- Yaşam=Tasarım
- Her an yeni bilgi
İnşaat Sektörünün Yeni Nesil Bilgilendirici Platformu
yapı TeknolojisiKategoriler
Yapı TeknolojisiGüncel Konular
Kaba Yapı
Su Yalıtımı
Su Yalıtımı Nedir? Su yalıtımı, binaları su ve nemin zararlı etkilerinden koruyan en önemli uygulamalardan biridir. Uygulayıcılar, doğru su yalıtım malzemelerini seçerek ve detaylara dikkat ederek yapıların ömrünü uzatır. Böylece hem güvenli hem de sağlıklı yaşam alanları oluşur. Su sızmaları, betonun çatlamasına ve donatının paslanmasına yol açar. Sonuç olarak yapı güvenliği azalır. Bu yüzden su yalıtımı, yalnızca konfor değil aynı zamanda güvenlik için de büyük önem taşır. Ayrıca küf ve bakteri oluşumunu önleyerek iç mekân havasını sağlıklı tutar. Su Yalıtım Malzemeleri Su yalıtım malzemeleri, kullanım alanına göre ikiye ayrılır: Sürme tip su yalıtımı Serme tip su yalıtımı Her iki grup farklı tekniklerle uygulanır. Bununla birlikte, her biri farklı ihtiyaçlara cevap verir. Sürme Tip Su Yalıtımı Malzemeleri Çimento Esaslı Malzemeler Kristalize çimento esaslı ürünler, betonun boşluklarını doldurur ve suyun geçişini engeller. Kristalize olmayan ürünler ise esnek yapılarıyla özellikle pozitif taraftan yapılan uygulamalarda tercih edilir. Bitüm Esaslı Malzemeler Asfalt solüsyonları ve asfalt emülsiyonları, genellikle astar amaçlı kullanılır. Kreozot, ahşap ve metal yüzeylerde etkili sonuç verir. Kauçuk ve Poliüretan Malzemeler Kauçuk-bitüm pastalar, balkon, teras ve ıslak hacimlerde iyi performans sağlar. Poliüretan malzemeler, elastik yapıları sayesinde çatlakları köprüler ve uzun ömürlü koruma sunar. Akrilik Esaslı Malzemeler Üç kat uygulanan akrilik esaslı malzemeler, kürden sonra da elastikiyetini korur. Ayrıca takviye ile güçlendirildiğinde çatlaklara karşı daha dayanıklı olur. Yapı Kimyasalları ve Derz Malzemeleri Beton katkıları, su geçirimsizliği artırır. Su tıkaçları, ani su kaçaklarını hızlıca durdurur. Derz dolguları, suyun geçişini tamamen engeller. Serme Tip Su Yalıtımı Malzemeleri Bitümlü Membranlar APP veya SBS katkılı membranlar, çatılarda ve temellerde güvenilir yalıtım sağlar. Rulo halinde serildiği için kolay uygulanır. Kiremit Altı Örtüleri Eğimli çatılarda kullanılan kiremit altı örtüler, uzun ömürlü koruma sağlar. Fibrocam taşıyıcılı örtüler yüksek dayanıklılık sunar. Kraft kâğıt taşıyıcılı örtüler ise ekonomik ve pratik bir çözüm oluşturur. Su Yalıtımının Önemi Doğru yapılan su yalıtımı uygulamaları, yalnızca binaların dayanıklılığını artırmakla kalmaz, aynı zamanda enerji tasarrufu da sağlar. Bununla birlikte sağlık ve konfor açısından da büyük faydalar sunar. Özellikle temellerde, çatılarda, banyolarda ve balkonlarda su yalıtımı yapılması, yapının ömrünü uzatır. Su yalıtımı; Betonun dayanıklılığını artırır, Küf ve bakteri oluşumunu engeller, Enerji verimliliği sağlar, İnsanlara sağlıklı yaşam alanları sunar. Sonuç Sonuç olarak, su yalıtımı, hem güvenlik hem de yaşam kalitesi için vazgeçilmezdir. Su yalıtım malzemeleri doğru seçildiğinde ve uzmanlar tarafından uygulandığında yapılar uzun yıllar korunur. Dolayısıyla hem konutlarda hem de endüstriyel yapılarda su yalıtımı, geleceğe yapılacak en akıllı yatırım olur. Kaynak:Milli Eğitim Bakanlığı (2005). İnşaat Teknolojisi – Yalıtma Hazırlık. 04.04.2025 tarihinde MEB Yayınları adresinden alınmıştır.
