• Yaşam=Tasarım
  • Her an yeni bilgi

    Ahşabın Teknik Özellikleri

    IconYapı Teknolojisi

    Ahşabın Teknik Özellikleri

    Ahşap, yapısal ve estetik özellikleri sayesinde hem geleneksel hem de modern yapılarda tercih edilen bir malzemedir. Onun dayanıklılığı; anatomik yapısı, iklim koşulları, toprağın durumu, ormanın sıklığı, güneşlenme süresi ve bünyesindeki kusurlarla doğrudan bağlantılıdır. Budaklar, yarıklar, gelişim bozuklukları, öz kaymaları ve böcek ya da mantar gibi hastalıklar ahşabın teknik özelliklerini doğrudan etkiler.

    Ahşabın Fiziksel Özellikleri

    • Nem

    • Birim Hacim Ağırlık (BHA)

    • Sıcaklık Genleşmesi

    • Isı İletkenliği

    • Elektrik İletkenliği

    • Dayanıklılık

    Nem

    Ahşap hücrelerinde bulunan su üç farklı şekilde yer alır:

    1. Yapısal (Bünye) su: Hücrenin kimyasal yapısında bulunur ve kurutma işlemleri bu suyu değiştirmez.

    2. Emme suyu: Selüloz suyu emerek ahşabın şişmesine yol açar. Oranı genellikle %28–30’dur.

    3. Serbest su: Hücre aralarında ve içlerinde bulunur. Yaş odun ve tahtalardaki ıslaklık hissini bu su oluşturur.

    Ahşap kurudukça hacim kaybeder ve büzülür. Sertliği ile dayanımı artar, ancak enerji tutma kapasitesi düşer. Bu nedenle ahşabın ideal özellikleri %12–15 nem oranında belirlenmelidir.

    Birim Hacim Ağırlık (BHA)

    Ahşabın yoğunluğu nem oranına bağlıdır. %15 nemde yoğunluk, türüne göre 0,1 t/m³ ile 1,5 t/m³ arasında değişir.

    • BHA yüksek olan ahşaplar: Daha dayanıklıdır ve böcek-mantar saldırılarına karşı dirençlidir. Ancak işlenmeleri zordur.

    • BHA düşük olan ahşaplar: Daha kolay işlenir fakat mekanik dayanımları düşüktür.

    Sıcaklık Genleşmesi

    Ahşap, sıcaklık arttığında genişler, soğuduğunda ise küçülür.

    Isı İletkenliği

    Selüloz yapısı sayesinde ahşap ısıyı kötü iletir. Bu özellik onu doğal bir yalıtım malzemesi yapar. Bölme ve kaplama uygulamalarında bu avantaj ön plana çıkar.

    Elektrik İletkenliği

    Ahşap kuru halde elektrik yalıtkanı olarak görev yapar. Ancak nem oranı arttığında iletkenliği de hızla yükselir.

    Dayanıklılık

    Bazı türler doğal antiseptik maddeler içerir. Kestane, meşe, çam ve gürgen yüksek dayanıklılık gösterirken; kavak, söğüt, ıhlamur ve kayın gibi türler daha zayıftır.

    Sertlik

    Ahşabın yoğunluğu arttıkça sertliği de yükselir. Liflere dik doğrultuda daha serttir. Rutubet oranı düştüğünde sertlik artar.

    Renk ve Parlaklık

    Ağaçların renkleri iç ve dış odun arasında farklılık gösterir. Bazı türler kurudukça renk değiştirir. İç odun genellikle dış odundan daha koyu ve daha parlaktır.

    Koku

    Ahşap, içerdiği salgı maddeleri sayesinde kendine özgü bir kokuya sahiptir. Bu koku zamanla azalabilir. Ayrıca mantarlar da ahşaba farklı kokular kazandırır.

    Ahşabın Kimyasal Özellikleri

    Ahşap hücre duvarı üç ana bileşenden oluşur:

    • Selüloz (%40–50): Çekme ve eğilmeye karşı direnç sağlar.

    • Hemiselüloz (%20–35): Hücre duvarını güçlendirir, depo görevi yapar.

    • Lignin (%20): Basınca karşı mukavemeti artırır.

    Kestane ve meşede bulunan tanen, çam ve ladinde bulunan reçine, sedirdeki kreozot gibi maddeler ahşabı doğal olarak korur. Bu salgılar çürümeyi önler ve ahşabın ömrünü uzatır.

    Ahşabın Mekanik Özellikleri

    Ahşap, heterojen ve anizotrop yapısı nedeniyle farklı yönlerde farklı mekanik değerler gösterir.

    • Liflere paralel yönde basınç ve çekmeye karşı oldukça dayanıklıdır.

    • Liflere dik yönde dayanım daha düşüktür.

    • Nem arttığında mekanik dayanım azalır.

    Örneğin:

    • Çamlarda elastisite modülü liflere paralel 10.000 N/mm², dik yönde 300 N/mm²’dir.

    • Meşe ve kayında ise bu değer paralel yönde 12.500 N/mm², dik yönde 600 N/mm²’dir.

    Kurutulmuş %10–15 nemli meşe yaklaşık 800 gr/dm³ yoğunluğa ulaşır. Çam türleri ise 550–600 gr/dm³ yoğunluk gösterir. Yangın ahşabı zayıflatır ve açık hava koşulları onu çabuk yıpratır.

    Ahşabın Kusurları

    Ahşap kusurları dayanıklılığı doğrudan etkiler. Başlıca kusurlar şunlardır:

    1. Yaş halkalarında farklılıklar

    2. Merkezden kaçık büyüme

    3. Reçine cepleri

    4. Budaklar

    5. Dairesel çatlaklar

    6. Boyuna çatlaklar

    7. Radyal çatlaklar

    8. Burulmuş lifler

    9. Liflerin eksene paralel olmaması

    ✍️Kaynakça

    • Bozkurt, Y. & Göker, Y. (1996). Fiziksel ve Mekanik Ağaç Teknolojisi. İstanbul Üniversitesi Yayınları.

    • Kollmann, F. (1982). Principles of Wood Science and Technology. Springer-Verlag.

    Comments are closed