Kazı ve Toprak İşleri

Herhangi bir inşaat projesinde toplam maliyetin en önemli bölümünü toprak işleri oluşturur. İlk olarak bu işlerin yapım yöntemi ve maliyeti; malzeme tipi, iş hacmi (kübaj), malzeme kaynağı (ocak) ve mevcut makine parkına bağlıdır. Dolayısıyla, maliyet hesap uzmanı tüm bu faktörleri dikkate alarak sağlıklı bir değerlendirme yapmalıdır.

Malzeme Tipi

Toprak malzemesinin türü; kullanılacak ekipmanı, yükleme hızını ve taşıma yöntemini doğrudan belirler. Bununla birlikte, zemin şartları iş sürecinin verimliliğini önemli ölçüde etkiler. Özellikle ekipman seçimi yapılırken şu unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır:

Zeminin kazılma zorluğu
Kazı sonucu elde edilen malzemenin niteliği
Çıktının ölçülebilirliği

Ayrıca, maliyet uzmanı jeolojik haritaları ve sondaj raporlarını incelemelidir. Bunun yanı sıra, laboratuvar deneylerinden elde edilen sonuçlar da kazı maliyetlerinin doğru tahmini açısından önemlidir. Kısacası, zeminin türü doğrudan ekipman seçimini ve maliyeti belirler.

Zemin Sınıflandırmaları

İngiltere’de Zemin Sınıfları

Gevşek kum veya gevşek toprak
Sıkı kum veya sıkı zemin
Kil veya ağır zemin
Yumuşak kaya
Sert kaya

Öte yandan, Türkiye’deki sınıflandırma daha ayrıntılıdır.

Türkiye’de Kazı İşleri Genel Teknik Şartnamesi

1. Toprak Zeminler

Yumuşak Toprak: Gevşek toprak, bitkisel toprak, gevşek kum
Sert Toprak: Kumlu kil, killi kum, çakıllı toprak

2. Küskülük Zeminler

Yumuşak Küskülük: Sert kil, yumuşak marn, küçük blok taşlar
Sert Küskülük: Çatlamış kaya, şist, taşlanmış marn

3. Kaya Zeminler

Yumuşak Kaya: Tabakalı kalker, şist, gevşek konglomera
Sert Kaya: Kesif kalker, bazalt, mermer
Çok Sert Kaya: Granit, bazalt, porfir, kuvars

4. Batak ve Balçık Zeminler
Su muhtevası yüksek olan bu zeminler, suyu kolay bırakmaz. Sonuç olarak, kazı süreci hem daha zor hem de daha maliyetli hale gelir.

Kazı İşlerinde Dikkat Edilecek Hususlar

Meskûn alanlarda idareler, patlayıcı madde kullanımına izin vermez.
Kazılardan çıkan malzemeler, idarenin belirlediği yerlerde dolguda kullanılır. Bununla birlikte, artan malzemeler yine idarenin göstereceği alanlara taşınır.
Depolama için ayrıca bir bedel ödenmez; yalnızca taşıma ücreti hesaplanır.

Bu nedenle, zeminin doğru tanımlanması hesap uzmanının sağlıklı maliyet tahminleri yapmasına yardımcı olur. Böylece, hem iş güvenliği hem de maliyet kontrolü sağlanmış olur.

📖 Kaynakça

Özmen, A. (2015). İnşaat Metraj ve Keşif. Birsen Yayınevi.
Karadeniz, D. (2018). Yapı İşletmesi ve Metraj. Nobel Yayıncılık.
TS 1500 (2000). Zeminlerin Tanımlanması ve Sınıflandırılması Standardı. Türk Standartları Enstitüsü.
U.S. Department of Transportation, FHWA. (2006). Soil Classification and Identification.
Das, B. M. (2016). Principles of Foundation Engineering. Cengage Learning.
AKBIYIKLI, R. (2017), “İnşaat Yönetimi – Metraj ve Maliyet Hesapları”, Genişletilmiş 3. Baskı, 803 sayfa, Birsen Yayınevi, İstanbul.

Kazı İşleri