Kaba Yapı
Yalıtım
Yalıtım Yalıtım (izolasyon), kullanılan duruma göre dış etkenlerden ayırmak ya da tecrit etmek anlamına gelir. Özellikle bina yalıtımı, su, rutubet, ısı, ses ve gürültünün yapı elemanlarından içeri girmesini veya dışarı çıkmasını engeller. Böylece hem insan sağlığını hem de araç ve gereçleri korur. Dahası, yalıtım malzeme üretiminden uygulama aşamasına kadar titizlik gerektirir. Çeşitleri Bu noktada yalıtım çeşitlerini dört ana başlık altında toplayabiliriz: Su ve rutubet yalıtımı Isı yalıtımı Ses yalıtımı Yangın yalıtımı Dolayısıyla her bir yalıtım türü, yapıya farklı açılardan katkı sağlar. Su ve Rutubet Yalıtımı Su ve rutubet, ahşap, metal, taş, tuğla ve beton gibi yapı malzemelerini olumsuz etkiler. Bu nedenle su yalıtımı, yapının ömrünü uzatır. Ayrıca, temelden çatıya kadar farklı bölümlerde uygulanarak yapının korunmasını sağlar. Kullanıldığı Yerler: Zeminde drenaj ile yer altı sularını uzaklaştırır. Temel ve bodrum duvarlarını korur. Zemin üstü duvarlarda nemin içeri girmesini önler. Döşemelerde su sızdırmazlığı sağlar. Mutfak ve banyolarda hijyeni destekler. Havuzlarda sızdırmazlık sağlar. Çatılarda ve teraslarda güvenli kullanım sunar. Böylelikle su ve nemin yapı üzerindeki yıpratıcı etkisi engellenir. Isı Yalıtımı Isı yalıtımı, kışın içeride üretilen sıcak havanın dışarı kaçmasını önler. Bunun yanı sıra yazın dışarıdaki sıcak havanın içeri girmesini engelleyerek konforlu bir yaşam ortamı oluşturur. Böylece hem enerji tasarrufu sağlanır hem de ekonomik fayda elde edilir. Kullanıldığı Yerler: Döşemeler sayesinde ısı kaybı azaltılır. Duvarlarda yalıtım yapılarak enerji verimliliği artırılır. Çatı ve teraslarda iklimsel koruma sağlanır. Dış cephe pencerelerinde ısı geçirgenliği azaltılır. Özetle, doğru malzemelerle yapılan ısı yalıtımı hem çevreyi hem de bütçeyi korur. Ses Yalıtımı Isı yalıtımında kullanılan birçok malzeme aynı zamanda ses yalıtımında da etkilidir. Ancak özellikle stüdyo, hastane ve çalışma odaları gibi alanlarda özel ses yalıtımı zorunlu hale gelir. Çünkü sessizlik, hem verimlilik hem de sağlık açısından önemlidir. Kullanıldığı Yerler: Döşeme ve tavanlarda gürültüyü azaltır. Jeneratör odalarında titreşimi engeller. Duvarlarda ses geçişini önler. Sonuç olarak ses yalıtımı, yaşam alanlarını daha huzurlu ve işlevsel hale getirir. Yangın Yalıtımı Yangın yalıtımı, yapı elemanlarının alev ve yüksek sıcaklığa karşı dayanıklılığını ifade eder. Çünkü yangına karşı dirençli bir yapı, can ve mal güvenliği açısından kritik önem taşır. Korunması Gereken Özellikler: Durağanlık (Stability): Elemanların göçmesini önler. Bütünlük (Integrity): Alev ve sıcak gazların geçişini engeller. Yalıtkanlık (Insulation): Isı iletimini sınırlar. Kullanıldığı Yerler: Duvar, döşeme, çatı ve kolon gibi taşıyıcı elemanlarda Yanıcı özelliği yüksek kaplama malzemelerinde Dolayısıyla yangın yalıtımı, yapının güvenliğini artıran en önemli adımlardan biridir. Yalıtım Malzemeleri Yalıtım malzemeleri, yapı elemanlarını istenmeyen etkilerden korur. Bununla birlikte her tür yalıtım için farklı malzeme grupları kullanılır. Su ve Rutubet Yalıtım Malzemeleri Tabii asfalt, bitüm, mastik asfalt, ruberoit, katran, bitüm emülsiyonu, asfaltlı cam tülü, katkı maddeleri. Isı Yalıtım Malzemeleri Cam yünü, plastik köpük (polistren, poliüretan), perlit, mantar, sentetik elyaf, gaz beton, asmolen tuğla. Ses Yalıtım Malzemeleri Cam yünü, taş yünü, polistren köpük, keçe, durgun