- Yaşam=Tasarım
- Her an yeni bilgi
Yapı TeknolojisiGüncel Konular
Kaba Yapı
Blok veya Gazbeton Duvarlar
Blok veya Gazbeton Duvarlar Yığma ya da karkas yapılarda isi ve ses yalıtımında hafif duvar olarak uygulanırlar. Çeşitli boyut, şekil ve gereçlerle imal edilen bu duvarların üç türü mevcuttur: Beton Briket Duvarlar Alçı Blok Duvarlar Gazbeton Duvarlar. Beton Briket Duvarlar Kum, çakıl, cüruf, bims (sünger taşı) tuğla ve kiremit kırıklarının çimento ve suyla harmanlanıp özel kalıplarda döverek kalıplanması sıkıştırılması (vibrasyonla) şeklinde imal edilirler. 1 m3 duvar için 250 - 300 kg. çimento katılır. Hafif olmaları tercih edilir. Aşağıda şekilleri verilen beton briketlerin boyutları:(6 x 11 x 23, 10 x 20 x 40, 20 x 20 x 40 ya da 20 x 30 x 40 cm.) olur. Beş yüzü kapalı, bir yüzü açık olarak imal edilen beton briketlerin et kalınlıkları 3.00 cm. den az olmamalı delik hacimleri toplamı da toplam briket hacminin ½ sini geçmemelidir. Aralarda bırakılan derzler yatayda 1.50 - 2.00 cm. düşeyde 1.00 - 1.50 cm. olmalıdır. Resim 1- Biriket Duvar Alçı Blok Duvarlar Alçının belirli oranda suyla karıştırılıp kalıplanması ve kurutulması ile imal edilir. Aşağıda şekilleri verilen alçı blok duvarlar ya dolu gövdeli(delisiz) ya da boşluklu (delikli) olarak yapılır. Kalınlıkları 8, 10, 12 cm. ve diğer boyutları da 50 x 50 ; 50 x 66.6 cm. olmaktadır. Her üç blokla 1 m2 duvar örülebilmektedir. Su ve neme karşı hassas olan alçı blok duvarlar suyla temas eden yerlerde kullanılmamalıdır: işçilikleri kolay hafif oluşu ayrıca sıva gerektirmemesi testereyle kesilebilmesi ve az yer tutması diğer iyi taraflarıdır. Derz kalınlıkları 2.00 mm.yi geçmez, şaşırtmalı yerleştirilen alçı bloklar düz örgü olarak ve "alçı hamuruyla" yapıştırılarak örülür. Yapıda kullanımı şöyledir: temizlenen zemin yüzeyi ıslatılıp ince bir alçı hamuru serilir. Üzerine 1-2 cm.lik esnek bant (styrophor) döşenir; bunun üzerine tekrar alçı hamuru serilip duvar örülür. Tavan ve duvar bağlantıları için alüminyum "T" profil köşebent ya da kartonpiyer yapılır. Kapı ve pencere kısımlarında önce kasa yerleştirilip sonra etrafına alçı hamuru dolgusu ve duvar örgüsü yapılır. Alçı bölme bloklar, binanın dış etkilerle karşı karşıya olmayan, iç mekanlarını bölmede kullanılır. Üretimde ana madde alçı olup gerektiğinde çeşitli katkı maddeleri ve pekiştirici lifli malzemeler ile anorganik veya organik agrega kullanılır. Duvar bağlantılarında maksimum verimin alınabilmesi için blokların yüzeyleri karşılıklı olarak lamba ve zıvana diş bırakılmıştır. Resim 2- Alçı Blok Duvarlar Gazbeton Duvarlar Kuvarsit, aleminyum tozu, çimento ve suyun karıştırılıp kalıplanması önce doğada kurutulması, sonra da yüksek basınçlı buharda sertleştirilmesi yoluyla imal edilen gazbeton duvarlar alışılmış marka ismiyle "YTONG" ile de anılmaktadır. Donatısız ya da demir donatılı olarak yapılabilen gazbetonlar ayni alçı duvarların özelliklerine sahiptirler; ses ve ısıya karşı yalıtımları daha iyidir. Piyasada Ytong adıyla pazarlanan gaz beton blokları, inşaat tekniği bakımından üstün nitelikler taşıyan bir malzemedir. Silis ve kirecin gayet ince öğütülüp su ve alüminyum tozu ile karıştırılması sonucu, genleşerek oluşan kütle, istenilen ölçülerde kesilir ve (10-15) atmosfer basınç altında 180 ̊C doymuş buharla otoklavlar içerisinde sertleştirilir. Söz konusu kütlenin %70’inde, içleri az dolu (1-2) mm çapında boşluklar oluşur. Gaz betonun 400 kg/cm3 yoğunlukta olanı 15 kg/cm2, 