Kaba Yapı

İp İskelesi

Binanın köşe noktaları, kazıklar çakılarak belirlendikten sonra, temel çukuru açmaya başlanacaktır. Çakılan kazıkların yerleri ise, kazı sırasında kaybolabilecektir. Hem bu noktaların(kazıkların) yerlerinin kaybolmaması ve hem de temel çukuruyla sömel, temel ve zemin kat duvarlarının yerlerinin belirtilmesi için İp İskelesi kurulur.

İp İskelesinin kurulmasında izlenecek yol, şöyle sıralanabilir:

1. Köşe noktalarına çakılan kazıkların doğrultularından, duruma göre 100-250cm gerisinden ve 150-300cm aralıklarla kazıklar çakılır. Kazıkların kesitleri genellikle 7*7, 8*8, 6*8cm gibi kare veya dikdörtgen ya da çapı 10cm civarında daire olur. Boyları ise 100-150cm kadardır. Resim 1’de ip iskelesinin kuruluş seyri görülmektedir.
2. Bu kazıkların dış-üst kenarlarından olmak üzere yatay latalar çakılır. Lata kesitleri, 4*8, 5*10cm gibi olup, boyları da 200-400cm arasındadır. Bu latalara telöre denir. Telöreler, zemin 50-100cm ya da subasan seviyesinden 30-40cm kadar yukarıda olmalıdır. Yapı yerine girmek, malzeme taşımak vb. iş akımı için, telörelerin uygun yerlerinde boşluk (kapı) bırakılır. Telöreler, büyük yapılarda kesik kesik yapılabilir; yani gerekmeyen yerlere telöre konmayabilir.
3. Telörelerin üzerine, aşağıda belirtilen elemanlar işaretlenir:

   Yığma yapılarda;

               1) Temel kazısı genişliği,

               2)Sömel ya da temel hatılı genişliği,

               3)Temel duvarı genişliği,

               4)Zemin kat duvarı genişliği(Resim 2).

   Karkas (iskelet) yapılarda;

               1)Temel kazısı genişli

               2)Sömel aksları

   Resim 1- İp İskelesinin Kurulumu

Resim 2- Yığma Kagir yapılarda uygulanan ip iskelesi

Plandaki yatay akslar genellikle rakamlarla, dikey akslar ise harflerle isimlendirilir. Bu rakam ve harfler, telöre üzerindeki yerlerine yazılarak, aks yerlerinin sonradan kolay bulunması sağlanır. Bu işaret yerlerinin kaybolmaması için; telörenin üzerindeki yerlerine çiviler çakılır ya da çentikler açılır (Resim 4).

Telöre üzerinde çentik açarak işaretleme yapmak, daha kullanışlıdır; çünkü çiviyle işaretlemede çiviler, gereksiz olarak sökülebilir ve işaretin yeri kaybolabilir. Ayrıca çivililere bağlanan ipler, dalgınlıkla çarpmalar sonucu gevşeyebilir ve hatta kopabilir. Çentikle işaretlemede ise iplere, karşılıklı olarak bir (örneğin tuğla) bağlanıp, çentiklerden asıldığında ip, hem daima gergin duracak ve hem de çarpmalarla kopmayacaktır.

Resim 3-Karkas(İskelet) Yapılarda Uygulanan İp İskelesi

Resim 4- Telörelerin İşaretlenmesi

d) Bu işaretlerden, karşılıklı olarak ipler çekilir. Duvar köşelerinden iplerin, birbirini dik olarak kesip kesmediği ve birbirini kesen ip boylarının da, plandaki uzunluklarına uygun olup olmadığı, metreyle ölçülerek kontrol edilir.

e) İplerin kesiştiği noktalardan çekül sarkıtılarak yapının, arsa üzerindeki ilgili noktaları tespit edilir. (Resim 5)

Yapı bitişik nizamda ise, mevcut komşu binanın duvarlarından yaralanılır; yani telörelerin komşu bina duvarına gelen kısmı, komşu binanın duvarı üzerine tespit edilir (Resim 6).

Zeminin eğimli olması durumunda telöreler, kademeli olarak yerleştirilir. (Resim 7).

Resim 5- Çentiklerden İp Çekmek

Resim 6- Komşu Bina Duvarında Telöre Tespiti

Resim 7- Eğimli Zeminde Telöre Uygulaması