hava tabakası. Yangın Yalıtım Malzemeleri İnorganik: Cam yünü, taş yünü Organik: Polistiren, poliüretan, kauçuk, polietilen köpük Böylece her malzeme, amacına göre farklı avantajlar sunar. Uygulama Yöntemleri Asfalt püskürterek yalıtım: Temel, teras ve çatılarda hızlı uygulanır. Elastomerik reçine esaslı malzemeler: Çatı yüzeylerinde fırça veya rulo ile kolayca uygulanır. Cam elyafı + polyester: Teras ve ıslak zeminlerde sızdırmazlık sağlar. Polimer bitüm örtüler (membranlar): Eğimli çatılarda uzun ömürlü koruma sunar. Yapışkan bantlar: Çatılarda ek yeri izolasyonu yapar. Mineral esaslı malzemeler: Ses ve ısı yalıtımında yüksek verim sağlar. Poliüretan esaslı malzemeler: Ses emilimini artırır. Sonuç olarak her yöntem, kullanım alanına göre farklı avantajlar sunar. Genel Değerlendirme Özetle yalıtım; su, ısı, ses ve yangına karşı yapıları korur. Bunun yanı sıra enerji tasarrufu sağlar, yaşam kalitesini yükseltir ve yapı ömrünü uzatır. Doğru malzeme seçimi ve uygun uygulama ile hem çevreye hem de ekonomiye katkı yapılır. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı (2006). İnşaat Teknolojisi – Yalıtım. Ankara: MEB Yayınları. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr adresinden alınmıştır. TS 825 (2008). Binalarda Isı Yalıtım Kuralları. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. TS EN 13501-1 (2019). Yapı Malzemeleri ve Elemanları – Yangına Tepki Deneyi. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022). Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği. Resmî Gazete. Çelik, O. & Demir, M. (2015). Yapı Fiziği ve Malzeme Bilgisi. İstanbul: Birsen Yayınevi.
Kaba Yapı
Dilatasyon Derzleri
Dilatasyon Derzleri Yapının kendi ağırlığı ya da oturduğu zeminden gelen birtakım etki hareket ya da çökmeleri önlemek zararlarını azaltmak ve düşey hareketlerin yapının tamamına yayılmasını önlemek amacıyla yapılanı derzlere "DİLATASYON DERZİ (Ayırma Derzi)" denilmektedir. Yapılardaki bu istenmeyen hareketlere yol açan etkenler esas itibariyle dört temel gurupta toplanabilirler: Zemin yapısının homojen olmaması Yeraltı Su Seviyesinin’ nin değişken olması Temel tabanındaki yük dağılımının değişken olması Binayı oluşturan elemanların birbirlerinden farklı genleşmeleri. Dilatasyon Derzleri başlıca üç guruba ayrılmaktadır. Oturma ve Genleşme Derzleri Titreşim Derzleri Hareket Derzleri. Oturma ve Genleşme Derzleri Bunlar yapıya zeminden kendi ağırlığından ve farklı eleman genleşmelerinden gelen etkileri önlemek üzere bırakılan derzlerdir. Dilatasyon derzleri yapıda her 30.00 m. de bir konulmalıdır. Bazı uzun binalarda, özellikle yapısal özellikler dikkate alındığında, bu boy sınırlamasını 40–50 metreye kadar çıkarmak mümkündür. Bu derzler binayı temelinden çatısına kadar tamamen ayıran kısımlara bölen boşluklar olup bina bloğunun her 10.00 m. boyu için 1.00 cm. hesabedilerek genişlikleri yaklaşık 1-3 cm. arasında alınmaktadır. Resim 1- Dilatasyon Derzi Örneği Yapıya temelden gelecek nem ve su gibi zararlı etkilere karşı da derzler bitümlü levha keçe ve diğer yalıtım gereçleriyle doldurulur. Yapıda başlıca dört ayrı kısımda oturma ve genleşme derzi uygulanır: Temelde Dilatasyon Derzleri İki bina bloğunun temelleri arasına lastik ve benzeri yalıtım levhaları konularak yeraltı suyunun yükselip yapıya zarar vermesi önlenmektedir. Resim 2- Temelde dilatasyon derzi ve gereçleri Duvarda Dilatasyon Derzleri İki bina bloğunun duvarları arasında yer alan