500 kg/cm3 yoğunlukta olanı 65 kg/cm2 basınç dayanımına sahiptir. Gaz beton bloklar, yanmayan bir malzeme olup el aletleri ile kolayca işlenir ve testere ile kesilebilir. Bu bloklar, teçhizatlı taşıyıcı elemanların yapımına uygun olup ahşaptan daha hafiftir. Gaz betondan inşa edilen duvarlarda ısı geçirme kat sayısı λ (lamda) işareti ile gösterilir ve λ= 0,08 Kcal/m ˚Ch kadardır. Bu değer kagir malzemelerde λ ≈ 1 Kcal/m ˚Ch olmaktadır. Bünyesindeki gaz dolu boşlukların araları hidrosilikat duvarcıklarla ayrılmış bulunduğundan, su emme miktarı pek önemsizdir. Dolayısıyla rutubet tutmaz ve su geçirmez. Genellikle şu üç şekilde imal edilirler: Bölme Bloklar 7.50, 10.00, 12.50 cm. kalınlığında; 25.00, 50.00, 60.00 cm. yüksekliğinde ve 50.00, 60.00 cm. uzunluğunda olurlar. Derz kalınlıkları 1.00 cm. ara harcı ise 250 - 300 dozlu çimento olan bölme bloklar genellikle yük taşımayan yığma yapılar ve karkas yapı ayırıcı bölme duvarlarında kullanılır. Lentolar Yalnız boyları 1.00 - 1.25 m. arasında diğer boyutları bölme bloklardaki gibidir. Kapı ve pencere boşluklarını geçmek için yapılan lentolar çelik donatılı olarak da imal edilir ve montajda duvar üzerlerine en az 15.00 cm. binmelidir. Gazbeton Levhalar 10-30 cm. kalınlığında, 50 cm. yüksekliğinde 1.00 m. İle 6.00 m. Arasında uzuluğa sahip levhalar yerine göre ‘’ Düşey Duvar Levhaları’’ ve ‘’ Yatay Duvar Levhaları’’ olarak ayrı ayrı imal edilmektedirler.) Resim 3- Gaz Beton Duvar Gaz Beton Blokların Çeşitleri Gaz Beton Bölme Panoları BG35 tipi gaz beton (ytong) ile imal edilen bölme panolarından yapılan duvarların satıhları o kadar düzgün olur ki sıva gerektirmez. Satıhlara doğrudan doğruya boya yapılması veya kağıt kaplanması mümkündür. Söz konusu panolar yangına ve ısıya karşı dayanıklı olup sırf taşıma emniyeti bakımından teçhizat andırılmıştır. Ytong bölme panoları 50 cm genişlikte olmak üzere 7-10 mm kalınlıkta ve 125 ile 100 mm katlarında imal edilir. Ayrıca kapı üstleri için çeşitli en ve boyda panolar mevcuttur. Gaz beton bölme elemanları boyuna istikamette, pahlı-pahsız, küt veya lamba zıvana profilli olarak imal edilirler. Bölme panoları derzleri tutkal veya çimento şerbeti ile birbirine yapıştırılır ve çivilenir. Bölme panoları ile binaların iç bölme duvarlarını çok kısa bir zamanda teşkil etmek ve sıvaya ihtiyaç olmadan yapıyı hızla tamamlamak mümkündür. Gaz Beton Duvar Blokları Gaz beton esaslı duvar elemanları, binaların dış duvarlarında yatay ve düşey olarak kullanılmak üzere hazırlanmaktadır. Ytong duvar elemanları (G35) tipi ytonglardan ve teçhizatlı olarak imal edilirler. Teçhizat rutubete karşı korunmuştur. Fabrikada özel ve hassas kesme makinesi ile hazırlandıklarından yüzeyleri gayet düzgündür ve birbirleriyle olan temas yüzeyleri, yatay ve düşey kullanımlarına göre aynı profilde teşkil edilirler. Gaz beton bloklar, yatay ve düşey duvar elemanları olarak gruplandırılmış ve ölçümlendirilmiştir. Cephe duvarlarında yatay ve düşey elemanlar 50 cm arayla pahlı ve profillidir. Eleman kesiti arzı edildiğinde trapez kesit olabilir. Kerpiç Blok Duvarlar Ülkemizde kerpiç duvarların oranı yaklaşık %20’dir. Kerpiç duvarlar 50 cm kalınlığında olup iyi yük taşır ve ısı yalıtımı sağlar. Kerpiç duvar yapılırken harç aynen kerpiç konumundan olur. Yalnız içine bir miktar kum katılır. Yapılan sıva üzerine kireç badana yapılabilir. Kerpiç duvar az yağışlı bölgelerde tercih edilmelidir. Çünkü, rutubeti çok çeker ve dağılır. Aksi taktirde