanarak tabakalaşmış kalker, marnlı kalker, şist, gre, gevşek konglomera, alçı taşı ve volkanik tüfleri (bazalt tüfleri hariç) kazar. Ayrıca, 0,400 m³’ten büyük aynı cins blok taşlarını da bu sınıfa dahil eder. Böylece, kazı işlemi hem hızlı hem de kontrollü ilerler. Sert Kaya Zeminler Uygulayıcılar, patlayıcı maddeyle sert gre, kesif kalker, andezit, takit, mermer, ayrışmamış serpantin ve betonlaşmış konglomera gibi zeminleri parçalar. Aynı zamanda, bazalt tüfleri ve 0,400 m³’ten büyük blok taşları da bu gruba girer. Çok Sert Kaya Zeminler İşçiler, fazla miktarda patlayıcı kullanarak ayrışmamış granit, bazalt, porfir ve kuvarsit gibi çok sert kayaları söker. Ayrıca, 0,400 m³’ten iri aynı cins taşları da bu grupta değerlendirir. 4. Batak ve Balçık Zeminler Bataklık ve balçık zeminlerde işçiler kazıdan önce zemini güçlendirmek için ek önlemler alır. Bu nedenle, bu zeminlerde çalışma süreci diğerlerine göre daha uzun sürer. Sonuç Kazı işleri, inşaatın en kritik aşamalarından biridir. İşçiler, zeminin yapısına göre uygun yöntemi seçerek kazı yapar. Sonuç olarak, doğru kazı yöntemi hem iş güvenliğini artırır hem de yapının sağlamlığını garanti eder. ✍️Kaynakça Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. Link
Kaba Yapı
Tahkim İşleri
Tahkim İşleri Kazı sırasında zemin gevşek olduğunda, toprak yıkılır ve akar. Bu durum yalnızca kazıyı değil, temel, drenaj ve boru döşeme işlerini de tehlikeye sokar. Ayrıca işçilerin güvenliğini ciddi şekilde riske atar. Mühendisler bu sorunları önlemek için farklı destek yöntemleri kullanır. İşte bu uygulamaya tahkim denir. Tahkim Şekilleri Zeminin kayma riskine göre tahkim üç gruba ayrılır: İksa, Palplanş ve Batardo. İksa İşçiler, yer altı suyu bulunmayan kuru zeminlerde kaymayı önlemek için iksa yapar. Bu yöntemde ahşap kerestelerle kazı yüzeyini desteklerler. Kullanılan keresteler kazının tipine göre değişir: Kazıklar: Kare kesit 8×8 – 16×16 cm, daire kesit Ø10–15 cm Kalaslar: 4–6 cm kalınlık, 15–30 cm genişlik, 200–500 cm boy Destek dikmeleri: Kare kesit 8×8 – 24×24 cm, daire kesit Ø10–25 cm Payanda ve yastıklar: 12×12 – 30×30 cm veya Ø15–30 cm Destek kirişleri ve gergiler: 8×8 – 24×24 cm İşçiler iksayı üç şekilde uygular: basit yapı kazılarında, dar yapı kazılarında ve geniş yapı kazılarında. Basit Yapı Kazıları İşçiler, boru veya tesisat için yapılan sığ kazılarda kalas parçalarını dikey yerleştirir ve yatay desteklerle sıkıştırır. Daha güvenli bir çözüm gerektiğinde kalas aralıklarını daraltır. Dar Yapı Kazıları Ekipler, sürekli temel kazıları ve su kanallarında iksa yapar. Burada iksa; aralıklı yatay, aralıklı dikey, aralıksız yatay veya aralıksız dikey şekilde uygulanır. Derin kazılarda işçiler ayrıca iskele kullanarak güvenliği artırır. Geniş Yapı Kazıları Bodrum gibi geniş kazılarda işçiler destek dikmelerini zeminden geriye çakar ve payandalarla güçlendirir. Böylece toprak basıncını dengeler ve güvenliği sağlarlar. Palplanş Sulu ve akıcı zeminlerde mühendisler palplanş sistemi uygular. Ahşap Palplanş: İşçiler, sulu olmayan zeminlerde kalasları tek sıra veya geçmeli yerleştirir ve metal başlıklarla güçlendirir. Çelik Palplanş: Ekipler, büyük işlerde çelik profilleri birbirine geçirerek kullanır ve defalarca değerlendirir. Betonarme Palplanş: Mühendisler, derin ve büyük kazılarda donatılı betonarme elemanlarla kalıcı çözüm üretir. Batardo Su kenarlarında veya su altında çalışan işçiler batardo sistemi uygular. Bu yöntem, kazı alanını sudan izole ederek güvenli çalışma ortamı oluşturur. Ahşap Batardolar: İşçiler, sığ sularda ahşap malzeme kullanır ve kil ya da taş dolgusu ekler. Toprak Batardolar: Ekipler, kil ve moloz taşlarla batardo inşa eder. Çelik Batardolar: Mühendisler, derin sularda çelik profillerle batardo kurar. Betonarme Batardolar: İnşaatçılar, kayalık zeminlerde betonarme batardolar yapar ve bunları su seviyesinin 50 cm üstüne kadar çıkarır. Sonuç Tahkim işleri, inşaat sektöründe hem güvenliği hem de kaliteyi artırır. Mühendisler doğru tahkim yöntemini seçtiğinde, işçiler güvenli şekilde çalışır ve temel imalatlar sağlam şekilde tamamlanır. Kaynakça Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