derzler, yapı güvenliği açısından mutlaka düzenlenmelidir. Ancak, bu derzlerin dışarıdan görünmesi estetik açıdan sorun oluşturabilir. Bu nedenle, ustalar derzlerin önlerini alüminyum, bakır ya da galvaniz sac levhalarla kapatır. Ayrıca, kimi zaman yağmur iniş boruları kullanılarak da derzler gizlenir. Böylece, hem işlevsellik korunur hem de estetik açıdan temiz bir görünüm elde edilir. Resim 4- Duvarda Dilatasyon Derzi Yapılması Döşemede Dilatasyon Derzleri Döşemeler arasında kapı veya koridor gibi geçiş yerlerinde yapılanı ve genellikle alüminyum prinç levhalarla kapatılan derzlerdir. Tökezleyip takılıp düşmeleri önlemek bakımından bu derzlerin döşeme kaplaması üst kotunda levhalarla kapatılması uygun olmaktadır. Resim 5- Duvar, Döşeme, Tavan ve Çatıda Dilatasyon Çatı ve Terasta Dilatasyon Derzleri Eğer çatı ahşap karkas üzerine kiremit örtüyle inşa edilirse, dilatasyon derzi uygulamaya gerek kalmaz. Buna karşın, oturma miktarı büyükse ve derz mutlaka uygulanacaksa, ustalar kenetli derzleri hazırlar ve ardından paslanmaz levhalarla kapatır. Öte yandan, teras çatılarda çözüm farklıdır. Bu durumda, ustalar yan yana örülen yarım tuğla kalınlığındaki iki duvarın üzerine birlikte ya da ayrı ayrı beton harpuşta döker. Sonrasında, paslanmaz metal levhalar duvarların üzerine çevrilerek kapatılır ve böylece hem sızdırmazlık hem de dayanıklılık güvence altına alınır. Titreşim Derzleri Fabrika ve atölyelerde, makine titreşimini azaltmak için titreşim derzleri uygulanır. Öncelikle işçiler sağlam temeli hazırlar ve su ile neme karşı uygun yalıtım malzemesiyle doldurur. Bunun ardından ekip derz boşluğu bırakır ve makine için ayrı bir temel yapar. Daha sonra ustalar çift temel oluşturur ve üst temeli lastik ya da benzeri malzemelerle çevirir. Son aşamada ise işçiler yalıtım derzi bırakır ve makine temelini alt temele güvenle oturtur. Resim 6- Titreşim ve Haraket Derzleri Haraket Derzleri Betonarme çelik ya da kompoze uzun köprülerde genleşmeden doğacak iç gerilmeleri ve kilit kuvvetleri önlemek çatlamaları ayrılmaları ve zorlanmaları ortadan kaldırmak amacıyla yapılmaktadırlar. Burada derzlerin metal plakalarla örtülmesi yerine köşelerdeki kırılmaları önlemek için köşebentlerle veya plakalarla takviye yapmak esastır. Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Baca Teknolojisi
Bacalar Bacalar, binalarda farklı amaçlarla kullanılan dikey kanallardır. Bu kanallar, yakıtların yanmasıyla çıkan gazları, kötü kokuları ve ağır havayı dışarı taşır. Ayrıca tesisat borularını gizleyerek yapının estetiğini korur. Kullanım Amacına Göre Baca Çeşitleri Duman Bacaları Havalandırma ve Gaz Bacaları Çöp Bacaları Tesisat Bacaları Duman Bacaları Duman bacaları, ocak, soba ve kalorifer kazanındaki yanmış gazları dışarı atar. Böylece iç mekânda sağlıklı bir ortam oluşur. Yapım Kuralları Ustalar bacayı iç duvara örer. Eğer dış duvara örmek zorunda kalırlarsa, araya boşluk bırakır veya duvarı bir tuğla kalınlığında yapar. Bacayı dik yükseltirler. Eğim gerekiyorsa, en fazla 60° verirler. Bacanın kesitini yuvarlak veya kare seçerler. Dikdörtgen gerekiyorsa, oran 2/3’ü geçmez. Yüzeyi düzgün yaparlar, çünkü pürüz kurum toplar. Kesiti çıkan dumana uygun belirlerler. Bir soba için en az 100 cm² gerekir. Aynı bacaya en fazla 4 soba bağlarlar ve bağlantı deliklerini 30 cm aralıkla açarlar. Kalorifer bacasına soba bağlamazlar. Temizlik için döşemeden 60–90 cm yükseklikte bir delik bırakırlar. Kar