Yapı İşletmesi

İnşaat ve İnşaat Sektörü

İnşaatın Tanımı ve Kapsamı

İnşaat, taşınabilir makine ve ekipmanlarla yürüyen dinamik bir süreçtir. Malzemeler tedarik zinciri üzerinden şantiyeye ulaşır. Proje tamamlandığında iş gücü ve ekipman sahadan ayrılır. Böylece ortaya çıkan eser bulunduğu yerde kalıcı olarak varlığını sürdürür.

Özellikle vurgulamak gerekir ki inşaat yalnızca yeni yapıların yapılmasını kapsamaz. Mühendisler mevcut binalara ilave yapar, değişiklik gerçekleştirir veya onarım uygular. Bununla birlikte, bazı durumlarda yapıyı yıkmak da inşaat faaliyetleri arasında yer alır. Kısacası inşaat; yapma, dönüştürme, onarma ve yeniden kurma süreçlerinin tamamını kapsar.

Hukuki Çerçevede İnşaat

Türk Medeni Kanunu’nun 652/1. maddesi, inşaatı “araziye emek ve malzeme sarf edilerek meydana getirilen eser” olarak tanımlar.

Ayrıca mahkeme içtihatları ve doktrin bu tanımı ayrıntılı biçimde açıklar. Örneğin:

• Binalar ve eklentileri,

• Köprüler, viyadükler, ray sistemleri,

• Liman tesisleri ve barajlar,

• Su kanalları, bentler ve kuyular,

• Yollar, meydanlar ve spor alanları,

• Elektrik direkleri ve doğalgaz hatları inşaat eserleri arasında yer alır.

İmar Kanunu yapı kavramını geniş biçimde tanımlar. Dolayısıyla kanun; karada ve suda kalıcı veya geçici tüm resmi ve özel yapıları inşaat kapsamında değerlendirir. Ayrıca bu yapılardaki değişiklikleri, ilaveleri ve tamiratları da aynı çerçeveye dâhil eder.

Uluslararası Sınıflandırmada İnşaat

Türkiye, inşaat sektörünü Standart Endüstri Sınıflaması içinde tanımlar. Bu sistem Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü, EUROSTAT, ILO, IMF, OECD ve UNESCO gibi kuruluşların belirlediği standartlarla uyumlu şekilde gelişir.

Bununla birlikte Türkiye, ulusal ihtiyaçlarına göre düzenlemeler yapar. Böylece hem kendi şartlarına uygun çözümler üretir hem de uluslararası kriterlerle bütünleşir.

İnşaat Sektörünün Çıktıları

İnşaat sektörü taşınmaz ve kalıcı yapılar üretir. Bu kapsamda:

• Havaalanları, metro tünelleri ve liman tesisleri,

• Konutlar, fabrikalar ve ticari binalar,

• Enerji santralleri ve atık arıtma üniteleri,

• Boru hatları, barajlar, yollar ve köprüler sektörün tipik çıktılarıdır.

Sonuç olarak bu projeler, inşaat sektörünü ekonominin en stratejik alanlarından biri hâline getirir.

İnşaat ve İmalat Sektörleri Arasındaki Farklar

İnşaat ile imalat arasında hem süreç hem de çıktı açısından belirgin farklar vardır:

• Üretim, sabit bir fabrika yerine geniş bir coğrafyada gerçekleşir.

• Tasarım ve üretim çoğu zaman farklı mekânlarda ortaya çıkar.

• Çeşitli uzmanlık alanları aynı süreçte birleşir.

• Talep, proje türüne ve bölgesine göre değişkenlik gösterir.

• Çoğu zaman firmalar maliyetler kesinleşmeden fiyatlandırma yapar.

• İnşaat firmaları düşük öz sermaye ile faaliyet yürütür.

• Yönetim, sektörde sabit bir üretim faktörü olarak kritik rol üstlenir.

Öte yandan, bu farklılıklar inşaat sektörünü imalat sektöründen ayırır. Böylece inşaat, ülke ekonomisinde stratejik bir konum kazanır.

Kaynakça

• Akbıyıklı, R. (2017). İnşaat Yönetimi – Metraj ve Maliyet Hesapları. Genişletilmiş 3. Baskı, Birsen Yayınevi, İstanbul.

• Türk Medeni Kanunu (Madde 652/1). Resmî Gazete, 2001.

• İmar Kanunu (6785 sayılı). Resmî Gazete, 1956.

• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Türkiye Standart Endüstri Sınıflaması (TSN).

• Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü (UNSD). International Standard Industrial Classification (ISIC).

• EUROSTAT (Avrupa Birliği İstatistik Ofisi). Construction Statistics and Classifications.