Metraj Nedir?

Metraj, bir projenin maliyetini doğru hesaplamak ve kullanılacak malzeme miktarlarını belirlemek için kullanılır. İnşaatta yapılan işleri miktar ve nitelik açısından sınıflandırarak ölçümlemeye dayanır. İnşaat çeşitliliği nedeniyle her yapı tipine uygun farklı metraj yöntemleri bulunur.

Metrajın Tanımı

Mühendisler bir yapıyı oluşturan bölümlerin boyutlarını ölçer ve:

Uzunlukları metre (m),
Alanları metrekare (m²),
Hacimleri metreküp (m³),
Demir işlerini kilogram (kg)

olarak hesaplar. Bu işleme metraj (ölçümleme) denir.

Metrajın Önemi

İnşaata başlamadan önce mimarlar ve mühendisler projeyi hazırlar. Ardından maliyet hesaplarını yapar. Her malzemenin miktarını tek tek belirler.

Özel sektör projelerinde yatırımcı, bütçesini bu hesaplara göre planlar.
Kamu projelerinde ise kurumlar, iş programlarını maliyet verilerine göre oluşturur.

Kısacası metraj, hem bireysel hem de kurumsal projelerde mali planlamanın merkezinde yer alır.

Metraj Listelerini Kimler Hazırlar?

Mühendisler, ihale sürecinde kullanılacak metraj listelerini hazırlar.

Anahtar teslimi ihalede iş kalemlerini veya iş gruplarını listeler.
Birim fiyat teklifli ihalede ise her iş kalemini ayrı ayrı yazar.

Bu listeler sayesinde iş kalemleri düzenli ve şeffaf hale gelir.

Metraj Çeşitleri

Metraj iki ana başlıkta incelenir:

Ön keşfe esas metraj: Proje üzerinden yapılır.
Kesin keşfe esas metraj: Yapı tamamlandıktan sonra ölçülür.

Ayrıca işin türüne göre farklı metrajlar vardır:

Kazı işleri
Demirsiz beton
Betonarme
Kalıp
Duvar işleri
Donatı
Çatı işleri
Kapı ve pencere işleri
İnce işler

Uygulama Alanlarına Göre Metraj

1. Kazı İşleri

Mühendisler temel planını inceler ve kazı hacmini hesaplar. Çakışan alanları gözden geçirir. Toprağın cinsine ve kazı yöntemine göre fiyat belirler.

2. Demirsiz Beton

Temel altına veya blokaj üstüne dökülen betonun hacmini hesaplarlar. Betonun dozuna ve çimentonun özelliklerine göre fiyatlandırma yaparlar.

3. Betonarme

Mühendisler temel, kiriş, kolon, döşeme ve lentoların hacmini hesaplar. Betonun dayanım sınıfına göre fiyatı belirler.

4. Kalıp

Ahşap veya çelik kalıpların yüzey alanını ölçerler. Alanı hesap ederken kalınlığı dikkate almazlar.

5. Duvar İşleri

Taş, tuğla veya blokaj duvarların hacmini hesaplarlar. Harcı metraja dahil ederler. Ayrıca olası zayiatı göz önünde bulundururlar.

6. Donatı

Mühendisler demir miktarını ağırlık üzerinden hesaplar. Çapa göre fiyat değişir. Ortalama olarak:

Yığma yapılarda m² başına 13 kg,
Betonarme yapılarda m² başına 19 kg,
1 m³ betonarme için 80–100 kg demir kullanırlar.

7. İnce İşler

Boyanacak veya sıvanacak yüzey alanlarını ölçerler. Kaplama, cam ve badana işlerini m² olarak hesaplarlar. Boya çeşidi fiyatı etkiler.

8. Çatı İşleri

Mühendisler çatı kaplamasını, izolasyonunu ve ahşap elemanlarını alan üzerinden ölçer. Mahya, yağmur borusu ve olukları uzunluk ölçüsüyle belirler.

9. Diğer Elemanlar

Kapı, pencere, süpürgelik, denizlik ve iş iskelesi gibi elemanları hesaplarlar. Alan veya uzunluk cinsinden listeye eklerler.

Sonuç

Metraj, inşaat projelerinde doğru maliyet hesabı yapmanın ve kaynakları verimli kullanmanın temelidir. Mühendisler metrajı doğru yapmadığında maliyetler artar ve proje yönetimi aksar. Bu nedenle her projede metraj sürecini titizlikle uygulamak gerekir.

👉 Sonuç olarak, sağlam bir proje planı için metraj vazgeçilmezdir.

📖 Kaynakça

Karadeniz, D. (2018). Yapı İşletmesi ve Metraj. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Özmen, A. (2015). İnşaat Metraj ve Keşif. İstanbul: Birsen Yayınevi.
Das, B. M. (2016). Principles of Foundation Engineering (8th ed.). Stamford, CT: Cengage Learning.
TS 1500. (2000). Zeminlerin Tanımlanması ve Sınıflandırılması Standardı. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
U.S. Department of Transportation, Federal Highway Administration (FHWA). (2006). Soil Classification and Identification. Washington, D.C.: FHWA-NHI-06-088.
AKBIYIKLI, R. (2017), “İnşaat Yönetimi – Metraj ve Maliyet Hesapları”, Genişletilmiş 3. Baskı, 803 sayfa, Birsen Yayınevi, İstanbul.

Metraj