ve yağmuru engellemek için bacanın üzerine şapka takarlar. Çekişi sağlamak için bacayı, çatının en yüksek noktasından 50 cm daha yukarı çıkarırlar. Baca yüksekliği 150 cm’yi aşarsa, bacayı çemberle sarar ve çatıya bağlarlar. İki duvar arasında delik bırakırlarsa, köşeden ¼ veya ½ tuğla uzaklığa yerleştirirler. Derzleri tam doldurur ve hava girişini engellerler. Şönt Baca Sistemi Yüksek binalarda baca duvarları çok yer kaplar ve kullanım alanını azaltır. Bu yüzden ustalar, özel bloklarla şönt baca sistemi kurar. Her bölümün bacası bir kat yükseldikten sonra ana bacaya bağlanır. Ancak kat bacalarını temizlemek zordur. Ayrıca yönetmelikler, şönt bacasını ateş bacası olarak yasaklar. Buna rağmen ustalar, havalandırma ve mutfak kokularını atmak için bu sistemi kullanır. Havalandırma ve Gaz Bacaları Bu bacalar, kirli havayı ve gaz artıklarını dışarı taşır. Penceresiz banyo ve helada özellikle gereklidir. Ustalar ortak bir kanal bırakır ve bölümleri vasistaslı pencereyle buraya bağlar. Bacanın kısa kenarını en az 40 cm seçerler, oranı ise 1/3’ü geçmez. İnsanlar saatte ortalama 20 dm³ karbon asidi ve 40 g su buharı üretir. Bu nedenle her yetişkin için 16–24 m³, çocuk için 8–12 m³ temiz hava gerekir. Kesiti 20x20 cm (400 cm²) olarak yaparlar. Birden fazla bölüm varsa, her biri için 400 cm² eklerler. Mutfak ve şofben bacalarını daha dar yaparlar. Eğer tuğla kullanırlarsa, iç yüzeyi sıvarlar. Alternatif olarak sırlı künk veya asbest boru tercih ederler. Tesisat Bacaları Tesisat bacaları, kablo ve boruları geçirmek için yapılır. Ustalar bu bacaları dik, yatay veya eğimli olarak inşa eder. Tesisatı döşedikten sonra rabitz teli gerer ve üzerini sıvar. Bacayı kapaklı yapabilirler. Büyük tesisatlar için ışıklı veya asansörlü bacalar kurarlar. Çok büyük binalarda tesisat için özel kat inşa ederler. Bu kat, ustaların yürüyebileceği genişlikte olur. Çöp Bacaları Çöp bacaları, çok katlı binalarda çöpleri toplar ve kolayca uzaklaştırır. Ustalar bacayı ortak bir noktaya yapar. Kesiti kare veya dikdörtgen olabilir ama en ideali 45 cm yuvarlak kesittir. Bacayı daraltmadan yukarıya kadar sürdürürler. İç yüzeyi sıvar veya çinko ile kaplarlar. Çöp atma kapaklarını, döşemeden 60–90 cm yükseğe yerleştirirler. Çatıya havalandırma bacası açarlar. Basit temizlik fırçası sistemi kurarlar. Çöpleri alt katta büyük bir vagon veya bidona toplarlar. 📌 Kaynak:Milli Eğitim Bakanlığı (2006). İnşaat Teknolojisi: Bacalar. 04.04.2025 tarihinde megep.meb.gov.tr adresinden alınmıştır.
Kaba Yapı
Tuğla Duvar Örgü Tipleri
Tuğla Duvar Örgü Tipleri Düz Örgü Ustalar bu örgüyü yalnızca ½ tuğla kalınlığında yapar. Genellikle yük taşımayan bölme duvarlarda ve bacalarda tercih ederler. Duvarı oluştururken düz dizileri üst üste dizer ve sıraların dik derzlerini yarım tuğla kaydırarak bağlarlar. Resim 1- Düz Örgü Resim 2- 1\2 Tuğla kalınlıkta duvar (düz örgü) Kilit Örgü Kilit örgü, özellikle kavisli ve düz olarak yapılan 1 tuğla kalınlığındaki duvarlarda uygulanır. Ustalar tuğlaları kilit dizilerle ve birbirinden çeyrek tuğla kaydırarak yerleştirir. Duvarı düz bitirmek ve çeyrek tuğla bağlantılarını sağlamak için ilk sıraya uçtan itibaren tam kilit dizi koyarlar. Sonraki sırada ise düz biten uca iki adet üç çeyrek (¾) tuğla yerleştirirler. Resim 3- Kilit Örgü Şaşırtma Örgü Şaşırtma örgü, 1 tuğla ve daha kalın duvarlarda en çok kullanılan yöntemdir. Ustalar bu örgüyü genellikle normal tuğlalarla uygular ve “duvar