saçaklarla duvarı muhafaza etmek lazımdır. Kerpiç kalın ve ağır olduğundan çalışması da zor olur. Kerpiç içinde kalan boşluklar duvar için tehlikelidir. Yapıyı nemden muhafaza için 50-60 cm kalınlığında taşkın yapılmış bir temel üzerine oturtmak lazımdır. Kerpiç yapılar sınıfından olmak üzere, dövme kil bloklarla da duvar yapılabilmektedir. Saman, kil ve bir miktar ince kum karışımı çamur harcı, tabakalar halinde kalıplar arasına dövülerek doldurulur. Bu tip duvarların kalınlığı en az 25 cm olmalıdır. Binada çatı saçaklarının geniş inşası ve yağmura karşı muhafaza bakımından tavsiye olunur. Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Tuğla Duvarlar
Tuğla Duvarlar Çeşitli şekil ve boyutlardaki tuğlaların bağlayıcı çimento harcıyla örülmesi yoluyla inşa edilirler. Tuğlanın imali, killi toprak ve balçığın belirli kıvamda yoğrulup kalıplanması ve güneşte kurutulmasından sonra 600 – 800 0C de pişirilmesi şeklinde olur. Ayrıca içerisine kum, kül, öğütülmüş tuğla veya kiremit tozları da katılmaktadır. Tuğla iyi pişmiş, düzgün kalıplanmış çatlaksız, boşluksuz, homojen, ince daneli ve yoğun olmalıdır. 1.50 m. yüksekten bırakıldığında ikiden fazla parçaya ayrılmamalı 12 saat su içerisinde bırakıldığında ağırlığının % 20 sinden fazla su emmemelidir. Tuğla Türleri Harman Tuğlası Dolu Harman Tuğlası (DOHT) dolu gövdeli deliksiz olurlar Delikli Harman Tuğlası (DEHT) düşey delikli olurlar Fabrika Tuğlası Normal Tuğla (NT) 190 x 90 x 50 mm.lik olanlar Modüler Tuğla (MT) 190 x 90 x 85 mm.lik Blok Tuğla (BT) değişken boyutlu olanlar Harman tuğlalarının basınç dayanımları genelde 25 - 40 kg/cm2 ile 30 - 50 kg/cm2 arasında; Fabrika tuğlalarının ise 60 -100 kg/cm2 arasında olmaktadır. Fabrika tuğlaları ağırlıklarının % 18 i kadar su emerler . Tuğlaların delik oranına göre sınıflandırılması: Dolu Tuğla Seyrek Delikli Tuğla Az Delikli Tuğla. İmalat yöntemlerine göre fabrika tuğlalarının sınıflandırılması Sinerleşmemiş Tuğlalar Sinerleşmemiş Dolu Tuğla (DOT) " Düşey Delikli Tuğla (DDT) " Yatay Delikli Tuğla (YDT) Klinker Tuğlası Dolu Klinker Tuğlası (DOK) Delikli Klinker Tuğlası (DEK) Dolu tuğlalar taşıyıcı duvarlarda, düşey delikli tuğlalar yığma yapılar ve taşıyıcı duvarlarda, yatay delikli tuğlalarsa betonarme karkas yapılar ve ayırıcı duvarlarda kullanılmaktadır. Sinterleşme, şekil verilip kurutulmuş tuğlanın erimeye yakın ısıda pişirilmesidir. Donmaya dayanıklılıkları yönünden tuğlalar: Dona dayanıklı tuğla (cephe tuğlası -C) ve Dona dayanıksız tuğla (iç yüzey tuğlası -S) olmak üzere iki gurupta değerlendirilebilmektedirler. Resim 1-Tuğla Parçaları ve Boyutları Resim 2- Tuğla Bağlantı Yerleri Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Taş Duvarlar
Taş Duvarlar Bu tip duvarları, taş ocaklarından çıkarılan ve inşaat sahasında çaplanarak (sayalanarak) hazırlanan malzemelerle örerler. Yüksek dayanım gerektiren önemli duvarlarda, balyoz, çekiç veya murç gibi el aletleriyle kabaca düzeltilmiş taşları kullanırlar. Bu tür uygulamalarda, yalnızca sağlamlık değil, aynı zamanda düzgün yerleşim de önemlidir. Bu nedenle taşların her boyutunda işleme payı olmak üzere 2.0–3.0 cm’lik bir “çapak payı” fazlalığı bırakmak gerekir. Böylece taşlar yerleştirildikten sonra istenen ölçülere göre nihai düzeltmeler kolayca yapılabilir. Resim 1-Taşların Duvarda kullanılışı ve Boyutlandırılması Duvarlarda Kullanılan Taşların Genel Özellikleri: Taşlar homojen, damarsız ve çatlaksız olmalı; kırıldığında keskin