Kaba Yapı
Kazı Türleri
Kazı Türleri Kazılar, şekillerine göre dört gruba ayrılır:Hendek kazısı, galeri kazısı, çukur kazısı ve baca kazısı. Hendek Kazısı Her türlü zeminde işçiler hendek kazısı yapar. Bu tür kazılar boyunun enine göre çok uzun olmasıyla bilinir. Ayrıca, hendek kazısı dört gruba ayrılır:Sığ hendek, normal hendek, derin hendek ve dar hendek kazısı. Sığ Hendek Kazısı: İşçiler 1,25 metreye kadar derinlikte hendek açar. Normal Hendek Kazısı: İşçiler 1,25–4,50 metre arasında kazı yapar. Derin Hendek Kazısı: İşçiler 4,50 metreden daha derin alanlarda çalışır. Dar Hendek Kazısı: İşçiler 0,60 metreden daha dar hendek açar. Bunun yanında, güvenli çalışmak için işçiler hendek genişliğine 0,40–1,00 metre açıklık ekler. Galeri Kazısı İşçiler galeri kazısında, küçük kesitli kazıları bacalar ve hendeklerle birbirine bağlar. Böylece, yer altındaki geçişleri kolaylaştırır. Çukur Kazısı İşçiler çukur kazısında, boy ve en arasında fazla fark bulunmadığı için kazıları derinliğe göre sınıflandırır: Sığ Çukur Kazısı: İşçiler 1,50 metreye kadar derinlikte kazı yapar. Normal Çukur Kazısı: İşçiler 1,50–4,50 metre derinliğinde kazı yapar. Derin Çukur Kazısı: İşçiler 4,50 metreden daha derine indiğinde şevli yöntem uygular. Sonuç olarak, her çukur kazısı derinliğe göre farklı yöntem gerektirir. Baca Kazısı İşçiler baca kazısında, galerilere ya da tesislere ulaşmak için küçük kesitli çukurlar açar. Özellikle, bu yöntem dar alanlarda etkili olur. Elle Yapılan Serbest, Derin ve Özel Kazılar Projeye göre işçiler kazıları üç gruba ayırır:Serbest, derin ve özel kazılar. Serbest Kazı: İnşaatta sıfır kotunun üstünde kalan alanı işçiler kazı olarak değerlendirir. Örneğin, tabanı 1 metreden geniş şerit kazılarda işçiler toprağı kürekle 4 metreye kadar taşır. Derin Kazı: İşçiler serbest ve özel kazıların dışında kalan alanlarda derin kazı yapar. Geniş Derin Kazılar: İşçiler tabanı 1 metreden geniş alanlarda çalışır. Dar Derin Kazılar: İşçiler tabanı 1 metreden dar alanlarda kazı yapar. Özel Kazılar: İşçiler tünel, kuyu ve su altı keson gibi özel alanlarda kazı gerçekleştirir. Dolayısıyla, proje türü kazının maliyetini ve yöntemini doğrudan etkiler. Kazılarda Kullanılan Terimler Terasman: İşçiler eğimli arazide kademeli tesviye yapar. Kazı ve Dolgu: İşçiler tesviye kotunun üstündeki toprağı kazı olarak değerlendirir, altını ise dolgu yapar. Klas: İşçiler zeminin cinsini belirleyerek sınıflandırır. Örneğin, %25 küskülük ve %75 toprak karışımı klas farkını oluşturur. Kazı Yöntemleri El Araçlarıyla Kazı İşçiler dar ve küçük alanlarda kürek, kazma, balyoz ve el arabası kullanarak kazı yapar. Ancak, büyük alanlarda bu yöntem verimli değildir. Kazı Makineleriyle Kazı Büyük hacimli kazılarda makineler devreye girer. İşçiler bu makinelerle süreci hızlandırır ve iş gücünden tasarruf sağlar. Greyder yumuşak zemini kazıp düzleştirir. Dozer, loder ve buldozer orta sertlikteki zeminleri söker. Ekskavatör ve tarakskavatör dar temel ve kanal kazılarında çalışır. Damperli kamyonlar çıkan malzemeyi taşır. Perferatör kayaları parçalayarak kazıyı kolaylaştırır. Bununla birlikte, makineler her zaman yeterli olmayabilir. Çok sert zeminlerde ek yöntemler gerekir. Patlayıcı Maddelerle Kazı Yerleşim bölgeleri dışında uzmanlar dinamitle sert kayaları patlatır. Önce hava tabancalarıyla delikler açar, sonra patlayıcıları yerleştirir. Sonuç olarak, parçalanan kayaları işçiler ve makineler temizler. Kazı İşlerinde Genel Kurallar İşçiler çıkan toprağı en az 30 metre uzağa taşır. Derinlik arttığında her 2 metrede bir kademe açar. Zemine göre şev açılarını değiştirir: Kayalık zeminde 90° Sert kilde 80° Yumuşak toprakta 45° Özellikle, geniş bodrumlarda işçiler rampalar bırakır ve toprağı kamyonlara yükler. Kaynakça Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd.https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