örgüsü” dendiğinde çoğu kişi bu sistemi anlar. Duvarı örerken 19 cm kalınlıkta kilit ve düz sıralar kullanırlar. Dik derzleri çeyrek tuğla kaydırarak bağlarlar. Ayrıca düz biten uçları tamamlamak için birinci sırayı tam kilit diziyle başlatır ve ikinci sırada iki adet üç çeyrek tuğla eklerler. Resim 4- Şaşırtma Örgü Düz Kılıç Örgü Ustalar bu örgüyü genellikle yük taşımayan, kısa ve alçak bölme duvarlarda uygular. Kaplama yaparken de düz kılıç örgüden yararlanırlar. Dizileri üst üste koyar, dik derzleri yarım tuğla kaydırarak bağlarlar. Resim 5- Düz Kılıç Örgü Kotana Örgü Kotana örgü, kilit örgüyle aynı özellikleri taşır. Ustalar bu yöntemi aynı yerlerde kullanır. Ancak burada farklı olarak, tuğlaları dik ve düz kılıç şeklinde dizerler. Resim 6- Kotana Örgü Boşluklu Duvar Örgüleri Ustalar binalarda ısı ve rutubet yalıtımını artırmak için duvarları iki sıra halinde örer. Arada kalan hava boşluğu, rutubetin iç duvara geçmesini önler ve aynı zamanda iç mekânı ısı değişikliklerine karşı korur. Boşluğu oluştururken düz ve kilit kılıç sıraları yan yana dizerler. Kalınlığı çeyrek veya yarım tuğla olabilir. Ayrıca duvarları sağlamlaştırmak için karşılıklı sıraları metal kenetlerle veya kilit tuğlalarla birbirine bağlarlar. Tuğla Duvar Dizileri Tuğla ile duvar örerken, ustalar tuğlaları uç uca ve yan yana düzenli biçimde dizer. Bu sıralara “dizi” veya “sıra” adı verilir. Tuğlaların yerleşim şekline göre farklı dizi çeşitleri ortaya çıkar. Resim 7- Tuğa Dizi Şekilleri Tuğla Duvarın Şekli ve Konumları Kapı ve Pencere Dişleri Ustalar, dış duvarlarda kapı ve pencere boşluklarının kenarlarında diş oluşturur. Bu çıkıntılar, kapı ve pencere kasalarını duvara sağlam şekilde bağlar ve kasaların kenarlarından hava sızmasını önler. Dişlerin kalınlığı genellikle yarım tuğla olur. Pencerelerde uzunluğu çeyrek, kapılarda çeyrek veya yarım tuğla olur. Çift pencerelerde, kasa detayına bağlı olarak çift diş yaparlar. Ahşap kapı ve pencere kasalarını bağlamak için ustalar duvarı örerken kenarlara ahşap takoz yerleştirir. Takoz sayısı pencerelerde en az iki, kapılarda ise üç olur. Ustalar takozları önce katrana veya bitüme batırır, böylece çürümesini önler. Yarım tuğla duvarlarda takozları boylamasına, bir tuğla ve daha kalın duvarlarda ise enlemesine yerleştirirler. Metal kasalarda ise metal ankraj levhalar veya çubuklar kullanırlar. Köşe Birleşmeleri Köşe birleşmelerinde ustalar üç temel kurala dikkat eder. Dik açılı birleşmelerde: Daha ince olan duvarın birinci sırasını köşeye kadar uzatır (devam eden sıra). Diğer duvarın sırasını buna yanaştırır (yanaşan sıra). Bir tuğla ve daha kalın duvarlarda devam eden sıranın sonuna, kalınlık kadar üç çeyrek tuğla koyar ve düz diziye devam eder. Yarım tuğla kalınlığında duvarlarda devam eden sıra tam tuğla ile başlar. Geniş açılı birleşmelerde: Ustalar birinci sırayı düz diziyle devam ettirir, diğerini kilit diziyle yanaştırır. Köşedeki bağlantıyı sağlamak için tuğlanın uzunluğu ve genişliği arasında belirli oran kurarlar (a = b ± ¼ T). Ayrıca derzleri çeyrek tuğla kaydırarak hizalarlar. Dar açılı birleşmelerde: Ustalar yalnızca dıştaki düz sırayı köşeye kadar uzatır. Diğer sırayı bunun yanına yaklaştırır. Derzleri yine çeyrek tuğla kaydırarak bağlarlar. Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı(2015). İnşaat Teknolojisi. TUĞLA DUVARLAR . 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Tu%C4%9Fla%20Duvarlar.pdf adresinden alınmıştır.