köşeler vermeli ve ufalanmamalıdır. Taşların harca yapışma özelliği ve pürüzlülüğü tam olmalıdır. Kalker türü taşlar ateş etkisi altındaki yerlerde kullanılmamalıdır. Yonu taşı olarak ince daneli ve kolay işlenebilir taşlar seçilmelidir. Çok kenarlı taşlarda köşe açıları 600 den den az olmamalıdır. Taşlar laboratuar testlerinden geçirilerek kullanılmalı, dayanıklılığı denenmiş taşlar tercih edilmelidir. Şekil ve görevleri bakımından taşlar ikiye ayrılır: Sıra Taşları ya da boyuna taşlar: En büyük boyutu duvar yüzeyine paralel yerleştirilen taşlardır. Kenet Taşları ya da bağlantı taşları: En büyük boyutu duvar yüzeyine dik yerleştirilen taşlardır. Taş Duvarların Genel Yapım Kuralları: Topraklı, killi, yosunlu ve kirli taşlar yıkanıp temizlendikten sonra kullanılmalıdır. Duvar içerisinde kama olarak çok küçük (çakıltaşı v.b.) taşlar yerine yeterli irilikte taşlar kullanılmalıdır. Taşlar yatak yüzeyleri ve tabakaları yatay olacak şekilde konulmalıdır. Duvarlara her iki ya da iç taşta bir kenet taşı konulmalıdır. Köşelerde duvar başlangıç ve bitişlerinde kapı ve pencere yanlarında düzgün ve iri taşlar kullanılmalıdır. Moloz taş duvarlarla yüzeyi sıvanacak duvarlarda köşeler, kapı ve pencere yanları tuğla örgü yapılabilir. Duvar köşeleri dik olarak (şakulinde) örülmeli duvar örülürken ön ve arka yüzlerde baştan sona ip çekilmelidir. Taş duvarlarla tuğla duvar saplanmalarında taş duvara en az 15 cm. girintiyle bağlantı yapılmalıdır. Taş duvarlarda baca yapılması gerektiğinde tuğla veya özel baca blokları kullanılmalıdır. Temellerde kullanılan sömel ampatman taşları dayanıklı ve iri taşlardan seçilmeli; içe doğru derin bağlantı yapması sağlanmalıdır. Düşey derzler, ayni kalınlıkta şaşırtmalı ve bir noktada üçten fazla derz birleşmeyecek şekilde tertiplenmeli, üst üste gelmemelidir. Derzler şu dört şekilde yapılabilmektedir: Resim2- Duvarlarda Derz Oluşumları Resim3- Taş Duvarın İp Çekilerek Örülmesi Resim4- Moloz Taş Örgüsü ve Hatılları Taş Duvar Türleri Moloz Taş Duvarlar Kaba Yonu Taş Duvarlar İnce Yonu Taş Duvarlar Kesme Taş Duvarlar. Moloz Taş Duvarlar Taş ocağından çıkartılan taşların hiçbir işlem yapılmadan kullanılmasıyla oluşturulan duvar türüdür. Harçsız moloz taş duvar (kuru duvar): Yük taşımayan bahçe ve çevre duvarları istinat duvarları fosseptik ve su kuyusu duvarları ile ağırlık duvarlarında uygulanır. Harçlı moloz taş duvar: Temel, bodrum ve normal kat duvarlarında, çevre ve istinat duvarlarında uygulanır. Resim 5- Moloz Taş Duvar Moloz taş duvarlarda genel yapım kuralları şunlardır: 1 m2 duvar yüzeyinde 15 ten fazla taş bulunmamalı, eşit aralıklarla dağıtılmış en az iki bağlantı (kenet) taşı olmalıdır. Taş kalınlıkları 15 cm.den fazla olmalıdır Taş ustaları, her taş sırasının üstünü harçla tesviye ederek düzgün hale getirmelidir. Duvarın içine yerleştirilen tüm taş yüzeylerini harçla tamamen sarmalıdır. Eğer duvar yüzeyini sıvayacaklarsa, köşeleri ile kapı ve pencere kenarlarını tuğla ile örmelidirler. Derz kalınlığı en fazla 4.00 cm. olmalı, oturtulan taşlar yerlerinden oynatılmamalı, bu yapılmışsa taş kaldırılıp yeniden temizlenip harç konulduktan sonra taş ıslatılıp yerine yerleştirilmelidir Taş yüzeyleri mümkün olduğunca birbirine dik ve görünen yüzeye dik 5.00 cmlik kısmı düzeltilmiş olmalı, çukurluklar olmamalıdır. İç yüzeylerde derz kalınlığı 3.00 cm’yi geçmemelidir. Resim 6- Çeşitli Duvar Örgü Tipleri Kaba Yonu Taş Duvarlar Yüzeyi sıvanmayacak cephe duvarları ile