Tuğla Duvar Örgü Tipleri

Düz Örgü

Bu örgü yalnız 1\2 tuğla kalınlığında yapılan ve yük taşımayan bölme duvarlar ve bacaların örülmesinde kullanılır. Düz diziler üst üste getirilerek ve sıraların dik derzleri yarım tuğla kaydırılarak yapılan örgüdür.

Resim 1- Düz Örgü

Resim 2- 1\2 Tuğla kalınlıkta duvar (düz örgü) 

Kilit Örgü

Düz ve özellikle kavisli olarak yapılan yalnız 1 tuğla kalınlığındaki duvarlarda uygulanan bu örgüde tuğlalar kilit dizilerle ve birbiri üzerinden çeyrek tuğla kaydırılarak konur.Duvarın düz bitirilmesi ve çeyrek tuğla bağlantılarının sağlanabilmesi için birinci sıra uçtan itibaren tam kilit dizi ile başlanır ve ikinci sırada düz bitirilen uca iki adet düz üç çeyrek (3\4) tuğla konulur.

Resim 3- Kilit Örgü

Şaşırtma Örgü

Bir tuğla ve daha kalın duvarların yapımında en çok uygulanan örgüdür. Genellikle normal tuğlalarla yapılan duvarlarda, duvar örgüsü denildiğinde bu örgü anlaşılır. Kilit ve düz sıralarla 19 cm kalınlıkta yapılan bu örgüde dik derzler birbiri üzerine çeyrek tuğla kaydırılarak bağlantı sağlanır. Duvarın düz bitirilmesi ve çeyrek tuğla bağlantılarının sağlanabilmesi için birinci sıra uçtan itibaren tam kilit dizi ile başlanır ve ikinci sırada düz bitirilen uça, iki adet düz üç çeyrek (3\4) tuğla konulur.

Resim 4- Şaşırtma Örgü

Düz Kılıç Örgü

Yük taşımayan yüksekliği ve uzunluğu az olan bölme duvarlarında ve genellikle kılıç örgü ile kaplama yapılır. Düz kılıç diziler üst üste getirilerek ve sıraların dik derzleri yarım tuğla kaydırılarak yapılan örgüdür.

Resim 5- Düz Kılıç Örgü

Kotana Örgü

Kotana örgü, kilit örgü ile aynı özellikleri gösterir ve aynı yerde kullanılır. Kotana örgünün tek farkı dik ve düz kılıç konan tuğlalarla yapılmasıdır.

Resim 6- Kotana Örgü

Boşluklu Duvar Örgüleri

Bina içinde ısı ve rutubet bakımından iyi bir yalıtım sağlamak için, duvarlar iki duvar olarak örülür. Arada kalan hava boşluğu rutubetin iç duvara geçmesini önlediği gibi, ısı değişikliklerine karşı iç hacmi korur. Bu örgü düz ve kilit kılıç sıralarla yanları çeyrek tuğla veya yarım tuğla kalınlığında yapılabilir. Boşluğu meydana getiren ve karşılıklı duran duvar sıraları birbirine araya konulan metal kenetler veya kilit tuğlalarla bağlanır.

Tuğla Duvar Dizileri

Tuğla ile duvar yapılırken tuğla duvar arasında, tuğlaların uç uca ve yanyana düzgün bir şekilde sıralanmasına dizi veya sıra denir.

Tuğlanın konum şekillerine göre dizi çeşitleri şunlardır.

Resim 7- Tuğa Dizi Şekilleri

Tuğla Duvarın Şekli ve Konumları

Kapı-Pencere Dişleri

Dış duvarları tuğla ile yapılan binalarda, kapı ve pencere boşluklarının kenarlarındaki çıkıntılara diş denir. Kapı ve pencere dişleri, telore kasaların duvara kuvvetli bağlanmalarını sağlamak ve kasa kenarlarından havanın geçmesini önlemek üzere yapılır. Dişlerin kalınlığı genellikle yarım tuğladır. Uzunlukları ise pencerelerde çeyrek, kapılarda çeyrek veya yarım tuğladır. Pencereler çift yapıldığında kasa detayına göre, çeyrek veya yarım tuğla uzunluğunda çift diş yapılır.

Ahşap kapı ve pencere kasalarının duvara bağlanabilmesi için boşlukların kenarları örülürken ahşap takozlar kullanılır. Takoz sayısı, pencerelerde yüksekliğine göre en az iki adet ,kapılarda üç adet alınır. Ahşap takozlar, tuğla boyutlarına uygun ve yamuk kesitinde hazırlandıktan sonra katran veya bitüme batırılarak izole edilir, çürümesi önlenir. Yarım tuğla kalınlığındaki katran  katran ve bitüme batırılarak izole edilir, çürümesi önlenir. Yarım tuğla kalınlığındaki duvarlarda takozlar düz tuğla gibi boylamasına, bir tuğla ve daha kalın duvarlarda kilit tuğla gibi enlemesine konulur. Metal kasaların kullanıldığı yerlerde, metal ankraj levha veya çubukları kullanılır.

Resim 8-Kapı ve pencere kenarlarındaki takozların konumları

Resim 9- Duvarda pencere dişi bırakılması

Resim 10- Duvarda pencere dişi bırakılması

Köşe Birleşmeleri

Dik açılı köşe birleşmeleri

Birbirine 90⁰ lik açı ile birleşen duvarlardır. Dik açılı köşe birleştirmeleri yapılırken üç kurala dikkat edilmelidir.

• Duvarlardan birinin, genellikle daha ince olanın birinci sırası köşeye kadar devam ettirilir. Buna devam eden sıra denir. Diğer duvarın aynı sırası yanaştırılır ve buna yanaşan sıra denir.
• Bir tuğla veya daha kalın olan duvarlarda devam eden sıranın sonuna, duvar kalınlığı kaç yarım tuğla ise o kadar düz üç çeyrek tuğla konulur ve düz dizi devam ettirilir. Diğer duvar sırası kilit dizi ile yanaştırılır. Dik açılı köşe birleştirmelerine önden ve yandan bakıldığında aynı sırada bir düz dizi, diğeri kilit dizi olarak görülür. Yarım tuğla kalınlığındaki duvarların köşe birleşmelerinde devam eden sıra tam tuğla ile başlar ve devam eder. Diğer duvarın sırası da düz dizilerle yanaştırılır.
• Devam eden sıranın içteki ilk dik derzi iç köşeden itibaren çeyrek veya üç çeyrek tuğla ileride olmalıdır.

Resim 11- Dik açılı köşe birleşmelerinde üç genel kural

Resim 12-Tuğla duvarların dik açılı köşe birleşmeleri

Geniş açılı köşe birleşmeleri

Geniş açılı köşe birleşmelerinde, birleşen duvar kalınlıkları ile aralarında teşkil eden geniş açı belirtilir. Bu tür duvarlar, üç kurala uyularak yapılır.

• Duvarlardan birinin birinci sırası düz dizi ile devam ettirilir. Diğer duvarın aynı sırası kilit dizi ile yanaştırılır.
• Devam eden sıranın sonuna konan tuğlanın uzunluğu (a) ve genişliği (b) arasında,a=b+1\4 T,veya a=b-1\4 T bağlantı olmalıdır.

Devan eden sıranın iç köşesindeki ilk dik derz, çeyrek veya üç çeyrek tuğla ileride olur. Yanaşan sıranın ilk dik derzi köşeden geçer. Yarım tuğla kalınlığındaki duvarlarda ise devam eden sıranın ilk dik derzi, yarım tuğla ileride olmalıdır.

Resim 13-Tuğla duvarların geniş açılı köşe birleşmeleri

Dar açılı köşe birleşmeleri

Tuğla duvarlarda dar açılı köşe birleşmeleri aşağıdaki kurallara uygun olarak örülür.

• Duvarlardan birinin birinci sırasında, yalnız dıştaki düz dizi köşeye kadar devam ettirilir. Diğer duvarın aynı sırası bu düz diziye yaklaştırılır.
• Devam eden sıranın sonuna konulan düz tuğlanın uzunluğu (a) ve genişliği (b) arasında, a=b+1\4 T veya a=b-1\4 T bağlantısı olmalıdır.
• Devam eden sıranın iç köşesindeki ilk dik derz, çeyrek veya üç çeyrek tuğla ileride olur ve yanaşan sıranın ilk derzi köşeden geçer. Yarım tuğla kalınlığındaki duvarda ise devam eden sıranın ilk dik derzi yarım tuğla ileride olmalıdır.

Resim 14- 1 T Duvarda dar açılı birleşme

Tuğla duvarların saplanmaları

Tuğla duvarlarda saplanmalar, çoğu zaman dik açılı köşeler meydana getirir. Bu durum nadiren dar veya geniş açı ile saplanan duvarlarda da olabilir. Saplanan duvarlar kalınlıklarına ve aralarındaki açıya göre isimlendirilir. Açılarına göre dik ve eğik saplanmalar olmak üzere iki kısma ayrılır.

Dik saplanan tuğla duvarlar

Dik saplanan tuğla duvarlar örülürken üç kurala uyulması gerekir.

• Birinci sırada saplanan duvar düz dizi ile devam ettirilir, sonuna duvar kalınlığı kaç yarım tuğla ise o kadar düz üç çeyrek tuğla konur. Diğer duvarların aynı sırası kilit dizilerle yanaştırılır.
• İkinci sırada, birinci sırada yanaştırılan esas duvar düz dizi ile devam eder ve saplanan duvar, kilit dizi ile yanaştırılır
• Saplamanın iç köşesinde devam eden sıraların ilk dik derzi çeyrek veya üç çeyrek tuğla ileride olur.

                                                                Resim 15- 1 T duvarın 1 1\2  T duvara dik saplanması     Farklı kalınlıktaki duvarlarda dik saplanma

 

Resim 16- 1 1\2 T duvarın 1 1\2 T duvara dik saplanması

Eğik saplanan tuğla duvarlar

Eğik saplanan tuğla duvarlar örülürken üç kurala uyulması gerekir.

• Birinci sırada esas duvar kilit dizilerle devam ettirilir ve eğik saplanan duvar düz dizi ile yanaştırılır.
• İkinci sırada esas duvarın dışındaki düz sırası devam ettirilir ve eğik saplanan duvar kilit dizi ile esas duvarın düz sırasına yanaştırılır.
• Devam eden sıraların iç köşedeki ilk dik derzleri, çeyrek veya üç çeyrek tuğla ileride olur. Yarım tuğla kalınlığındaki duvar, düz sıra ile yapılır

Resim 17- Duvarlarda eğik saplanma

Dik ve Eğik kesişmeler

Binaların iç duvarları birbirleriyle bazen dik kesişir bazen eğik kesişir. Duvarlar, kalınlıklarına ve aralarında teşkil ettikleri açılara göre isim alırlar. Kesişen duvar yapılırken aşağıdaki örgü kurallarına uyulur.

• Birinci sırada kesişen duvarlardan biri düz dizilerle devam ettirilirken diğeri kilit dizi olarak buna yanaştırılır.
• İkinci sıranın teşkilinde, birinci sırada yanaşan duvar düz dizilerle devam ettirilir ve diğer duvar kilit dizi ile yanaştırılır.
• Devam eden sıraların iç köşelerindeki ilk dik derzler, çeyrek veya üç çeyrek tuğla ileride olur.

                                                                                       1\2  T duvarın  1\2 T duvarla dik kesişmesi      1 T duvarın  1 T  duvarla dik kesişmesi

1 T duvarın  1  1\2  T duvarla dik kesişmesi

Resim 18- Tuğla duvarların dik kesişmeleri

Resim 19-Tuğla duvarlarda eğik kesişmeler

Ayaklı tuğla duvarlar

Üzerine fazla yük binen duvarlar, ayaklı duvar olarak yapılır. Duvarda oluşturulan ayak, duvarın köşesinde veya ortasında olabilir. Taşıyıcı nitelikte yapılan çıkıntılar, uzun bir duvarın belirli yerlerinde kesitini büyüterek duvarın üzerine gelen kiriş ve çatı makası elemanlarının yükleri taşıttırılabilir. Süsleyici nitelikteki çıkıntılar, duvardaki yeknesaklığı gidermek, düşey hatlar ve bölge tesirleri ile görünüşünü güzelleştirmek amaçlı da tertip edilebilir. Ayak teşkil eden çıkıntıların genişlik ve uzunlukları değişmekle beraber yarım tuğla veya katları olarak alınır. Ayaklı tuğla duvarların örülmesinde saplanan veya düz biten duvarlardaki örgü kurallarına uyulur.

                                                                                                                    Köşede  1 Tx1  T ayak                Köşede  2 Tx2  T ayak

Köşede  1 1\2  Tx1  1\2  T ayak

Resim 20- Köşede ayaklı duvarlar

Ortada  1 Tx1  ayak

 

Ortada  2  Tx2  T  ayak

Resim 21-Ortadan ayaklı duvarlar

Tuğla sütunlar

Kagir yığma yapılarda, kat yüksekliğince yük taşıyıcı veya süsleyici bir yapı elemanı olarak kullanılır. Kesitleri genellikle kare, dikdörtgen veya dişli, nadiren çokgen ve daire şeklinde yapılır. Çokgen ve daire kesitli olanlarda tuğlaların kesilmesi gerekir. Tuğla sütunların örülmesinde saplanan ve düz bitirilen duvarların örgü kuralarına uyulur.

                                                                                                                                             1  Tx1 T                    1  Tx1  1\2  T            

                                                                                                                                          1 1\2  Tx2  T                  2  Tx2  T

                                                                                                          2  Tx2 T dişli                 2 1\2  Tx2 1\2  T  dişi                     2  Tx2  T  dişli

                                                                                                                       2  Tx2  T çokgen                                        2  Tx2  T  dairesel

 

Resim 22-Tuğla sütunlar

Kaynak:

Milli Eğitim Bakanlığı(2015). İnşaat Teknolojisi. TUĞLA DUVARLAR . 04.04.2025 tarihinde https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Tu%C4%9Fla%20Duvarlar.pdf adresinden alınmıştır.