Kaba Yapı

Taş Duvarlar

Taş duvarlar, yüzyıllardır hem dayanıklılığı hem de estetik görünümü nedeniyle tercih edilen yapılardır. Ustalar, taş ocaklarından çıkardıkları taşları işleyerek farklı tiplerde duvarlar inşa eder. Bu yöntemler, yapıların sağlamlığını artırırken aynı zamanda mimari değer katar. Özellikle doğal taşların kullanımı, yapıya rustik bir karakter kazandırır.

Duvarlarda Kullanılan Taşların Özellikleri

Öncelikle kullanılacak taşların homojen, damarsız ve çatlaksız olması gerekir. Kırıldığında ufalanmayan, keskin köşeler oluşturan taşlar her zaman daha dayanıklıdır. Bununla birlikte, taşın yüzeyi pürüzlü olmalı ve harca iyi yapışmalıdır. Öte yandan, kalker taşları ateşe maruz kalan alanlarda uygun değildir. İnce yonu taşlarda ise kolay işlenebilir ve ince taneli yapılar tercih edilir. Son olarak, çok kenarlı taşların köşe açıları 60°’den küçük olmamalıdır.

Mühendisler, bu taşları laboratuvar testleriyle kontrol eder ve yalnızca dayanıklılığı kanıtlanan malzemeleri uygular. Böylece yapı, hem güvenli hem de uzun ömürlü hale gelir.

Şekil ve Görevlerine Göre Taşlar

• Sıra Taşları (boyuna taşlar): Ustalar bu taşları duvar yüzeyine paralel biçimde yerleştirir.

• Kenet Taşları (bağlantı taşları): Ustalar bu taşları en büyük boyutları duvar yüzeyine dik gelecek şekilde kullanır.

Bu yöntem sayesinde duvar hem sağlam hem de dengeli yükselir.

Taş Duvarların Yapım Kuralları

Taş duvar örerken ustalar belirli kuralları izler. Öncelikle topraklı, killi veya yosunlu taşları temizler. Daha sonra küçük parçalar yerine yeterli büyüklükte taşları seçer. Yatak yüzeylerini yatay olarak yerleştirir ve her iki ya da üç taşta bir kenet taşı ekler.

Ayrıca köşe, kapı ve pencere kenarlarında iri ve düzgün taşlar kullanır. Gerektiğinde köşeleri tuğla ile örer ve ip çekerek hizalamayı sağlar. Temelde ise iri ve dayanıklı taşlardan yararlanır. Böylece yapı hem estetik hem de güvenli olur.

Taş Duvar Türleri

1. Moloz Taş Duvarlar

Moloz taş duvarlar, ocaktan çıkan taşların işlenmeden kullanılmasıyla yapılır.

• Harçsız moloz taş duvar (kuru duvar): Bahçe, çevre ve istinat duvarlarında; fosseptik ve su kuyularında görülür.

• Harçlı moloz taş duvar: Temel, bodrum ve normal kat duvarlarında, ayrıca çevre ve istinat duvarlarında tercih edilir.

Kurallara göre, 1 m² duvarda 15’ten fazla taş kullanılmaz. Her metrekarede en az iki kenet taşı bulunur. Taş kalınlıkları 15 cm’den büyük seçilir ve derz kalınlığı 4 cm’nin altında tutulur. Eğer taş yanlış yerleşirse usta onu kaldırır ve yeniden örer.

2. Kaba Yonu Taş Duvarlar

Kaba yonu taş duvarlar, sıvasız cephelerde ve istinat duvarlarında kullanılır. Ustalar taş yüzeylerini murç veya tarakla en az 15 cm düzeltir. Gerektiğinde 2 cm eninde tesviye çerçevesi yapar. Cephedeki kabarıklık 3 cm’yi geçmez.

3. İnce Yonu Taş Duvarlar

İnce yonu taş duvarlar, yüksek işçilik maliyetine rağmen estetik görünümleriyle öne çıkar. Mimarlar, özellikle bina cephelerinde bu tür taşları tercih eder. Ustalar yüzeyleri 15 cm derinliğe kadar gönyesinde düzeltir ve en küçük kenarı 20 cm’den büyük seçer. Böylece hem düzenli hem de estetik bir cephe ortaya çıkar.

4. Kesme Taş Duvarlar

Kesme blok taş duvarlar, titiz işçilik ve yüksek maliyet gerektirir. Ustalar taşları makineler veya el aletleriyle dikkatlice keser. Bu sırada derz kalınlığını 1 cm’nin altında tutar. Daha sonra taşları geçmeli sistemle dizer ya da metal bağlantı elemanlarıyla sabitler. Sonuç olarak, bu yöntem hem dayanıklılık hem de estetik sağlar. Bu nedenle prestijli yapılarda ve dış cephe kaplamalarında yaygın biçimde kullanılır.

Kaplama Taş Duvarlar

Kaplama taş duvarlar, kârgir duvarların ön yüzüne uygulanır. Ustalar taş kalınlığını 15 cm’den büyük, derz aralığını ise 10 cm’den küçük seçer. Ayrıca cephe kaplamalarında taşları saplama ve kenetlerle sabitler. Böylece yapı hem dekoratif hem de dayanıklı bir görünüm kazanır.

Kaynakça

• Özdemir, İ. (2003). Yapı Elemanları Ders Notları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.