Kaba Yapı
Harç ve Harç Tipleri
Harç ve Harç Tipleri Harç Nedir? Ustalar, doğal veya kırma kumu; bağlayıcılar, su ve gerektiğinde katkı maddeleriyle karıştırarak harcı elde eder. Harç, yığma yapılarda taşları bir arada tutar, yükleri zemine aktarır ve yapının bütünlüğünü sağlar. Başka bir ifadeyle, duvar harcı taşları birbirine bağlar ve duvarın tek bir eleman gibi çalışmasını mümkün kılar. Harcın Önemi Harcın niteliği doğrudan duvarın dayanımını belirler. Kullanılan malzemelerin türü, oranı ve suyun kalitesi harcın gücünü etkiler. Ayrıca, ustaların uygulama sırasında gösterdiği özen de dayanıklılığı artırır. Örneğin, bodrum duvarlarında Afet Yönetmeliği ve Alman standartları çimento harcını zorunlu kılar. Genel olarak, ustalar birim bağlayıcının 3–4 katı kadar kumu suyla karıştırarak harcı hazırlar. Harcın Görevleri Duvar elemanlarını sağlam şekilde bağlamak, Suya ve neme karşı dayanıklılık sağlamak, Duvarın tek parça gibi çalışmasını mümkün kılmak. Ustalar, taşları örgüye koymadan önce nemlendirirse harcın ani su kaybını önler. Ayrıca, çok soğuk havalarda harç çabuk priz almaz ve bu durum duvarın dayanımını düşürür. Harç Türleri 1. Kireç Harcı Ustalar, kireç harcını özellikle iç sıvalarda kullanır. Önce kumu halka şeklinde yayar, içine kireç hamurunu suyla erittikten sonra karıştırır. Harç kürekle aktarılıp hazır hale getirilir. Malzeme Miktarları Sıva kumu: 1 m³ Sönmüş kireç: 0,330 m³ Su: 140–170 lt 2. Takviyeli Harç İç ve dış sıvalarda en çok kullanılan harçtır. Ustalar, kireç harcına çimento ekleyerek dayanıklılığı artırır. Çimento miktarı arttıkça sertleşme hızlanır, dayanım yükselir. Ancak kireç oranı arttığında işlenebilirlik artar fakat dış etkilere karşı direnç azalır. Malzeme Miktarları Sıva kumu: 1 m³ Sönmüş kireç: 0,150–0,300 m³ Çimento: 150–250 kg Su: 140–170 lt 3. Temditli Harç Ustalar, sıva yaparken çimento harcının çabuk priz almasını önlemek için az miktarda kireç katar. Böylece işlenebilirliği artırır. Malzeme Miktarları Sıva kumu: 1 m³ Sönmüş kireç: 0,050–0,100 m³ Çimento: 350–500 kg Su: 120–170 lt 4. Çimento Harcı Ustalar, dayanıklılığı yüksek olduğu için çimento harcını iç ve dış sıvalarda tercih eder. Malzeme Miktarları Sıva kumu: 1 m³ Çimento: 350–500 kg Su: 140–170 lt 5. Alçı Sıva Harcı Ustalar, alçıyı genellikle iç sıvalarda kullanır çünkü suya ve rutubete karşı dayanıklı değildir. Malzeme Miktarları Alçı: 350–500 kg Su: 140–170 lt 6. Kıtıklı Harç Ustalar, ahşap, kamış veya bağdadi yüzeylerde sıva yaparken kıtık karıştırılmış harç uygular. Keten liflerinden oluşan kıtık, harcın yüzeye daha iyi yapışmasını sağlar. Malzeme Miktarları Sıva harcı: 1 m³ Kıtık: 6–10 kg 7. Özel Harçlar Fabrikalar, dekoratif veya izolasyon amaçlı hazır harç üretir. Ustalar bu harçları doğrudan paketlerinden çıkararak kullanır. Her ürünün kullanım talimatı ambalajında yer alır. 8. Hazır Duvar Harçları Fabrikalar, bu harçları Portland çimentosu ve katkı maddeleriyle hazırlar. Ustalar ise bu harçları tuğla, taş veya blok duvar örmede kullanır. Hazır harçlar suya, dona ve ağır hava koşullarına dayanıklıdır. Genellikle 30–40 kg’lık torbalarda satılır. Harç Hazırlama Esasları Ustalar işe başlamadan önce çalışma alanını temizler. Harç yapacakları yeri önceden ıslatır. İyi söndürülmüş kireç, temiz su ve uygun tane boyutunda kum kullanır. Çimento harcı hızlı priz aldığı için yalnızca ihtiyaç kadar hazırlar. Harcı priz almadan tüketir. Harçta Kullanılan Malzemeler Kum: Taşların parçalanmasıyla oluşur ve tane iriliğine göre ince, orta veya iri diye ayrılır. İyi kum, parmak arasında hışırtı çıkarır ve kil içermez.Kireç: Genellikle kireç harçlarında bağlayıcı olarak kullanılır. TS 30–33 standartlarına uygun beyaz veya beyazımtırak renkte olmalıdır. Kıvam Harcın işlenebilme özelliğini ifade eder. İyi kıvam, harcın ne fazla sulu ne de kuru olması demektir. Plastik kıvam: Harç mala üzerinde dağılmadan durur.Akıcı kıvam: Harç mala üzerinde dağılır ve akar. 📌 Kaynak:Gürer, C. (2008). Sıvalar. [PDF]. http://www.cahitgurer.com/FileUpload/ks172985/File/yapi_teknolojileri_ii_ders_3_sivalar.pdf
