Hidrolik

Limanlar

Liman Nedir ve Özellikleri

Limanlar, gemi ve teknelere güvenli barınma, malzeme temini, yakıt ikmali, bakım-onarım, yolcu ve yük transferi imkânı sunar. Çevresi kısmen kapalı bu alanlar, fırtınalardan koruma sağlayarak deniz taşımacılığının güvenliğini artırır. Barınaklar yalnızca dalga ve akıntılardan korunma amacı taşırken, limanlar yükleme, boşaltma ve depolama gibi ek hizmetler sunar.

Liman Türleri ve Yapıları

Tabii limanlar doğal koruma sağlarken, suni limanlar mendireklerle inşa edilir. Deniz kıyısı, mansap ve nehir limanları coğrafi konumlarına göre ayrılır. Limanlar barınma, ticaret, sanayi, balıkçılık ve yat turizmi gibi farklı amaçlara hizmet eder. Ana mendirekler, rıhtım ve iskeleler, limanın temel yapılarıdır. Planlama sürecinde dalga-akıntı durumu, ulaşım ağına yakınlık ve zemin yapısı dikkate alınır. Türkiye’de liman yapımı Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı birimlerce yürütülür, işletme ise kamu ve özel sektör tarafından yapılır.

Resim 1- Bir Limanın Ana Elamanları

Bir limanda bulunması zorunlu olan ana elemanlar şunlardır:

Ana ve Tali Mendirekler:

Eğer liman tabii olarak korunamıyorsa, gemi ve tekneleri dalga ve akıntılara karsı korumak için ana ve tali mendirek inşa etmek zorunludur.

Liman Giriş Ağzı :

Gemilerin gireceği bu kısmın genişliği , gemilerin büyüklüğüne göre belirlenir.

Manevra Alanı :

Liman içindeki gemilerin rıhtım ve iskelelere emniyetli biçimde yanaşabilmeleri ve bunlardan ayrılabilmeleri için gerekli alandır.

Demirleme Alanı :

Liman içi Yapıları :

Bunlar , yükleme ve boşaltma için yapılan rıhtım, terminal ve iskele gibi yapılardır.

Dok ve Yanaşma Yerleri

“Dok” veya “yanaşma yeri”, gemilerin yanaştığı, bağlandığı, yükleme-boşaltma yaptığı ve yolcu indirip bindirdiği deniz yapılarıdır.

Rıhtım ve İskele Tanımları

• Rıhtım: Kıyıya paralel olarak konumlanan ve yalnızca bir tarafı yanaşma amacıyla kullanılan yapılardır.

• İskele: Bir ucu kıyıya bağlı, denize doğru uzanan ve her iki tarafı da yanaşma amacıyla kullanılan yapılardır.

Boyut ve Tasarım Kriterleri

Mühendisler, rıhtım ve iskelelerin uzunluğu ile derinliğini, yanaşacak gemilerin büyüklüğü, ağırlığı, sayısı ve limandaki deniz trafiği yoğunluğunu dikkate alarak belirler.

İnşaat Özellikleri

Mühendisler, liman yapılarında öncelikle rıhtımları yekpare beton veya beton bloklardan inşa eder. Böylece sağlam ve uzun ömürlü bir yapı elde ederler. İskeleler söz konusu olduğunda ise genellikle farklı bir yöntem uygularlar; bu yapıları çoğunlukla çelik kazıklar üzerine kurarak deniz koşullarına uygun, dayanıklı bir sistem oluştururlar.

Bağlama Düzenekleri

Limanlarda, mühendisler gemilerin bağlanması amacıyla ek düzenekler tesis eder. Deniz tabanına kazık çakarak yaptıkları bu düzeneklere ‘dolphin’, yüzer tipte olanlara ise ‘samandıra’ adını verirler.

Resim 2- Liman İçi Yapıları

Kaynakça:

Yüksel, İ. (2012). Limanlar [Ders Notları]. Sakarya Üniversitesi, Yapı Öğretmenliği Bölümü.