çevre ve istinat duvarlarında uygulanır. Kaba Yonu Taş Duvarlarda genel yapım kuralları şunlardır: Taş ustaları, taşların yatak ve yan yüzeylerini, görünen yüzeye dik olacak şekilde murç ya da tarakla en az 15 cm düzeltmelidir. Gerektiğinde, taşın görünen yüzeyi çevresine 2 cm eninde düz kalemle tesviye çerçevesi de yapmalıdırlar. Cepheden görünen yüzey kabarıklıkları 3.00 cm.yi geçmemeli, boyut olarak taşların yüksekliği 20 genişliği 30 derinliği de 25 cm. civarında olmalıdır Derz kalınlığı en çok 2.00 cm. olmalıdır. Taş sıraları arasındaki yükseklik farkı 1 / 5 i geçmemeli düşey derz aralarındaki uzaklık en az 10.00 cm. olmalıdır Kaba yonu taş duvarları, moloz taş duvarlarda olduğu gibi yatay veya karışık derzli şekilde örebilirler. Eğer duvarın görünen yüzündeki çerçeve içlerini kabarık bırakırlarsa, bu tür duvara "Sıklop Duvar" adını verirler. İnce Yonu Taş Duvarlar İşçilik ve maliyetinin yüksek olmasının yanısıra estetik bakımdan güzel görünüş için bina cephelerinde uygulanan duvar türüdür (Şekil VI.9.). İnce Yonu taş duvarlarda genel yapım kuralları şunlardır: İnce yonu taşların yatak ve yan yüzleri 15.00 cm. derinliğe kadar düzgün ve keskin doğrular şeklinde gönyesinde tesviye edilmelidir Taşların en küçük kenarı 20.00 cm.den az olmamalı,15.00 cm. derinliğe kadar kesit daralması ve görünen yüzeylerde çukurluk bulunmamalıdır. Görünen yüzeyler ya düz olmalı ya da en çok 2.00 cm. çıkıntılı "Sıklop Duvar" olmalıdır. Derz kalınlığı, duvar boyunca 1.50 cm.yi geçmemeli taşlar duvarla iyi bağlantı yapmalıdır. İki taş sırası arasındaki yükseklik farkı en çok 2.00 cm., en kalın ve en ince taş sıraları arasındaki fark da 4.00 cm.yi geçmemelidir. Düşey derzler arasındaki uzaklık 10.00 cm.den fazla olmalıdır Resim 7- İnce Yonu Taş Duvar Örgüsü Kesme Taş Duvarlar Bu tip duvarlar iki şekilde uygulanırlar: Kesme Blok Taş Duvarlar Oldukça az rastlanan bu duvar türleri, hem işçilik açısından pahalıdır hem de büyük bir özen gerektirir. Duvarın inşasında kullanılan taşlar, el aletleri veya makinelerle kesilerek hassas şekilde işlenir. Bu yapım tekniğinde derz kalınlıkları 1.00 cm’yi geçmez, bu da işin hassasiyetini artırır. Ayrıca, taşların derinlikleri duvar kalınlıklarıyla eşit tutulur. Taşlar ya birbirine geçmeli şekilde yerleştirilir ya da metal bağlantı elemanlarıyla sabitlenir. Tüm bu özellikler, duvarın hem sağlamlığını hem de estetik değerini artırır. Kesme Blok Kaplama Taş Duvarlar Arkalarındaki kârgir duvarlarla birlikte örülen, işçiliği pahalı, kesme taş duvar tipidir. Taş kalınlık ve yüksekliği 15 cm’den, derz arası ise 10 cm’den fazla olmalıdır. Ön cephe kaplamalarında kullanıldığından, taşlar saplama ve çatal kenetlerle sağlam bağlanmalıdır. Resim 8- Kesme Blok Taş Örgüleri Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Kerpiç Duvarlar
Kerpiç Duvarlar Genellikle küçük, tek katlı ve geçici yapılarda uygulanırlar. Bu gereçlerle inşa edilen yapıların subasman kotuna kadar olan bölümlerini mutlaka taş malzeme ile inşa etmek gerekir. Kerpiç; balçık, kil gibi doğal gereçleri saman, kıyılmış bitki sapları veya kökleriyle ve plastik kıvamdaki suyla karıştırıp yoğurarak elde edilir. Ahşap kalıplara yerleştirilen kerpiçleri açık havada kurutarak hazır hale getirirler. Üreticiler kerpiçi iki farklı boyutta imal eder. Kuzu Kerpiç. 10 x 13 x 28 cm. boyutunda prizmatik Ana Kerpiç. 10 x 28 x 28 cm. boyutunda prizmatik Kerpiç yapı elemanlarıyla örülen duvarların kalınlıkları da 13 ya da 28 cm. kadar olur. Duvar örgüsünde kullanılan harç da yine ayni karışımdan oluşur. Yatay derzler 2.0 - 2.5 cm. düşey derzler de 2.0 cmyi geçmemelidir. Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Kargir Duvar Türleri
Kargir Duvar Türleri Yapıldıkları gereçlere göre; Kerpiç duvarlar Taş duvarlar Tuğla duvarlar Hafif blok veya gazbeton duvarlar Panel duvarlar Beton ve betonarme duvarlar Karma ya da kompoze duvarlar. Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Duvarlar
Kargir Duvarlar Kârgir duvarlar, doğal veya yapay taş ve blokların, harç adı verilen bağlayıcı malzemelerle veya harçsız olarak örülmesiyle oluşturulan yapı elemanlarıdır. Kârgir Duvar Malzemeleri Doğal Taşlar: Basınç dayanımı 350 kg/cm² ve üzeri olan taşlar kullanılır. Yapay Taşlar: Fabrika tuğlaları (dolu, düşey, yatay, delikli, klinker vb.) Gazbeton blokları (basınç dayanımı en az 50 kg/cm²) Kireç kumtaşı blokları (delik alanı toplamı yüzey alanının %35'inden az) Dolu beton briketler Harçlar: Çimento, kireç gibi bağlayıcı malzemeler belirli oranlarda kum ve suyla karıştırılarak kullanılır. Kargir Duvar Türleri Kârgir duvarlar, uygulama alanlarına göre iki ana gruba ayrılır: Yığma Kârgir Duvarlar Yarım Kârgir Duvarlar 1. Yığma Kârgir Duvarlar Yığma kârgir duvarlar taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan duvarlar olarak ikiye ayrılır. a) Taşıyıcı Duvarlar Bu duvarlar, yapının kendi yükü ile birlikte hareketli yükleri ve rüzgar yüklerini taşıyan duvarlardır. Taşıyıcı Dış Duvarlar: Ortalama basınç dayanımı 30 kg/cm² olan harman tuğlası ile örülmelidir. Bodrum duvarlarında 50 kg/cm² basınç dayanımlı yapay taş kullanılmalıdır. Duvar kalınlıkları: Kaba yonu taş duvarlar → en az 45 cm İnce yonu ve kesme taş duvarlar → en az 40 cm Bodrum kat duvar yüksekliği: En az 2.70 m olmalıdır. Narinlik oranı (λ = h/d) ≤ 10 olmalıdır. Taşıyıcı İç Duvarlar: Kapı ve pencere boşluklarının toplam uzunluğu, tüm duvar uzunluğunun %40'ını geçmemelidir. Kolon ve kısa duvarların uzunluğu en az 39 cm olmalıdır. Merdiven altı duvarlar: En az 19 cm kalınlığında olmalıdır. Eğer merdiven basamakları duvara dayanıyorsa, kalınlık en az 29 cm olmalıdır. b) Taşıyıcı Olmayan Duvarlar Bu duvarlar yalnızca kendi ağırlıklarını taşırlar ve yapıdaki taşıyıcı elemanlara yük aktarmazlar. Taşıyıcı Olmayan Dış Duvarlar: Genellikle karkas yapıda uygulanır. Subasman kotuna göre yükseklik/genişlik oranı önemlidir. (Bkz: Tablo 1) Taşıyıcı Olmayan İç Duvarlar: Döşemeler üzerine örülen, hafif ve maksimum ağırlığı 700 kg/m² olan duvarlardır. Uzunlukları 4.00 m’yi geçmemelidir. Duvar Kalınlığı (cm) Duvarın Subasman Kotundan Yüksekliği (m) h < 8 m h = 8 – 20 m 9 cm 9 19 cm 22 29 cm 33 (Tablo 1: Taşıyıcı Olmayan Dış Duvarların En Büyük Yapım Alanları - m² olarak.) c) Destek Duvarları Bu duvarlar, taşıyıcı duvarların yatay ve düşey yükler altında devrilmesini önlemek amacıyla yapılan yardımcı duvarlardır. Ölçü kuralı:Bir destek duvarın plandaki uzunluğu, yüksekliğinin 1/3'ünden büyük olmalıdır. L_d ≥ 1/3 × H_d 2. Yarım Kârgir Duvarlar Bir kısmı kârgir, diğer kısmı ahşap veya çelik gibi malzemelerle yapılan yapıların duvarlarına "Yarım Kârgir Duvarlar" denir. Özellikleri: Kat yüksekliği 3.00 m'yi geçmemelidir. En fazla iki katlı ve bodrum katlı olabilirler. Dış taşıyıcı duvar kalınlığı en az 29 cm olmalıdır. Destek duvarları arası mesafe en fazla 5.50 m olmalıdır. Döşeme elemanları dış duvarlara sağlam ankraj bağlantılarıyla bağlanmalıdır. Bu ankrajlar dolu duvarlara denk gelmeli ve duvar uzunluğu en az 80 cm olmalıdır. Sonuç Taşıyıcı duvarlar, yapı yüklerini zemine ileten temel yapı elemanlarıdır. Bölme duvarları, yalnızca mekânları ayıran yapısal olmayan duvarlardır. Kârgir duvarlar, doğal ve yapay taşlarla örülen dayanıklı duvar tipleridir. Yığma ve yarım kârgir duvarlar, farklı yapı sistemlerinde kullanılır ve belirli teknik standartlara sahiptir. Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Kayar ve Tırmanır Kalıp