Kaba Yapı
İp İskelesi
İp İskelesi Köşe kazıklarıyla belirlediğimiz noktaların ardından, temel çukurunu açma işlemine başlarız. Ancak kazı sırasında bu kazıkların yerleri kaybolabilir. Bu nedenle, hem kazık yerlerini korumak hem de temel çukuru, sömel, temel ve zemin kat duvarlarının konumlarını doğru bir şekilde belirlemek için ip iskelesi kurarız. İp İskelesi Kurulum Adımları: Kazık Çakma: İlk olarak, köşe kazıklarının doğrultularına uygun olarak, 100–250 cm geriden ve 150–300 cm aralıklarla yeni kazıklar çakarız. Kazıkların kesitleri genellikle 7×7, 8×8, 6×8 cm gibi kare veya dikdörtgen şeklindedir. Bazı durumlarda ise çapı yaklaşık 10 cm olan dairesel kazıkları tercih edebiliriz. Bu kazıkların boylarını 100–150 cm arasında seçmeliyiz. Yatay Latalar (Telöre) Çakma: Ardından, çaktığımız kazıkların dış-üst kenarlarına yatay latalar çakarız. Bu latalara "telöre" adını veririz. Telörelerin kesitleri 4×8 veya 5×10 cm, boyları ise 200–400 cm arasında değişir. Kurduğumuz telöreler, zeminden 50–100 cm veya taşkın seviyesi olarak kabul ettiğimiz subasman sınırından 30–40 cm yukarıda olmalıdır. Kapı Boşlukları Bırakma: Yapı sahasına giriş çıkışı kolaylaştırmak, malzeme taşımak veya iş akışını düzenlemek amacıyla telörelerde uygun aralıklarla kapı boşlukları bırakırız. Büyük yapılarda ise yalnızca gerekli bölgelere telöre yerleştirerek bazı kısımları boş bırakmayı tercih edebiliriz. Telörelerin üzerine, aşağıda belirtilen elemanlar işaretlenir: Yığma yapılarda; Temel kazısı genişliği, Sömel ya da temel hatılı genişliği, Temel duvarı genişliği, Zemin kat duvarı genişliği. Karkas (iskelet) yapılarda; Temel kazısı genişliği Sömel aksları Resim 1- İp İskelesinin Kurulumu Resim2- Yığma Kagir yapılarda uygulanan ip iskelesi Resim3-Karkas(İskelet) Yapılarda Uygulanan İp İskelesi Resim4- Telörelerin İşaretlenmesi Resim5-Çentiklerden İp Çekmek Resim6- Komşu Bina Duvarında Telöre Tespiti Kaynakça Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
Kaba Yapı
Planın Zemine Uygulanması (Aplikasyon)
Planın Zemine Uygulanması (Aplikasyon) Ekip, yapılacak bina için önce zemin etütlerini tamamlar ve temel türünü belirler. Ardından mimari projeler hazırlandıktan sonra aplikasyon işlemine geçer. İlk olarak arsa üzerindeki malzeme, çöp ve fazla toprağı kaldırır. Daha sonra gerekirse zemin, greyder veya dozerle düzeltir. Aplikasyon sürecinde ekip, yapı hattını ve köşe noktalarını bilmek zorundadır. Bu nedenle imar durumuna uygun vaziyet planından yararlanır. Kadastro memurları sabit röperlerden ölçüm yapar, yapının bir köşesini ve yapı hattını kazıklarla işaretler. Sonrasında ekip diğer köşe noktalarını belirler ve kazıkları çakar. Ayrıca doğrultuları ve dik açıları nivo veya gönye yardımıyla bulur. Bunun yanı sıra ekip, Pisagor teoremini kullanarak 3-4-5 kuralını da uygular. Örneğin, 12 metrelik ip üzerine 3, 4 ve 5 metreyi işaretler. İpi gerdirip bağladığında A noktasında dik açı oluşturur. Düz arsada ekip ölçüm işlemlerini kolayca yapar. Ancak eğimli arsada kademeler ortaya çıkar. Bu yüzden ekip, tüm ölçümleri su terazisiyle kontrol eder. Son aşamada ekip, plan ölçülerini 1/1 ölçekle zemine uygular ve ip iskelesini kurarak işlemi tamamlar. Resim 1- Vaziyet Planı ve Pisagor Teoremi Resim 2- Eğimli Arazide kademeli ölçme Kaynakça Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive