Yangın Yalıtımı

Yangın yalıtımı işlerinde kullanılan, yüksek ısının ve alevin direkt olarak yapı elemanına zarar vermesini önleyen malzemelere yangın yalıtım malzemesi denir.

Çeşitleri

Yangın yalıtım malzemelerini aşağıdaki başlıklar altında inceleyebiliriz:

• Taş yünü
• Cam yünü
• Kalsiyum silikat plakaları
• Cam köpüğü
• Vermikülit
• Genleştirilmiş perlit
• Alçı panolar
• Seramik yünü
• Kompozit ürünler
• Yangın dayanımlı özel harçlar
• Yangına dayanıklı mastikler
• Özel boru kelepçeleri

Özellikleri

Taş Yünü (Kaya Yünü)

Taş yününü, inorganik hammadde bazalt taşını 1350 °C – 1400 °C’de eriterek elyaf haline getiririz.

• Kullanım yeri ve amacına göre farklı boyut ve yoğunlukta, değişik kaplama malzemeleri ile şilte levha, boru ve dökme şeklinde üretilmektedir.
• Isı yalıtımı, ses yalıtımı, akustik düzenleme ve yangın yalıtım malzemesi olarak kullanılmaktadır.
• Kullanım sıcaklığı 750~1000 °C’ dir.
• Sıcağa ve neme maruz kalması durumunda boyut değişikliği olmaz.
• Zamanla bozulmaz, çürümez, küf tutmaz, korozyon ve paslanma yapmaz. Böcek ve mikroorganizmalar tarafından tahrip edilemez.

Şilte halinde taş yünü:

Taş yününün 750 – 1000 °C’ lere kadar yanmazlık özelliği, bu malzemenin sanayide çok yüksek sıcaklıklarda kullanılmasını mümkün kılmaktadır (Resim 1.1). Uygun boyda kesilen şilteler, yalıtım yapılacak yüzey üzerine sarılarak ek yerleri galvanizli tel ile taşıyıcı rabitz tel arasından geçirilerek dikilir.

Levha halinde taş yünü:

Her türlü duvar ve betonarme elemanının iç yüzeyinde, iç bölme duvarlarda, merdiven ve asansör boşluklarında, dış duvarların dıştan sıva altı uygulamalarında, dış duvarın içten yalıtım uygulamalarında, ahşap ve metal çatılarda, yapıların doğal zemine oturan döşemelerinde, giydirme cephe sistemlerinde; cam granit, mermer vb kaplamaların arkasında yangın güvenliği amacıyla kullanılmaktadır (Resim 1.2).

                        Kalınlık : 2-2,5-3-4-5-6-7-8-10 cm.

                        Ebat : (40–60)x(120–270) cm.

Boru şeklinde taş yünü: 10 – 250 °C’ den yüksek sıcaklıktaki akışkanların taşındığı boruların yalıtımında, enerji tasarrufu ve yangın yalıtımı ile personelin korunması amaçlı olarak, proses ekipmanlarının ses ve titreşim yalıtımında kullanılır (Resim 1.3).

Dökme halde taş yünü: Kaya yünü şilte ve levha uygulamanın mümkün olmadığı yüksek sıcaklıktaki, şekilsiz yüzeylerin, çift cidarlı kapıların yalıtımında tıkma usulü uygulanan, bağlayıcısız ve formsuz kaya yünü elyafıdır (Resim 1.4). Uygulama yoğunluğunun sıkıştırmadan sonra 80 kg/m³ olması tavsiye edilir.

Cam Yünü

İnorganik ham madde olan silis kumunun 1200 – 1250 °C’ de ergitilerek elyaf haline getirilmesiyle elde edilir.

• Kullanım yeri ve amacına göre farklı boyut ve yoğunlukta, değişik kaplama malzemeleri il şilte, levha, boru ve dökme şeklinde üretilmektedir. Ancak dökme cam yünleri yalıtım işlerinde çok tercih edilen bir ürün değildir.
• Isı yalıtımı, ses yalıtımı ve akustik düzenleme malzemesi olarak kullanılmaktadır.
• Kullanım sıcaklığı -50~+250 °C’ dir. Bağlayıcısız cam yünleri 500 °C’ ye kadar kullanılabilmektedir.
• Ayrıca -250~+450 °C aralığında kullanılan cam yünü ürünler de üretilmektedir. Sıcağa ve neme maruz kalması durumunda boyut değişikliği olmaz.
• Cam yünü, zamanla bozulmaz, çürümez, küf tutmaz, korozyon ve paslanma yapmaz. Böcek ve mikroorganizmalar tarafından tahrip edilemez. Cam yünü her türlü yapıda, dış ve iç duvarlarda, çatı katı döşemelerinde, çift cidarlı  sandviç duvarlarda gerek ses gerekse ısı yalıtımı amacıyla kullanılmaktadır.

Şilte halinde cam yünü: Her türlü ahşap oturtma, metal çatı ve sandviç çatılar, tavuk çiftliği ve hayvan barınaklarında yalıtım amacıyla kullanılır (Bakınız Resim: 1.5). Çıplak veya alüminyum kaplamalı olabilir.

                        Kalınlık : 8–10–12–14 cm

                        Ebat : (120)x(1000 – 800 – 750 – 600) cm

Levha halinde cam yünü: Levha özelliğine göre; iki duvar arasında, dış duvarlarda, hafif bölme duvarlarda ısı ses ve yangın yalıtımı amaçlı, giydirme cephe sistemlerinde, granit mermer, alüminyum vb. cephe kaplamalarının arkasında su itici özellikte yangın, ısı ve ses yalıtımı amacıyla kullanılır (Resim 1.6).

                        Kalınlık : 2–2,5–3–5–6–7,5–8–10 cm

                        Ebat : (40–60)x(120–270) cm

Boru şeklinde cam yünü: Özellikle tesisat yalıtımlarında kullanılır. Alüminyum kaplı ve çıplak olanları vardır (Resim 1.7).

• Sanayi boruları, kalorifer tesisatı ve merkezi ısıtma tesisatı,
• Güneş enerjisi tesisatı boruları,
• Boruların terlemeye karşı korunmasında,
• Boruların donmaya karşı korunmasında,
• Basınçlı su borularında titreşime ve sese karşı yalıtım uygulamalarında kullanılır.

Kalsiyum Silikat plakalar

Kalsiyum silikat plakaları, mükemmel izolasyon özelliğine sahip, yüksek mukavemetli ve yüksek sıcaklığa dayanıklı ve hafif bir üründür. Maksimum 1100°C’ ye kadar mükemmel ısı izolasyonu sağlar (Resim 1).

Resim 1. Kalsiyum silikat plakalar

Standart boyuttaki plak inorganik kaplamalar yardımıyla suya dayanıklı duruma getirilebilir. Kalsiyum silikat plakalar el aletleri ile rahatlıkla kesilebilir ve şekillendirilebilir.

Yangın yalıtımında kullanmak için kalsiyum silikat bloklar da üretilmiştir (Resim 2).

Resim 2. Kalsiyum silikat bloklar

Cam Köpüğü

Mineral esaslı olmasından dolayı cam köpüğünden, yangın yalıtımında memnuniyet verici sonuçlara ulaşılmıştır. Cam köpüğü aynı zamanda ısı ve ses yalıtımında da kullanılmaktadır.

Özellikleri

• Su ve buhar difüzyonu geçirmez
• Çok yüksek basınç mukavemetine sahiptir
• Yanmaz
• Kimyasallara dayanıklıdır
• Anti bakteriyel olması sebebiyle küf ve hastalık yapmaz
• Haşere ve kemirgenler cam köpüğüne zarar veremezler
• Uygulama kolaylığına sahiptir.

Cam köpüğü değişik renk ve ebatlarda üretilebilir. Kendinden eğimli tipleri, ayrıca detaylarda düşünülerek, köşeler için değişik şekillerde profilli yapıda da üretilmiş tipleri bulunmaktadır. Yine tesisat elemanları için üretilmiş boru şeklindeki cam köpükleri de vardır. Cam köpüğü elemanların uygulandıkları yerdeki detaylandırmada kullanılmak üzere cam köpüğü şeritler üretilmiştir.

Resim 3. Cam köpüğü

Vermikülit

Hafif vermikulitin inorganik bağlayıcılarla birleşiminden oluşmaktadır. Boyut sabitlemesi mükemmel olan vermikülit paneller, düzgün bir yüzeye ve yüksek mukavemet / ağırlık oranına sahiptir. Günümüzde vermikülit yanmaz paneller, zararlı etkilerinden dolayı asbestsiz üretilmektedir.

Çeşitli kalınlıklarda ve ebatlarda üretilebilen vermikülit paneller, ihtiyaca göre 1.5 saatten 4 saate kadar yangına dayanımlı olup sahada ahşap kadar kolay işlenebilmektedir. Vermikülit panellerin üzerine istenen renkte laminat kaplanabilmekte ve dekoratif olarak iç mekânlarda rahatlıkla kullanılabilmektedir. 1150°C’ ye kadar sıcak yüzey ve arka plan yangın izolasyonun da kullanılırlar.

Vermikülit izolasyon blokları, mükemmel izolasyon özelliğine sahip, yüksek sıcaklıkta yüksek mukavemet gösteren son derece hafif bir üründür. Maksimum 1100°C-1150°C ye kadar mükemmel ısı izolasyonu sağlar. Yüksek mukavemet ve düşük termal iletkenliğin bileşimi sayesinde termal şoklara karşı yüksek dayanımlıdır. Vermikülit bloklar, farklı yoğunluk, izolasyon özelliği ve basma dayanımları ile pek çok seçenek sunabilmektedir.

                        Standart Boyutlar :

Boyut              Kalınlık

1000×610        25 mm

1000×305        100mm

Bütün vermikülit bloklar el aletleri ile kolaylıkla şekillendirilebilir. Özel şekilli malzemeler için sipariş üzerine imalat yapılmaktadır. Basınçlı kalıplama sistemi ile farklı şekilli parçaların farklı yoğunluklarda imalatı mümkündür.

Resim 4. Vermikülit yanmaz panel ve bloklar

İşlevleri ve Kullanıldığı Yerler

• Asma tavanlar
• Bölme duvarlar
• Elektrik kablo kanalları
• Havalandırma kanalları
• Yangın kapıları
• Yangın damperleri
• Döşemeler
• Çelik konstrüksiyon üzeri yangın yalıtımında kullanılır.

Uygulama Alanları

• Ofis binaları
• Konutlar
• Alışveriş merkezleri
• Gösteri merkezleri
• Sinemalar
• Tiyatrolar
• Gemiler

Özellikleri

• Kimyasal olarak nötrdür.
• Korozyona sebep olmaz ve boya, tutkal vb. malzemelerle uyumludur.
• Yapısında lif yoktur.
• Yapısal olarak hafif ama yüksek dayanımlıdır.
• Boyut stabilizesi yüksektir.
• Su emme kapasitesi sınırlı olduğundan suya batması durumunda kurutulup eski dayanımına sahip olabilecek yapıdadır.
• Tipik ahşap kakımlarla işlenebilir yapıdadır, uygulaması pratiktir.
• Üzeri boyanabileceği gibi laminant da kaplanabilir.
• Özel vidalarla veya özel tutkalla birleştirilir.

Genleştirilmiş Perlit

Belirli nitelikte öğütülmüş perlit kayası parçacıklarının 1200 °C sıcaklıkta genleştirilmesi yöntemi ile üretilen, gerek yapı gerekse tesisat kısımlarında ısı ve ses izolasyonu sağlamak, yangına karşı koruyucu önlem almak gibi değişik maksatlar için kullanılan çok hafif, kum görünümünde, yapı sağlığı kurallarına son derece uygun, doğal bir yalıtım malzemesidir (Resim 1.18).

Resim 5. Perlit

Şilte halinde genleştirilmiş perlit:

İçini özel katkılı genleştirilmiş perlit agregasıyla doldurduğumuz bu malzeme, deniz yatağı görünümünde, oldukça pratik ve ekonomik bir çözüm sunar. Üstelik, her bakımdan mükemmel bir ısı, ses ve yangın yalıtımı sağlar. Malzeme perlit esaslı olduğu için teknik özelliklerini hiçbir zaman kaybetmez (Resim 1.19).