Kayar ve Tırmanır Kalıp Sistemleri Kayar ve tırmanır kalıp sistemleri, hızlı ve sürekli bir uygulama süreci sağlayarak ek iskele ihtiyacını ortadan kaldıran modern inşaat teknikleridir. Bu sistemlerde, kalıp elemanları zeminle bağlantısız olarak asılı tutulur ve çelik ya da ahşap çerçeveler yardımıyla desteklenir. Tırmanır kalıplar, vinç yardımıyla bir üst seviyeye taşınarak yükseltilir. Kayar kalıplar ise çelik çubuklar ve yardımcı elemanlar kullanılarak sürekli bir şekilde yukarı doğru hareket ettirilir. Kaldırma sırasında temel ya da sertleşmiş beton yüzey mesnet görevi görerek sistemin stabilitesini sağlar. Kayar kalıplar, elle kumandalı, pnömatik veya mekanik sistemlerle yukarı kaldırılabilir ve saatte 5 – 30 cm hızla ilerleyebilir. Günlük yükselme miktarı ise 1,5 – 2 metre arasında değişmektedir. Kayar ve Tırmanır Kalıp Elemanları Kalıp Elemanı: Ahşap veya çelik kalıp panolarından oluşur. Sehpa İskelesi: Kalıbın sabitlenmesini ve beton basıncı ile yukarı hareket etmesini sağlar. Kaldırma Elemanı: Tırmanma çubuklarına yerleştirilerek kalıbın yükselmesini sağlar. Çalışma Platformları: Beton dökümü ve denetim işlemleri için farklı seviyelerde kurulan platformlardır. İskele Sehpası Üzerine Kurulan Ahşap Çerçeve: Donatıların ve elektrik tesisatlarının düzenlenmesini sağlar. Tesisat Şebekeleri: Elektrik ve aydınlatma sistemlerinin sürekliliğini sağlamak için kullanılır. Boşluk Çerçeveleri ve Kalıplar: Projede öngörülen boşluklar için özel ek kalıp elemanlarıdır. Kayar ve Tırmanır Kalıp Arasındaki Farklar Kriter Kayar Kalıp Tırmanır Kalıp İlerleme Hızı Daha hızlıdır (10-12 inç/saat) Daha yavaştır, ancak kontrollüdür Demir Montaj Hızı Daha hızlı ilerleme gerektirir Daha esnek çalışma imkanı sunar Kontrollü Üretim Daha az kontrol, sürekli döküm Daha kaliteli ve kontrollü üretim Derz İzleri Yatay derz görülmez Yatay derz izleri görülebilir Eleman Yetiştirme Süresi Daha karmaşık, zaman alıcı Daha kısa sürede eleman yetiştirme Tırmanır kalıplar, genellikle yüksek kaliteli imalat gerektiren projelerde tercih edilirken, kayar kalıplar daha hızlı ve sürekli üretim gerektiren projeler için uygundur. Tırmanır kalıplar yaklaşık iki günde bir kat yüksekliğinde (yaklaşık 3 metre) ilerleyebilir. Kullanım Alanları Kayar kalıp sistemleri, özellikle yüksek betonarme yapılar, sanayi tesisleri, soğutma kuleleri, ambarlar, tanklar ve çimento fabrikaları gibi projelerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kaynak: Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
Kaba Yapı
Şişirme Kalıp
