Yapı Malzemesi

Kerpiç 

Kerpiç, killi ve uygun nitelikli toprağın içine saman veya diğer katkı maddeleri karıştırılarak su ile yoğrulup kalıplara dökülmesi ve şekillendirilmesi sonucu açık havada kurutularak elde edilen kompozit bir yapı malzemesidir.

Tarihi

Kerpiç, insanoğluna yapı malzemesi olarak çok uzun süre hizmet etmiştir. Anadolu’da da tarihin ilk dönemlerinden beri hammaddesi toprak olan “kerpiç” ile oluşturulan yapılar vardır.

Orta Asya uygarlıklarının beşiği Anadolu’da ilk yerleşmelerden bu yana yapılarda kerpiç malzeme kullanılmıştır.

M.Ö. 5700-5500 yıllarına kadar uzanan topraktan üretilmiş kerpiç örneklerin en güzelleri Konya-Karaman çevresinde Çatalhöyük kazıları ile ortaya çıkarılmıştır.

Bu geleneksel toprak yapı malzemelerinin kullanımı günümüze kadar süregelmiş ve birçok yararlı yönleriyle yapılarda hala kullanılmaya devam edilmiştir.

Avantajları

• Kerpiç, ortamın nemini dengeler… Çoksa alır, azsa verir, nemi insan için en uygun düzeye getirir.
• Nem belli yüzdeyi aşmadığı için, börtü böcek yaşamaz
• Kerpiç, havanın kirliliğini alır… Örneğin, sigara içiliyorsa nikotini çeker. Havayı temizler
• Kerpicin elde edilmesi için en az enerji tüketilir.
• Kerpicin radyoaktivitesi yoktur
• Kerpiç doğayı kirletmez
• Kerpiç, yapı yerinde üretildiği için taşınım gideri yoktur
• Kerpiç ahşabı korur.

 Kerpicin Basınca Dayanımı

     – (içinde saman yoksa) (kuru yoğunluk 1882 kg/m2) 22 kg’dır.

       – %1 oranında saman varsa (kuru yoğunluk 1700 kg/m2) 14 kg’dır.

      – % 2 oranında saman varsa (kuru yoğunluk 1571 kg/m2) 13 kg’dır.

     – % 4 oranında saman varsa  (kuru yoğunluk 1247    kg/m2) 10 kg’dır.

     – % 8 oranında saman varsa  (kuru yoğunluk 872 kg/m2) 7 kg’dır.

Çekmeye dayanımı ise aşağı yukarı basınca dayanımının onda biri ölçüsündedir. Doğru olan, yerinden alınan kerpiç toprağı ile yapılan numunenin laboratuvarda bu değerlerinin saptanmasıdır.

Kerpiç Yapımındaki Amaç

Kerpiç malzemesinin yapımında kullanılan killi toprağın her yörede bulunması, uygulama tekniğinin kolaylığı, kırsal alanlarda yaşayanların tarımsal etkinlik dışında kullanılmayan emeklerin değerlendirilmesi, ekonomikliği gibi nedenlerle halen yaygın olarak kullanılmaktadır. Kerpicin deprem etkileri karşısındaki davranışlarının tespit edilmesi konusunda ise bilimsel çalışmaların henüz yetersiz düzeyde olduğu görülmüştür. Kırsal bölgelerde kerpiç malzeme ile yapılan yapılarda deprem konusunda gerekli önlemler alınmadıkça can ve mal kayıpları kaçınılmazdır.

Kerpiç Malzemede Dikkat Edilen Hususlar

Kerpiç, çok eski dönemlerden beri insanların barınmak için yararlandıkları malzemelerin başta gelenlerinden biridir. Bu gün de yeryüzünde yaşayan insanların büyük çoğunluğu, topraktan yapılmış kerpiç yapılarda oturmaktadırlar.

Kerpiçte Toprak Seçimi

• İyi bir kerpiç üretmek için kullanılacak toprağın cinsi çok önemlidir.
• İyi bir toprak, yarı nemli durumda avuç içinde sıkıldığında ele yapışmalı, top haline gelmeli ve yere bırakılınca dağılmadan yere yapışmalı bir bütün halinde kalmalıdır.

Bu duruma uymayan topraklar;

1. Kil miktarı az olan yağsız topraklar, yere bırakılınca parçalanır, kuruyunca çatlar ve dağılır. Bu tür topraklara kil katılarak uygun hale getirilebilir.
2. Kil miktarı çok olanlar, ele yapışır, kuruyunca çok çatlama yapar.

Bu tür topraklara da kum katılarak uygun duruma getirilir.

Yapı malzemesi olarak iyi kerpiç üretebilmek için dikkat edilmesi gereken husus bu iş için uygun toprak türünün seçilmesidir.

Toprak malzemenin en belirgin iki sakıncalı yönü, basınç dayanımının az, rutubete karşı duyarlılığının fazla olmasıdır. Ülkemizde bir çok yörede kerpiç için yeterli ve iyi kalitede toprak bulmak mümkündür.