Resim 6. Şilte haline getirilmiş genleştirilmiş perlit

Perlit Şilteler

Perlit şilteler, inorganik hammadde olan bazalt taşını 1350°C – 1400°C’de ergiterek elyaf haline getirmemizle elde ettiğimiz bir malzemedir. Bu malzeme, içi granül halde özel katkılı genleştirilmiş perlit agregasıyla doludur. Deniz yatağı görünümünde karşımıza çıkan bu şilteler, hem pratik hem de ekonomik çözümler sunar. Ayrıca, ısı, ses ve yangın yalıtımı konusunda üstün performans gösterir.

Uygulama Alanları:

Şiltelerin en geniş kullanım alanı tavan aralarının (kapalı çatıların) ve teras çatıların (açık çatıların) ısı yalıtımıdır. Bunlara ek olarak, çift duvar aralarını doldururken, zemine oturan döşemelerin ısı yalıtımında ve katlar arasında ses geçişini önlemek amacıyla yüzer şap sistemlerinde de kullanırız. Özellikle yangına karşı korumak istediğimiz yapı kısımları, örneğin ahşap binalar için de perlit şilteleri rahatlıkla kullanabiliriz.

Teknik Özellikleri:

• Şilte boyutları: 50×100 cm
• Şilte kalınlığı: Yaklaşık 7 cm
• Şilte ağırlığı: 3–4 kg
• Isı iletkenliği: 0.030 kcal/mh°C
• Yanıcılığı: Kesinlikle yanmaz; bu nedenle yangın önleyici olarak kullanırız.
• Depolama süresi: Kapalı ve nemsiz ortamda sınırsızdır.
• Ambalaj: 50×100 cm şilte

Alçı Panolar

Alçı taşı, dünyanın var oluşundan bu yana bulunan düşük yoğunlukta bir taştır. Bu taşı, her iki yüzünü karton ile kaplayarak alçı pano haline getiririz. Bugün dünyanın birçok ülkesinde ev ve iş yerlerinin duvar ve tavan kaplama malzemesi olarak alçıyı kullanırız. Özellikle iç mekanlarda detaylara gösterdiğimiz özenle birlikte şekil, renk ve fonksiyon arasında kurduğumuz uyum, mekan içinde eşsiz bir görsel şölen yaratır. Alçı, doğadaki en iyi hammadde olmasının yanı sıra, sağladığı esneklik, akustik performans, yüksek dayanım ve doğa dostu olma özellikleri sayesinde pek çok tasarımcının fikir ve tasarımlarını zenginleştirerek görsel şölenlere dönüştürür.

Alçının Sahip Olduğu Özellikler:

• Yanmazlık
• Isı yalıtımı
• Hafiflik
• İşleme ve onarım kolaylığı
• Yüzeye nefes aldırma
• Bakteri üretmeme

Alçının Nem Düzenleyici Özelliği:

Kapalı bir hacimde bulunan su buharı, hacmi çevreleyen dış yapı elemanlarının yüzeylerine temas ettiğinde soğur ve yoğuşur. Bu durum, yapı elemanlarının ıslanmasına, dolayısıyla da elemanların yüzeylerinde su lekeleri ve çiçeklenmelere neden olur. Ancak alçı, düşük ısı iletkenliği sayesinde yalnızca yoğuşmayı geciktirmekle kalmaz; aynı zamanda boşluklarında önemli bir oranda ortam nemini ve kondansasyon suyunu emer. Bu sayede, iç hacimde bağıl nemin azalmasını sağlayarak yoğuşmayı azaltır. Ayrıca, nem azaldığında alçı kendi bünyesindeki nemi ortama bırakır. Böylece alçı, ortamın yeterli derecede nemli kalmasını sağlar ve kaloriferli evlerdeki yaşam koşullarını iyileştirmeye de katkıda bulunur.

Alçının Isı İletkenlik Özelliği:

Alçı ısı iletkenlik değerinin doğal malzemeler arasında ahşaba çok yakın olduğunu ve diğer doğal malzemelerden daha az ısı ilettiğini gözlemledik. Alçının ısı iletkenlik derecesi, alçı hamurunun birim hacim ağırlığına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Birim hacim ağırlığı ise hamura kattığımız alçı/su oranına bağlıdır. Alçı hamurundaki alçı oranı fazlalaşıp su oranı azaldıkça, alçının birim hacim ağırlığı artar.

Geleneksel bir yapı malzemesi olan alçı, ısı yalıtımı ve diğer olumlu özellikleri sayesinde günümüzdeki yapıların duvar konstrüksiyonlarının estetik, konfor ve insan sağlığı açısından standardını yükseltecek niteliktedir. İnşaat sektöründe alçı kullanımının artması, doğadan kolayca elde edip işleyebildiğimiz bu malzemenin sunduğu önemli avantajları beraberinde getiriyor. Bu sayede, minimum enerji harcayarak yüksek performanslı ürünler elde ediyor ve binalardaki ısı kaybını da azaltıyoruz. Alçı malzeme yi doğru olarak ve uygun yerlerde uyguladığımızda, mimariye çok geniş imkanlar tanır ve yüzyıllarca bozulmadan kalır. Ayrıca, sanıldığının aksine, alçı malzeme çimento ve kireç esaslı malzemelerden maliyet açısından daha ekonomiktir. Alçı panonun özelliklerine ek olarak, cam elyafı katkısıyla yangına dayanım süresini uzatabiliriz.

Avantajları:

Alçı panonun birçok avantajı vardır. Örneğin; yangına dayanıklı oluşu, kolay ve hızlı montaj yapılabilmesi, ses, ısı ve yangın yalıtımı sağlaması, tesisat yerleştirmeye olanak tanıması, onarımının kolay olması, eksiz ve düzgün yüzeyler sunması, yer kazanımı ve hafiflik sağlaması, kuru ve temiz uygulama imkanı tanıması, ayrıca ekonomik çözümler sunması bu avantajlar arasındadır.

Seramik Yünü

Seramik esaslı elyaf malzemeleri, farklı sektörlere ve farklı uygulama alanlarına yönelik olarak çeşitli kompozisyonlarda ve fiziksel yapılarda üretiriz. Bu ürünler, malzemenin uygulanacağı alana uygun olmalı ve kullanım şartlarına karşılık vermelidir. Bu sebeplerle, ürettiğimiz farklı fiziksel yapılardaki elyaf malzemelerin uygulama sıcaklığı 1260 °C – 1430 °C arasında değişir.

İzolasyon malzemeleri arasında en düşük ısı iletim katsayısına sahiptir. Bu sayede, daha hafif ve daha az hacimli tasarımlar yapmamıza olanak tanır. Ayrıca, sağlığa zararlı malzemeler içermez. İçeriğinde organik kimyasallar ve asbest ürünleri gibi insan sağlığına zararlı maddeler bulmazsınız.

Avantajları:

• Enerji kaybını en aza indirir.
• İzolasyon kalınlığını ve hacmini azaltır.
• Isı yalıtımını artırır.

Seramik Yünü Plakaların Kullanıldığı Diğer Uygulama Alanları:

Seramik yünü plakaları birçok farklı alanda kullanırız:

• Endüstriyel fırın uygulamalarında
• Sıvı metal ve seramik taşıma potalarında
• Yangından korunma donanımlarında
• Elektronik sanayinde
• Mühendislik uygulamalarında
• Ölçme ve kontrol cihazlarında
• Otomotiv endüstrisinde
• Baca, sıcak su kanalları ve dizel egzozlarında

Yangına Dayanıklı Özel Harçlar

Hazır karışımlı torbalar halinde sunduğumuz yangın durdurucu harçlar; beton, ahşap, plastik, kablo kanalları gibi tüm inşaat yüzeylerine mükemmel bir aderans sağlar. Yüksek ısı dayanımı ve yangın koruması yanında, su ve duman geçirimsiz bir uygulama da sunar. Ayrıca, katı kıvamda da esnek uygulama imkanları mevcuttur.

Kablo Kanallarında Kullanımı:

Malzemeyi 25 kg’lık torbalarda toz halde bulursunuz. Bunu kablo şaftına uygulayacağınız zaman, belirtilen oranlarda su ile karıştırarak harç haline getirirsiniz. Ardından, hazırladığınız bu harcı mala ile kablo şaftına perdahlarsınız. Şaftlara perdahladığımız bu harç, hacmini %3 oranında genişleterek kablolar arasındaki boşlukları doldurur. Bu genişleme sırasında hiçbir şekilde çatlama, kırılma veya büzüşme gibi fiziksel bozulmalara maruz kalmaz. Özel kimyasal karışımı sayesinde, uygulandığı ortam sıcaklığına bağlı olarak hacmini genişleterek gaz ve duman geçişini engellediği gibi, yaklaşık 600°C’de katılaşarak kabloları dahi koparır ve yangının kablo üzerinden yayılmasına kesinlikle engel olur.

Kaplama Tipi Harç:

Kaplama tipi yangın durdurucu malzeme, su esaslı bir kaplamadır. Özellikle kablo ve kablo demetleri üzerinde ve kablo şaftlarında yangını durdurmak için özel olarak üretiriz. Kaplamanın ana kullanım amacı, dikey veya yatay kablo yollarında muhtemel bir yangın durumunda alevin kablo üzerinden yayılmasını önlemektir. Yangın ve yüksek sıcaklıklar nedeniyle kablo üzerinde oluşabilecek kısa devreyi geciktirme özelliğine de sahiptir. Ürünü hem fırçayla hem de sprey boya tabancasıyla uygulayabilirsiniz. Ayrıca, panel tipi kaplamalarla birlikte de kullanıma uygundur.

Yangına Dayanıklı Özel Silikon ve Mastikler

Yangın durdurucu mastik ve silikonları, çeşitli yapısal derzlerde ve yangın bölmesi geçişlerinde kullanırız. Bu ürünler, 240 dakikaya kadar yangın dayanımı sağlar. Aynı zamanda duman, nem, su ve zehirli gazların yalıtımını yaparak yeni yapılarda veya tamir amaçlı projelerde önemli bir görev üstlenirler.

• Macun: Yangın durdurucu macunlar, yangın bölmesinden geçen tesisatları, geçiş boşluklarından duman, zehirli duman ve gazların, alev ve yangının 240 dakikaya kadar yangın dayanımı ile korunmasını sağlarlar.
• Silikon: Karmaşık geçişlerde yangın koruması sağlamak için silikon kullanırız. Küçük boşluklarda ise kolayca elle karıştırıp uygulayabiliriz. Büyük boşluklarda ise mekanik karıştırıcılar yardımıyla uygulama yaparız.

Özel Boru Kelepçeleri

Bina içinde kullandığımız plastik borular, yangını bir odadan diğerine veya bir yangın zonundan diğerine taşıyabilir. Plastik borular üzerinde yangının yayılmasını engelleyen önemli bir uygulama, yangına dayanıklı plastik boru kelepçeleridir. Plastik boru kelepçelerini tüm yatay ve dikey plastik boru geçişlerinde duvar veya tavana monte ederiz. Böylece yangının bina içinde genişlemesini engelleriz. Alevle karşılaştığında, sıcaklığın etkisiyle iç çeperinde bulunan intumescant malzeme genişler. Bu, boruyu keser ve en kesitini %100 dolu bir gövde haline getirerek duman ve alev yayılımını engeller. Sonuç olarak, yangın sırasında ortaya çıkan üç tehlike olan sıcaklık, duman ve zehirli gazların duvarın diğer tarafına geçmesini engelleriz. Plastik boru kelepçelerini çapları 32 mm’den 500 mm’ye kadar olan borularda başarıyla uygulayabiliriz.

Yukarıda kısaca teknik özelliklerini belirttiğimiz ürünleri özellikle güç santralleri, demir ve çelik fabrikaları, kimya ve petrokimya fabrikaları, otomotiv endüstrisi, çimento fabrikaları, yiyecek endüstrisi, kağıt fabrikaları ve tekstil endüstrisi ile çarşı, alışveriş merkezleri, otel ve iş merkezlerindeki elektrik ve mekanik şaftlarda kullanırız.

Kaynak:

Milli Eğitim Bakanlığı(2012). İnşaat Teknolojisi. Yangın Yalıtımı. 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr adresinden alınmıştır.