Kaba Yapı
Karma ya da Kompoze Duvarlar
Karma ya da Kompoze Duvarlar İki ayrı cins kârgir duvarın bir arada uygulanmasıdır. Örneğin, kaba yonu taş duvar ile tuğla, beton briket ve tuğla duvarları birlikte kullanabiliriz. Kesme taş ve tuğla, taş-briket veya kireç-kumtaşı ile beton briket gibi iki ayrı malzemeyi bir arada uygulayabiliriz. Genellikle “Horasan Harcı” adı verilen bağlayıcı malzemelerle ördüğümüz bu duvarlarda, ön ve arka yüzlerde iyi görünüm sağlamak için kalınlık en fazla 10 narinlik derecesinde olmalıdır. Ayrıca, duvar kalınlığı her bir taş tabakasının en küçük kalınlık sınırlarının toplamından az olmamalıdır. Aşağıdaki şekillerde tuğla hatıllı moloz taş duvar ve yatay-düşey tuğla tabakalı ince yonu taş duvar örnekleri görülmektedir. Resim 1-Hatıllı Moloz Taş Duvar ve Yatay-Düşey Tuğla Tabakalı ince yonu taş duvar Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Beton ve Betonarme Duvarlar
Beton ve Betonarme Duvarlar Beton Duvarlar Genelde yığma yapılarda ve kârgir binalarda ve istinat duvarlarında temel ve bodrum kat duvarlarında, kalınlığı 20.00 cm. den az olmamak üzere uygulanan duvarlardır. Beton duvarlar: Beton blok duvarlar Dökme beton duvarlar; olmak üzere iki şekilde imal edilirler. Beton briket duvarlardaki esaslara benzer olarak yapılan blok duvarlar çoğunlukla 10 x 20 x 40 ; 20 x 20 x 40 ve 20 x 30 x 40 cm. boyutlarında dolu gövdeli düz örgü şeklinde 200-300 kg/m3 dozlu çimento harçlı imal edilmektedir. Yerinde dökme beton duvarlar ise yine 200 - 300 kg/m3 dozlu çimento harçlı betonun önceden hazırlanan kalıplar içerisine dökülmesi yoluyla yapılırlar. Ancak burada beton duvar bütün halinde olup örgü sözkonusu değildir. Betonarme Duvarlar: İstinat duvarları, yığma yapıların bodrum ve temel duvarları ile yük, moment taşıyan yerlerde duvarın boyutlarına uygun olarak hazırlanan kalıplar içerisine gerekli demir donatı yerleştirilerek betonarme betonu dökülmesi yoluyla uygulanan duvarlardır. "Perde Duvar" olarak tanımlanan bu tip duvarlara yukarıdaki şekillerde örnek verilmiştir. Resim 2- Betonarme Perde Duvar Resim 3- Betonarme Bahçe Duvarı Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.
Kaba Yapı
Panel Duvarlar
Panel Duvarlar Yük taşımayan bölme duvarlarda, ustalar hafif agregalı betondan üretilmiş donatısız paneller kullanır. Bu panellerin kalınlıkları genellikle 6, 10, 12, 14, 16, 18 ve 20 cm arasında değişir. Ayrıca, standart olarak 60 cm genişliğinde imal edilir. Bununla birlikte, yükseklik ve boy ölçüleri duvar genişliği ile tavan yüksekliğine uygun olacak şekilde hazırlanır. Panel duvarların diğer özellikleri alçı blok ve gazbeton duvarlarda anlatılanların benzeridir. Bağlayıcı malzeme olarak genellikle 250 - 300 dozlu çimento harcı kullanılmaktadır. Resim 1- Panel Duvar Kaynak: Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. [PDF belgesi]. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/musa.sahin/107900/Mimarl%C4%B1k%20ve%20Bina%20Bilgisi%20Ders%20Kayna%C4%9F%C4%B1%201-14%20Hafta.pdf adresinden edinilmiştir.