Şişirme Kalıp Şişirme kalıp sistemleri, hızlı bir yapım sürecine sahip, hafif, taşıma giderleri az, temiz yüzeyler ve monolitik bağlantılar elde edilebilen sistemlerdir. Uygulamada, şişirme kalıplar ile yarım küre, silindir ve benzeri formlarda beton dökülebilmektedir. İlke olarak belirli bir iç basınca sahip şişirme kalıp üzerine tabakalar halinde beton püskürtülmektedir. Beton dökümünden sonra kalıp sökülmekte ve yalıtım tabakaları uygulanmaktadır. Toplam kabuk kalınlığı 10 cm kadardır. Şişirme Kalıp sistemleri, hızlı bir yapım sürecine sahip, hafif, taşıma giderleri az, temiz yüzeyler ve monolitik bağlantılar elde edilebilen sistemlerdir. Uygulamada, şişirme kalıplar ile yarım küre, silindir ve benzeri formlarda beton dökülebilmektedir. İlke olarak belirli bir iç basınca sahip şişirme kalıp üzerine tabakalar halinde beton püskürtülmektedir. Beton dökümünden sonra kalıp sökülmekte ve yalıtım tabakaları uygulanmaktadır. Toplam kabuk kalınlığı 10 cm. kadardır. Bu sistemler sanayi tesislerinde pek kullanılmamakla birlikte bazı mekanların üzerlerini, herhangi bir taşıma fonksiyonu olmayan son bir örtü biçiminde kapatabilme açısından değerlendirilebilmektedirler. Kaynak: Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive
Kaba Yapı
Tünel Kalıp Sistemleri
Tünel Kalıp Sistemleri Tünel kalıp sistemi, binaların döşeme ve duvarlarının büyük kalıp elemanlar ile birden döküldüğü, yerinde dökme bir yapım sistemidir. Hazır kalıplar ile binanın taşıyıcı elemanları betonarme olarak üretilmekte, temeller, çatı ve bitirme işlerinin çoğunluğu geleneksel teknikler ile gerçekleştirilmektedir. İç ve dış bölme duvarları ise çoğunlukla hazır panellerden oluşturulmaktadır. Tünel kalıplar ile bir hacmin en çok üç duvarı dökülebilmektedir. Açık kalan kısımdan çıkarılan kalıplar, vinç yardımıyla başka bir noktada tekrar kurulmaktadır. Resim 1- Tünel Kalıp Tünel kalıplar temelde şu elemanlardan oluşturulmaktadır: Kalıp yüzeyleri: Yaklaşık 3 mm. kalınlığında çelik saçtan yapılmaktadırlar. Ancak saçın rijitliğinin sağlanması ve beton dökümü sırasında basınçtan dolayı eğilme olmaması için saçın iç yüzeyinde çelik profillerden yapılmış bir karkas bulunmaktadır. Çalışma platformları: Beton prizini yaptıktan sonra kalıpların sökülmesi için gerekli olan elemanlardır. Kalıplar bu platformlar üzerine çekilerek sökülmekte ve çıkartılmaktadırlar. Standart platform boyutları 3 metredir. Ek kalıp parçaları: Döşeme boşlukları, perde alınları, konsollar, döşeme alınları için kullanılan kalıp parçalarıdırlar. Destek elemanları: Tünel kalıbın arkasına, beton dökümü ile gelecek yükü almak üzere konulan elemanlardır. Bu destek elemanlarından başka, kalıp elemanı içinde ayarlı çapraz, ayarlı dikme, kriko tekerlekler, kalıp yatay askısı ve benzeri elemanlar vardır. Tünel kalıpların yaklaşık ağırlığı 60 – 70 kg/m2’ yi bulmaktadır. Kalıp boyutları farklı üreticilerin kendi sistemlerine göre belirlenebilmektedir. Örneğin bir sistemde, kalıpların derinliği 62,5 – 125 – 250 cm ve katları olarak değişmektedir. Enleri ise 105 cm’den başlayarak 30 cm’ in katları olarak artmaktadır. 600 cm’lik açıklığı geçebilen tünel kalıp sisteminde yükseklik 230 – 300 cm’ dir. Bu kalıplar yaklaşık 500 defa kullanılabilmektedirler. Konvansiyel kalıp sistemine göre (takılır – sökülür kalıp) % 50 daha hızlı bir yapım sistemidir. Bu sistemde, beton dökümünden sonra, kalıp kurulan mekanın içinde sıcak hava üfleyen ısıtıcılarla hızlı bir kürleme işlemi yapılmakta, bu sayede beton, sıfırın altındaki ısılarda bile hızlı bir şekilde sertleşebilmektedir. Bu sistem, toplu konut inşaatlarında kullanılması, ekonomik ve zaman açısından oldukça uygun bir yapım sistemidir. Ayrıca yer üstü ve yer altı tünel yapımlarında da kullanılabilmektedir. Kaynak: Apay, A. (2013). Yapı Bilgisi 1 [PowerPoint slides]. Scribd. https://www.scribd.com/document/567422186/yap%C4%B1-bilgisi-%C4%B1-PDFDrive